 |
| Ο χάρτης όπως δημοσιεύεται από το Ινστιτούτο Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ |
Εκτός νυμφώνος κινδυνεύει να μείνει η Λευκωσία από τους σχεδιασμούς για το νέο ενεργειακό τοπίο στην ανατολική Μεσόγειο, με το Ινστιτούτο Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ να σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή του ότι αγωγός μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας είναι ο πλέον συμφέρων τρόπος για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και με την Ουάσινγκτον να θεωρεί ότι μια τέτοια εξέλιξη ενδεχομένως να βοηθήσει και να διασφαλίσει τετραμερή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας, Ισραήλ αλλά με βασική προϋπόθεση την επίλυση του Κυπριακού. Την ίδια ώρα ο Διεθνής Παράγοντας (όπως έγραψε ξανά η «Κ») προκρίνει μια γρήγορη και αποτελεσματική διαδικασία, αλλά το κατά πόσο αυτό είναι εφικτό δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει ένεκα του αστάθμητου παράγοντα που λέγεται «Ερντογάν».
Η δε κατάσταση σε Συρία και Αίγυπτο, από τη μία καθιστά επιτακτική την ανάγκη για αναζήτηση «ηρεμίας» τουλάχιστον σε ένα μέρος της ανατολικής Μεσογείου, στο τρίγωνο δηλαδή Λευκωσίας – Άγκυρας – Αθήνας, από την άλλη δημιουργεί επιπλοκές στο θέμα Τουρκίας αφού ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να σχοινοβατεί μεταξύ δύο πολιτικών προσεγγίσεων και μεταξύ Δύσης και Ανατολής, χωρίς να ανοίξει ακόμη τα τελευταία του χαρτιά. Όλα τούτα, δημιουργούν μία σύνθετη κατάσταση της οποίας ο διεθνής παράγοντας και δη οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιληφθούν και μάλιστα σύντομα, με την Ουάσινγκτον να βρίσκεται ενώπιον δύο επιχειρηματολογιών αναφορικά με την εμπλοκή της Κύπρου στους ευρύτερους σχεδιασμούς:
Πρώτον. Να αρχίσει δυναμική διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού όσο το δυνατό πιο σύντομα έτσι ώστε να υπάρξει κατάληξη μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2014.
Δεύτερον. Οι συνομιλίες να αρχίσουν μεν τον Οκτώβριο του ‘13 αλλά να λάβουν ουσιαστική και δυναμική μορφή στα τέλη του 2014 με αρχές του 2015 έτσι ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο στην Άγκυρα, η οποία εντός του ερχόμενου έτους θα έχει εκλογές «τριών καλπών» (Δημοτικές, Βουλευτικές, Προεδρικές).
Και οι δύο επιλογές έχουν να κάνουν με ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, κυρίως ως προς την Ενέργεια, αφού το δεύτερο εξάμηνο του 2014 και το πρώτο εξάμηνο του 2015 θα είναι περίοδος ουσιαστικών αποφάσεων για επενδύσεις δισεκατομμυρίων και αποφάσεων οι οποίες εν πολλοίς θα χαρτογραφούν τον νέο ενεργειακό χάρτη της περιοχής (για παράδειγμα έως τότε και σύμφωνα με τον οδικό χάρτη που συμφωνήθηκε μεταξύ Κύπρου – Noble, τελική επενδυτική απόφαση για το Τερματικό θα παρθεί το 2015).
Στην πρώτη περίπτωση, με λύση δηλαδή έως τα τέλη του 2014, ο διεθνής παράγοντας βλέπει περισσότερα πλεονεκτήματα για την ευρύτερη περιοχή, και εκτιμάται ότι ενδεχόμενη λύση στο Κυπριακό θα λειτουργήσει ως «μαξιλάρι» για την ευρύτερη σταθερότητα. Και αυτό διότι θα προσφέρεται η δυνατότητα μιας ευρύτερης συνεργασίας, σε πρώτη φάση τεσσάρων χωρών (Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ, Τουρκίας) στον νέο ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Τούτο θα αποτελέσει την απαρχή ενός ευρύτερου σχεδιασμού των μεγάλων δυνάμεων για την περιοχή, την οποία χαρακτηρίζουν ως μια «νέα πηγή ενέργειας», αφού στα τελικά πλάνα περιλαμβάνονται και οι χώρες Αίγυπτος, Λίβανος, Συρία και Παλαιστινιακή Αρχή.
Αντίθετα, η δεύτερη περίπτωση, λύση μετά το 2015, δημιουργεί επιπλοκές στους ανωτέρω σχεδιασμούς με τις όποιες «ενεργειακές συνεργασίες» γίνουν, να είναι κυρίως διμερείς ή τριμερείς προκαλώντας έτσι περαιτέρω ένταση στην περιοχή, αφού θα πρόκειται για ανταγωνιστικό περιβάλλον με τις χώρες της περιοχής, αναλόγως συμμαχιών να διεκδικούν και κυρίαρχο ρόλο.
