Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Ανατομία της συριακής κρίσης και τα κάλλη της ωραίας Ελένης
- Τα διπλωματικό χαλινάρι και η γεύση του
ψυχροπολεμικού κλίματος, με τη σκιά της ισχύος και των απειλών να
κυριαρχούν στις διπλωματικές κινήσεις
- Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ πώς ενίσχυσε τον διπλωματικό ρόλο της Μόσχας και πώς η Ρωσία έβαλε ξανά στο παιχνίδι το Λονδίνο
1. Τον δικτάτορα Άσαντ, ο οποίος παίζει από την αρχή της κρίσης το κεφάλι του κορώνα-γράμματα. Ή θα κερδίσει ή θα χάσει. Δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την παράδοση της εξουσίας και την εγκατάλειψη της χώρας. Συνταυτίζει το πολιτικό με το βιολογικό του τέλος.
2. Την αντιπολίτευση, στην οποία ακόμη και αν ισχυριστεί κάποιος ότι δεν κυριαρχούν οι Τζιχαντιστές, οι τελευταίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.
Συνεπώς, το ερώτημα που εξ υπαρχής ετίθετο προς τον Πρόεδρο Ομπάμα είναι τι θα γίνει την επόμενη μέρα των αμερικανικών κτυπημάτων και αν αυτή θα είναι καλύτερη από την προηγουμένη. Υπάρχουν ήδη τα μοντέλα του Αφγανιστάν, του Ιράκ και της Λιβύης, που δεν πείθουν περί τούτου.
Μοντέλα, συμφέροντα και κυπριακή ομοσπονδία
Βεβαίως, πίσω από τα μοντέλα αυτά, κυρίως του Ιράκ και της Λιβύης, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ανεξαρτήτως των στοιχείων της δημοκρατικότητας ή όχι του συστήματος, εκείνο που ενδιαφέρει τις μεγάλες δυνάμεις είναι τα συμφέροντα και δη τα πετρελαϊκά. Όπως, μάλιστα, αποδεικνύεται, στην περιοχή του βορείου Ιράκ, καθόλου τυχαία δεν ήταν η εγκαθίδρυση Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής.
Προσφάτως, είχαν υπογραφεί συμφωνίες με αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες για την εκμετάλλευση του τοπικού πλούτου. Παρότι η συμφωνίες δεν ήταν συνάδουσες με το Σύνταγμα του Ιράκ, η Κεντρική Κυβέρνηση ήρθε εν συνεχεία να τις αποδεχθεί, καθότι δεν μπορούσε να αντισταθεί στα αμερικανικά συμφέροντα. Η υπόθεση αυτή είναι ενδιαφέρουσα και μπορεί να υποδείξει τι θα είναι δυνατό να συμβεί στην Κύπρο, σε περίπτωση ομοσπονδίας.
Ενδέχεται μεν οι εξουσίες να ανήκουν στην κεντρική όπως θα λέγεται, κυβέρνηση, αλλά τι θα συμβεί εάν, για παράδειγμα, κατά παράβασιν του Συντάγματος, υπογράψει το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος μια συμφωνία ανάλογη με εκείνην που υπέγραψε η αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν; Θα καταργήσουμε τη συμφωνία, ή θα έρθουμε σε αντιπαράθεση με τα αμερικανικά για παράδειγμα συμφέροντα;
Ας μην πάμε μακριά. Το ψευδοκράτος έχει ήδη υπογράψει, παρανόμως, συμφωνίες με την Τουρκική Εταιρία Πετρελαίων για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, που ενδεχομένως να βρίσκονται στον Βορρά. Με την εμπειρία του Σχεδίου Ανάν, οι συμφωνίες αυτές θα ενσωματωθούν στη λύση. Η πολιτική ηγεσία, η οποία ισχυρίζεται ότι δεν θα δεχθεί επανάληψη του Σχεδίου Ανάν, δεν έχει ακόμη τοποθετηθεί κατά πόσο θα αποδεχθεί ή όχι τις συμφωνίες αυτές, που παραχωρούν στην ουσία μέρος του κρατικού μας πλούτου στην Τουρκία. Ούτε καν στους Τουρκοκυπρίους. Συνεπώς, οι αιτίες των πολέμων δεν οφείλονται στα κάλλη της ωραίας Ελένης, αλλά στα κάλλη των πάσης φύσεως συμφερόντων και των γεωπολιτικών παιχνιδιών.
