Κοινό έδαφος ΗΠΑ - Ιράν στη Συρία

 TO BHMA, The Project Syndicate

του Seyed Hossein Mousavian*

Η προοπτική ενός αμερικανικού στρατιωτικού πλήγματος στη Συρία απομακρύνθηκε αφότου ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα υιοθέτησε την διεθνή πρωτοβουλία για τον έλεγχο του χημικού οπλοστασίου της Συρίας. Η στροφή 180 μοιρών της τελευταίας στιγμής πραγματοποιήθηκε εν μέσω εντατικής διπλωματικής πίεσης από την διεθνή κοινότητα για να αποφευχθεί η κλιμάκωση της βίας στη Συρία. Αυτή η έκβαση δεν είναι δυνατή χωρίς το Ιράν.

Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ παρουσίασε την πρόταση, που αρχικά συμφωνήθηκε με το Ιράν, η οποία ζητά από την Συρία «να θέσει τους χώρους αποθήκευσης των χημικών της όπλων υπό διεθνή έλεγχο». Το δεύτερο στοιχείο της ρωσο-ιρανικής πρότασης ζητά από την διεθνή κοινότητα, υπό την αιγίδα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, να χαλιναγωγήσει την ικανότητα που έχουν οι αντάρτες της Συρίας για χρήση χημικών όπλων.  

Αυτή η διεθνής πρωτοβουλία προσφέρει στον Ομπάμα τη διέξοδο από μια πολύ δύσκολη πολιτική και διπλωματική θέση. Το ζήτημα όμως απέχει πολύ από το να διευθετηθεί. Ιδού λοιπόν 12 λόγοι για τους οποίους η Αμερική πρέπει να αδράξει την ευκαιρία για μια πλήρη διπλωματική λύση.

Πρώτον, υπάρχουν αποδείξεις ότι η συριακή αντιπολίτευση έχει συγκεντρώσει χημικά όπλα. Τον Δεκέμβριο του 2012, το Ιράν πληροφόρησε επισήμως τις ΗΠΑ για τα χημικά, περιλαμβανομένου του αερίου Σαρίν, που μεταφέρονται στη Συρία. Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να συνεργαστούν με το Ιράν στο ζήτημα αυτό.

Δεύτερον, το αμερικανικό στρατιωτικό πλήγμα κατά της Συρίας μπορεί να παρασύρει ολόκληρη την περιοχή _ ενδεχομένως και τις ΗΠΑ _ σε έναν ευρύτερο πόλεμο. Υστερα  από την εμπειρία τους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, οι ΗΠΑ δεν αντέχουν να βαλτώσουν και στη Συρία.  

Τρίτον, καθώς η περιφερειακή σύγκρουση σουνιτών-σιιτών εντείνεται, τα δεκάδες δισεκατομμύρια πετροδολάρια που στηρίζουν τους τρομοκράτες εξτρεμιστές έχουν ήδη αποσταθεροποιήσει την περιοχή. Υπάρχουν μαρτυρίες για την εκτέλεση και τον ακρωτηριασμό αιχμαλώτων που ανήκουν στη συριακή κυβέρνηση. Αναμφίβολα η τύχη της χριστιανικής και της εβραϊκής κοινότητας της Συρίας είναι σήμερα εξαιρετικά επισφαλής.

Τέταρτον, η απόφαση της Αμερικής να υποστηρίξει τους εξτρεμιστές στη Συρία έρχεται σε αντίθεση με τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Η προοπτική της συνεργασίας με το Ιράν για να εκριζωθούν οι εξτρεμιστές της Αλ Κάιντα, όπως συνέβη στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, πρέπει να εξεταστεί.

Πέμπτον, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι χωρίς τον σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ-Ασαντ το Ιράν θα χάσει την επιρροή του στον μουσουλμανικό κόσμο καθώς επίσης και τον σύνδεσμό του με την Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Υστερα από τις αμερικανικές επεμβάσεις στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, η περιφερειακή ισχύς της Αμερικής αποδυναμώθηκε ενώ του Ιράν ενισχύθηκε. Τυχόν αμερικανική επέμβαση στη Συρία θα αναπαρήγαγε το μοντέλο αυτό.

Εκτον, δεν υπάρχει καμία εσωτερική ή διεθνής όρεξη για ακόμη μια αμερικανική στρατιωτική περιπέτεια _ αντιτίθενται το ΝΑΤΟ, το G-20, οι Ευρωπαίοι, η Ρωσία, η Κίνα και το 60% των Αμερικανών.

Εβδομον, δεν ισχύουν οι ανθρωπιστικές δικαιολογίες για στρατιωτική επέμβαση, καθώς αυτή προκαλεί περισσότερο κακό από καλό.

Ογδοον, γίνονται προσπάθειες για να προκληθεί ένας ευρύτερος πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Στοιχεία της Αλ Κάιντα θα βάλουν στόχο αμερικανικά περιφερειακά συμφέροντα με την ελπίδα ότι η ευθύνη θα πέσει στο Ιράν και τους συμμάχους του _ παρέχοντας το πρόσχημα για μια αμερικανική στρατιωτική σύγκρουση.

Ενατον, η αξιοπιστία των προσπαθειών του Ομπάμα να ανασκευάσει την εικόνα των ΗΠΑ στον ισλαμικό κόσμο θα πληγεί από τυχόν αμερικανικό στρατιωτικό πλήγμα το οποίο θα αποδειχθεί θείο δώρο για τον «άξονα της αντίστασης» _ το Ιράν και τη Χεζμπολάχ.

Δέκατον, τυχόν μονομερείς κινήσεις των ΗΠΑ στη Συρία θα ενισχύσουν την ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, ενδυναμώνοντας την ρωσο-ιρανική συμμαχία.

Ενδέκατον, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ έδωσε την άδεια στον νέο πρόεδρο Χασάν Ρουχανί για απευθείας συνομιλίες με τις ΗΠΑ. Δεν θα παρουσιαστεί καλύτερη ευκαιρία για να μπει ένα τέλος σε δεκαετίες διμερούς εχθρότητας.

Δωδέκατον, με τον μετριοπαθή Ρουχανί στην ιρανική προεδρία παρουσιάζεται μια χρυσή ευκαιρία για την Αμερική και το Ιράν να βρουν μια λύση που θα τηρεί τα προσχήματα (και για τις δυο πλευρές) στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Τόσο το Ιράν όσο και οι ΗΠΑ θεωρούν σοβαρό έγκλημα την χρήση όπλων μαζικής καταστροφής.

Το Ιράν μπορεί να βοηθήσει τα μέγιστα για να σταματήσει η εξάπλωση των όπλων αυτών στη Συρία, στην Μέση Ανατολή και παραπέρα.

Μια πολλά υποσχόμενη οδός για την συνεργασία ΗΠΑ-Ιράν στη Συρία θα μπορούσε να ήταν η κοινή υποστήριξη μιας αποστολής από το Συμβούλιο Ασφαλείας προκειμένου να βρεθούν οι υπαίτιοι. Ο Ομπάμα έχει την «κόκκινη γραμμή» του για την χρήση χημικών όπλων. Το ίδιο και ο Χαμενεΐ.

*Ο Seyed Hossein Mousavian, πρώην πρέσβης και εκπρόσωπος των ιρανών διαπραγματευτών για τα πυρηνικά, ανήκει στο δυναμικό του πανεπιστημίου Πρίνστον στις ΗΠΑ. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το «The Iranian Nuclear Crisis: A Memoir».