Εκτός πλάνων η Λευκωσία
Την ώρα όμως που η Λευκωσία διεκδικεί να έχει κεντρικό ρόλο στους ευρύτερους σχεδιασμούς, και η ίδια εκτιμά ότι θα είναι σε θέση ισχύος στο Κυπριακό, εάν προχωρήσουν οι διαδικασίες για το τερματικό (και συνεπώς η όποια λύση να εξευρεθεί μετά το 2015), τα πλάνα του διεθνούς παράγοντα εμπεριέχουν ένα μεγάλο κίνδυνο για την Κύπρο. Να μείνει εκτός νυμφώνος από τα πλάνα του νέου ενεργειακού χάρτη.
Όπως φαίνεται και στον χάρτη (ο οποίος δημοσιεύεται για πρώτη φορά) στο τραπέζι υπάρχουν πλάνα για αγωγό από Ισραήλ προς Τουρκία, και με τις δύο χώρες να προετοιμάζονται για τις πρώτες συνομιλίες για ενδεχόμενο συνεργασίας στον τομέα της Ενέργειας. Ο χάρτης δημοσιεύεται σε έγγραφο, μόλις 12 ημερών (ημέρα δημοσίευσης 13 Αυγούστου 2013), της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ, όπου γίνεται λεπτομερέστατη ανάλυση της περιοχής σε σχέση με τα αποθέματα, τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα, τις εκτιμήσεις και τα μελλοντικά πλάνα.
Η συγκεκριμένη Υπηρεσία των ΗΠΑ θεωρεί ότι είναι πιο ρεαλιστικός ένας αγωγός από Ισραήλ σε Τουρκία, με προοπτική να εξυπηρετεί όλες τις χώρες της περιοχής. Παράλληλα, θεωρεί ότι υπάρχει και πιθανότητα υλοποίησης της ιδέας για αγωγό από Κύπρο προς Ε.Ε. μέσω Ελλάδας, στην περίπτωση δηλαδή που η Κύπρος δεν κατορθώσει να προχωρήσει σε συνεργασία με το Ισραήλ ή/και με την Τουρκία. Συνεπώς, για τη Λευκωσία δημιουργείται η απειλή να μείνει εκτός πλάνων, εάν δεν επιχειρήσει τη γρήγορη επίλυση του Κυπριακού, αφού εάν Τελ Αβίβ και Άγκυρα ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους, υπό τις ευλογίες της Ουάσινγκτον, τότε μια συνεργασία των δύο θα είναι πολύ πιθανότερη.
Οι πραγματικότητες Ντενκτάς Την ώρα που επισυμβαίνουν στο παρασκήνιο οι «σχεδιασμοί ενεργειακής εξουσίας», επί της ουσίας του Κυπριακού, επικρέμονται οι «πραγματικότητες Ντενκτάς» ως δαμόκλειος σπάθη στην τύχη της Κύπρου, οι οποίες με την πάροδο μιας και πλέον 20ετίας από τότε που «εμφανίστηκαν», φαίνεται να υλοποιούνται μία προς μία οδηγώντας το Κυπριακό σε εκείνη την πορεία, την οποία επιζητούσε και ήθελε η Άγκυρα αρχικώς.
Τούτο αναγνωρίζεται από την κυβέρνηση, η οποία και θέλει να αρχίσει μια διαδικασία στο Κυπριακό, αλλά την ίδια ώρα η Λευκωσία να βρίσκεται σε θέση ισχύος, και αυτό καθιστά τα πράγματα περισσότερο πολύπλοκα.
Ποιες ήταν όμως οι λεγόμενες «πραγματικότητες Ντενκτάς»;
Πραγματικότητα 1. Διακίνηση. Ο Ραούφ Ντενκτάς υποστήριζε πως θα πρέπει οι δυο πλευρές να αντιμετωπίσουν τη «νέα πραγματικότητα» και η όποια διακίνηση μεταξύ των δύο μερών θα πρέπει να γίνεται με πρακτικές «κράτος προς κράτος». Δηλαδή να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση αλλά κατόπιν υποδείξεως ταξιδιωτικών εγγράφων. Όπερ και εγένετο με τη μονομερή απόφαση του Ντενκτάς για άνοιγμα των οδοφραγμάτων και την ευθυνοφοβία και αναποφασιστικότητα προς αντιμετώπιση του θέματος της τότε κυβέρνησης του Τάσσου Παπαδόπουλου.
Πραγματικότητα 2. Περιουσιακό / Εδαφικό. Ο Τ/κ ηγέτης υποστήριζε πως θα πρέπει οι δυο πλευρές να αντιμετωπίσουν τη «νέα πραγματικότητα» και οι όποιες επιστροφές εδαφών να γίνονταν στα πλαίσια των μαζικών ανταλλαγών εκείνων των περιουσιών που θα κρίνονταν από την κάθε πλευρά ότι θα μπορούσαν να ανταλλαχθούν. Τούτο επιτυγχάνεται σταδιακά μέσω της Επιτροπής Αποζημιώσεων των Κατεχόμενων.