Εγκλωβισμοί Ομπάμα και βρετανικό χαστούκι
Στην περίπτωση της Συρίας, οι ΗΠΑ ήταν εχθρικές προς τον Άσαντ, ενώ ταυτοχρόνως δικαιολόγησαν και δικαιολογούν την αρχική τους απόφαση για χειρουργικά κτυπήματα με την επιστράτευση της ηθικής, που κανείς δεν μπορεί να τους αμφισβητήσει. Ότι, δηλαδή, έγινε χρήση χημικών όπλων, γεγονός που συνιστά έγκλημα πολέμου και είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο. Καθώς και ότι τα εγκλήματα πρέπει να τιμωρούνται. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει παγκόσμια δικαιοσύνη με τη μορφή που τη συναντούμε στο επίπεδο των κυρίαρχων κρατών, τον ρόλο αυτόν τον αναλαμβάνει η εκάστοτε υπερδύναμη, με την έγκριση σχετικής απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τι έχουμε όμως εδώ; Το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν παρέχει τη δική του νομιμοποίηση, λόγω των βέτο της Κίνας και της Ρωσίας. Και γιατί η κυρίως η Ρωσία δεν επιθυμεί την τιμωρία του Άσαντ; Ο πρώτος λόγος εμπίπτει στα ζητήματα δικαιοσύνης. Δεν είναι βέβαιο πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η χρήση χημικών έγινε από τον Άσαντ. Ο δεύτερος είναι ότι το ζήτημα της Συρίας αποτελεί εσωτερική υπόθεση των αντιμαχομένων.
Όμως, από την άλλη, είναι πρόδηλο ότι η Μόσχα για τα δικά της συμφέροντα στηρίζει τον Άσαντ, αφού το πολεμικό του οπλοστάσιο είναι ρωσικό και η ίδια έχει βάσεις στην Ταρτούρ, τις οποίες ουδόλως θα ήθελε να δει να χάνονται, καθότι είναι η μοναδική της σε αυτό το επίπεδο παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι όμως και κάτι άλλο σημαντικό: Η Ρωσία ανακάμπτει και επανέρχεται στο σκηνικό, και στην εν λόγω κρίση εκμεταλλεύεται τους αυτο-εγκλωβισμούς της κυβέρνησης Ομπάμα, αλλά και το χαστούκι που δέχθηκε από το «όχι» των Βρετανών, οι οποίοι ήταν παραδοσιακά σύμμαχοι των ΗΠΑ, κυρίως στην ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Η ρητορική δήλωση του Κέρι...
ΟΙ ΗΠΑ βρέθηκαν στη δύσκολη θέση να αναλαμβάνουν στρατιωτικές επιχειρήσεις χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Βεβαίως, το έχουν ξανακάνει στην περίπτωση της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1999, όμως τότε είχαν όλες τις χώρες της Δύσης και του ΝΑΤΟ μαζί τους, ακόμη και τη Γερμανία, η οποία για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις εκτός των εθνικών της συνόρων. Στην περίπτωση της Συρίας, οι ΗΠΑ δεν είχαν μαζί τους στο πεδίο της μάχης τη Βρετανία, ενώ η Γερμανία λόγω εκλογών σφύριζε περίπου αδιάφορα.
Υπήρχε και κάτι άλλο που δεν είχαν οι Αμερικανοί στην περίπτωση της Συρίας. Δεν είχαν ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, επί τη βάσει του οποίου θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τα κτυπήματά τους. Θα πρέπει λογικά να είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι προέβη σε μια ρητορική δήλωση, όπως ισχυρίζεται ο Λευκός Οίκος, περί της συγκέντρωσης και καταστροφής των χημικών όπλων του Άσαντ και αμέσως, σε χρόνο ρεκόρ, την άρπαξαν οι Ρώσοι, την έκαναν πρόταση και την αποδέχθηκε επί της αρχής ο Άσαντ. Προφανώς, η φόρμουλα αυτή συζητήθηκε σε επίπεδο G-20.
Ο Ομπάμα είχε τη δυνατότητα να κτυπήσει και μόνος ακόμη και αν έχανε στην ψηφοφορία του Κογκρέσου. Εάν δεν κτυπούσε, τόσο ο ίδιος όσο και οι ΗΠΑ θα έχαναν διεθνώς την αξιοπιστία τους. Θα ήταν χειρότερο για τον Ομπάμα και εξακολουθεί να είναι η εξής επιλογή: Να εισπράξει «όχι» από τη Γερουσία και να μην κτυπήσει. Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή του «όχι» της Γερουσίας και του μη κτυπήματος, η ήττα για τον Ομπάμα και τις ΗΠΑ θα ήταν και θα είναι σε διπλωματικό επίπεδο εξίσου τραγική, όσο και οι καταστροφές που θα υποστεί από τα αμερικανικά κτυπήματα η ήδη κατεστραμμένη Συρία.
Βεβαίως, στην περίπτωση κτυπήματος, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της διεθνούς κοινότητας ή και του Κογκρέσου, ο Ομπάμα θα αναλάβει μόνος την ευθύνη των χειρουργικών κτυπημάτων, αλλά και των επιπτώσεων. Τι θα συμβεί, εάν μπει στον χορό του πολέμου το Ιράν και αν κλείσει τα στενά του Χορμούζ; Θα κτυπήσουν οι ΗΠΑ ή όχι; Τι θα συμβεί στην παγκόσμια οικονομία και πώς θα αντιμετωπιστούν ενδεχόμενες επιθέσεις τρομοκρατίας; Ιδού τα διλήμματα και οι εγκλωβισμοί Ομπάμα, στους οποίους διέξοδο έδωσε η ρωσική πρόταση, με το αζημίωτο φυσικά....
Διλήμματα και κτυπήματα
Η ΠΡΟΤΑΣΗ της Μόσχας ήταν βούτυρο στο ψωμί του Ομπάμα και στους σωλήνες των αμερικανικών πυροβόλων, που περιμένουν το πυρ εάν ο Άσαντ δεν συμμορφωθεί με την καταστροφή του χημικού του οπλοστασίου. Ή με το ρωσικό βούτυρο θα συντηρηθούν και θα τα ασφαλιστούν μέχρι νεωτέρας. Η ρωσική πρόταση δίδει διέξοδο στα διλήμματα των ΗΠΑ, επανέφερε στο προσκήνιο τη Βρετανία, αφού βοήθησε στην οικοδόμηση της δυτικής συμμαχίας εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας, με μια γεύση ψυχρού πολέμου που έχει τα δικά της θετικά στοιχεία, υπό την έννοια ότι μπορεί να βάλει χαλινάρι στην επικυριαρχία των ΗΠΑ.
Ταυτοχρόνως, η ρωσική πρόταση θέτει σε δίλημμα τον Άσαντ, ο οποίος είναι υποχρεωμένος πλέον να παραδώσει το χημικό του οπλοστάσιο για να αποφύγει τα χειρουργικά των ΗΠΑ κτυπήματα. Ταυτοχρόνως δε, η Ρωσία, μέσω αυτή της φόρμουλας, δηλαδή του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα αποκαλύψει, κατά τους Δυτικούς, εάν το κίνητρο της Μόσχας είναι η αποφυγή των πυραυλικών επιδρομών για λόγους ηθικής και δικαιοσύνης, ή και για να στηρίξει το δικτατορικό καθεστώτος του Άσαντ;
Σχετικά με τη φραστική διατύπωση του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας, η Ρωσία δεν επιθυμεί να γίνει με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να ερμηνευτεί από τις ΗΠΑ ως δικαίωμα χρήσης βίας σε βάρος του Άσαντ, εάν ο τελευταίος δεν συμμορφωθεί με την παράδοση και καταστροφή του χημικού του οπλοστασίου. Ο ίδιος δήλωσε ότι θα κυρώσει τη σχετική Συνθήκη για τα χημικά, μια διαδικασία που θα πάρει τουλάχιστον ένα μήνα.
Σε αυτόν θα προστεθεί το χρονικό διάστημα της παράδοσης και του ελέγχου, της αποθήκευσης, καθώς και της καταστροφής, οπότε η διαδικασία θα πάρει χρόνο. Πάντως, εάν ο Άσαντ αθετήσει τον λόγο του, το κτύπημα των ΗΠΑ πρέπει να θεωρείται δεδομένο, ακόμη προφανώς και αν από το πόρισμα των επιθεωρητών του ΟΗΕ δεν είναι ξεκάθαρο και πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα χημικά χρησιμοποιήθηκαν από το καθεστώς.