Πραγματικότητα 3. Αγνοούμενοι. Ο Ρ. Ντενκτάς ήταν της θέσης πως οι δυο πλευρές πρέπει να σταματήσουν να κάνουν λόγο για «αγνοούμενους», να «αναγνωρίσουν ότι είναι όλοι νεκροί» και να κλείσει το θέμα. Τούτο αποδεικνύεται μέρα παρά μέρα με τις εργασίες της ΔΕΑ και τις εκσκαφές και ταυτοποιήσεις.
Πραγματικότητα 4. Ίση οικονομική κατάσταση. Λύση θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο όταν οι δύο κοινότητες βρεθούν στο ίδιο οικονομικό επίπεδο, ήταν μία άλλη θέση του Ραούφ Ντενκτάς, η οποία εν μέρει υιοθετήθηκε αργότερα και από τον Τάσσο Παπαδόπουλο, με τους δυο βεβαίως να το υποστηρίζουν υπό διαφορετικές αφετηρίες. Η οικονομική κρίση αναμένεται να μειώσει το ΑΕΠ της Κύπρου μέχρι και κατά 30%. Το κατά κεφαλή εισόδημα στην Κύπρο ήταν το 2011 (προ κρίσης) γύρω στα 25.000 δολάρια ΗΠΑ με τα Κατεχόμενα να βρίσκονται γύρω στα 15.000 δολάρια ΗΠΑ.
Πραγματικότητα 5. Εμπόριο, εμπάργκο. Θα ήταν αδύνατο, υποστήριζε ο επί σειρά ετών ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, να επιτευχθεί λύση, εάν δεν υπήρχε άρση του εμπάργκο και ελεύθερο εμπόριο μεταξύ Κατεχομένων και τρίτων χωρών. Κάτι που εν μέρει ισχύει μέχρι σήμερα αλλά επιδιώκεται η αλλαγή αυτού του στάτους μέσω της «διευθέτησης της Αμμοχώστου» με την τ/κ πλευρά να θέτει ως προϋπόθεση την αναγνώριση του παράνομου αεροδρομίου Τύμπου και κατ’ επέκταση την ελεύθερη πρόσβαση των Κατεχομένων με τρίτες χώρες.
Πραγματικότητα 6. «Δύο κράτη / Συνομοσπονδία». Ο Ραούφ Ντενκτάς υποστήριζε, τέλος, πως μία λύση θα έπρεπε να βασιζόταν στην ιδέα των δύο κρατών, τα οποία ενδεχομένως θα μπορούσε να λειτουργούσαν σε ένα πλαίσιο χαλαρής Συνομοσπονδίας. Η θεωρία Ντενκτάς ήταν πως το πολιτικό σύστημα θα ήταν εξελεγκτικό αναλόγως με τους δεσμούς των δύο πλευρών στον χρόνο. Εάν οι δεσμοί ενισχύονταν τότε το σύστημα θα εξελισσόταν ανάλογα, εάν όχι, τότε οι δυο πλευρές θα μπορούσαν να συνεχίσουν ως δύο ξεχωριστά κράτη.
Ν. Χριστοδουλίδης: Δεν πάει εκπρόσωπος στο ΔΗΣΥ αλλά Προεδρικό Εξελίξεις αναμένονται στο κομματικό σκηνικό, αφού ο Νίκος Χριστοδουλίδης, νυν διευθυντής του Γραφείου του υπουργού Εξωτερικών, τελικά δεν έλαβε το «ΟΚ» από τον γενικό εισαγγελέα για να εργαστεί ως διευθυντής του Γραφείου του Προέδρου του ΔΗΣΥ και ως εκπρόσωπος Τύπου του Κόμματος.
Ο κ. Χριστοδουλίδης αποδέχτηκε την πρόταση του Αβέρωφ Νεοφύτου και υπέβαλε αίτηση για άδεια άνευ απολαβών έτσι ώστε να μπορέσει να αναλάβει καθήκοντα στον Δημοκρατικό Συναγερμό.
Ωστόσο, ο γενικός εισαγγελέας δεν άναψε το πράσινο φως, αφού, όπως υποστήριξε, η Νομοθεσία δεν επιτρέπει σε δημόσιους υπαλλήλους, έστω και αν είναι με άδεια άνευ απολαβών, να βρίσκονται σε οργανικές και έμμισθες κομματικές θέσεις. Μάλιστα, ο κ. Πέτρος Κληρίδης απέστειλε επιστολή και σε όλους τους γενικούς διευθυντές των Υπουργείων καθιστώντας την προσοχή τους στην εν λόγω Νομοθεσία έτσι ώστε να φροντίσουν αυτή να μην παραβιάζεται από υπαλλήλους του Δημοσίου.
Κατόπιν αυτής της εξέλιξης ο κ. Χριστοδουλίδης θα αναλάβει καθήκοντα διευθυντή Διπλωματικού Γραφείου Προεδρικού, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του στο πλευρό του Νίκου Αναστασιάδη στις 2 Σεπτεμβρίου.
Από πλευράς Αβέρωφ Νεοφύτου τα χαρτιά παραμένουν κλειστά για το ποιος θα αναλάβει τη θέση του εκπροσώπου Τύπου του κόμματος, ωστόσο αναμένεται ότι πριν από το τέλος Σεπτεμβρίου θα υπάρξει οριστική κατάληξη.