Ή και από το καθεστώς Άσαντ, που σημαίνει ότι χρησιμοποίησαν και άλλες ένοπλες του εμφυλίου πολέμου δυνάμεις χημικά, δηλαδή οι Τζιχαντιστές με τη βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας. Συνεπώς, οι ΗΠΑ θα έχουν τους εξής ισχυρούς λόγους για να δικαιολογήσουν μελλοντικά τα κτυπήματα σε βάρος του καθεστώτος Άσαντ, αλλά και εναντίον των Τζιχαντιστών:
1. Την ύπαρξη σχετικού ψηφίσματος, που θα αναφέρεται στην καταστροφή του χημικού οπλοστασίου του Άσαντ. Και αυτό ακόμη και αν στο ψήφισμα δεν είναι πρόδηλη η καταδίκη του καθεστώτος για τη χρήση των χημικών ή/και αναφορά που θα μπορεί να ερμηνευθεί ως κτύπημα στην περίπτωση μη συμμόρφωσης.
2. Τη μη συμμόρφωση του καθεστώτος με τις υποδείξεις της διεθνούς κοινότητας.
Σε αυτήν την περίπτωση, σε πολύ πιο δύσκολη θέση θα βρίσκεται η Ρωσία να πείσει γιατί δεν θα πρέπει να κτυπηθεί το καθεστώς Άσαντ, παρά οι ΗΠΑ, υπό την έννοια ότι: Η στάση του Άσαντ υποδηλοί ενοχή και απειλή για την παγκόσμια ειρήνη, που θα μπορούσε να δικαιολογήσει ότι η περίπτωση αυτή εμπίπτει στο κεφάλαιο 7 και στην παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας.
Εάν, όμως, ο Άσαντ συνεχίσει να αισθάνεται τη στήριξη της Ρωσίας, γιατί να μην εξακολουθήσει να είναι απείθαρχος; Από την άλλη, όμως, η απειθαρχία αυτή θα φέρει πιο κοντά στις θαλάμες εκτόξευσης τους πυραύλους των ΗΠΑ. Βεβαίως, μπορούν σε κάθε περίπτωση να εξευρεθούν ή και να κατασκευαστούν επιχειρήματα γιατί δεν θα πρέπει να γίνουν τα κτυπήματα, οπότε το ρίσκο το αναλαμβάνει ο πιο ισχυρός. Όπως και το κόστος. Εκτός και αν οι ΗΠΑ, μετά απ' όλην αυτήν τη διπλωματική δράση, βρήκαν διέξοδο απεγκλωβισμού από τις κόκκινες γραμμές του Ομπάμα και τελικώς αφήσουν τους Σύρους να σφάζονται μεταξύ τους, βρίσκοντας άλλους τρόπους για να απαλλαγούν από τον Άσαντ.
Η ισχύς της ρωσικής αρκούδας
ΕΑΝ πάντως ο στόχος είναι η καταστροφή των χημικών όπλων, αυτό δεν θα μπορούσε και δεν μπορεί να συμβεί, εάν οι ΗΠΑ δεν απειλούσαν με πυραυλικά χειρουργικά κτυπήματα. Και αν δεν συνεχίσουν να έχουν την απειλή τους ενεργή μέχρις ότου καταστραφεί το χημικό οπλοστάσιο του Άσαντ. Εάν δεν υπήρχε η αμερικανική απειλή, ούτε η Ρωσία ούτε ο Άσαντ θα εκδήλωναν σε διπλωματικό επίπεδο πρόθεση και αποδοχή για την καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου. Συνεπώς, διά της σκιάς της ισχύος τους επί του παρόντος -δηλαδή χωρίς χειρουργικά κτυπήματα- και με τη συνδρομή της Ρωσίας, η οποία εμφανίζεται ως αποτρεπτική δύναμη, οι ΗΠΑ θα επιβάλουν τη θέλησή τους, η οποία είναι συμβατή και σύμφωνη με την παγκόσμια ηθική.
Σημαντικό μέρος του αποτρεπτικού ρόλου στη Ρωσία δόθηκε από το βρετανικό «όχι». Το Λονδίνο έδωσε ισχυρή ώθηση στη Μόσχα. Και έτσι αποφεύγεται για τον επόμενο μήνα η κλιμάκωση της κρίσης. Εάν, πάντως, ο Άσαντ αθετήσει τον λόγο του, θα είναι ψευδαίσθηση να πιστεύει ότι θα γλιστρήσει μέσα από τη σκιά που του παρέχει η ισχύς της ρωσικής αρκούδας και ότι έτσι θα γλιτώσει από τα κτυπήματα των ΗΠΑ…
