Οι ΗΠΑ είναι οι νικήτριες του Ψυχρού Πολέμου, ενώ η Ρωσία σε καμία περίπτωση δεν κατέχει το εύρος ισχύος της ΕΣΣΔ. Η Ρωσία, ως οφείλει, βρίσκεται σε μια διαρκή εσωτερική αναπροσαρμογή μετά την ήττα του Ψυχρού Πολέμου. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απέδειξε ότι έχει τη στόφα ηγέτη να ξανακάνει τη Ρωσία μια μεγάλη δύναμη. Η προσπάθεια αυτή όμως μετάβασης σταματά στην επόμενη στροφή, στην πορεία προς την ανοικοδόμηση του status της υπερδύναμης. Μια ήττα ολιστικού εύρους, όπως αυτή στον Ψυχρό Πόλεμο, δεν διαγράφεται σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Αρκετοί εγχώριοι αναλυτές προβλέπουν την κατάρρευση των ΗΠΑ. Αστοχούν διαπράττοντας ανάλογο σφάλμα με αυτό του Φράνσις Φουκουγιάμα, από την αντίθετη κατεύθυνση. Γιατί, όπως η «προφητεία» του Φουκουγιάμα περί του τέλους της Ιστορίας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήταν υπερβολικά αισιόδοξη -επομένως άτοπη-, έτσι κι αυτή περί της δήθεν επικείμενης κατάρρευσης είναι ολιστικά εσχατολογική και ιδεολογικά φορτισμένη - επομένως άστοχη. Οι ΗΠΑ διατηρούν τη θέση της ατμομηχανής του δυτικού κόσμου. Η Βορειοατλαντική Συμμαχία έχει συμπεριλάβει στον πυρήνα της όλο σχεδόν τον ευρωπαϊκό χώρο, ενώ η αμερικανική οικονομία ξεπέρασε μια πολύ σημαντική δημοσιονομική κρίση με ίδιες δυνάμεις και κεϊνσιανό ορθολογισμό, επαναφέροντας την αυτοπεποίθηση στο εσωτερικό του κράτους. Τέλος, οι εξελίξεις στον τομέα της ενεργειακής εκμετάλλευσης κοιτασμάτων, π.χ. σχιστολιθικά κοιτάσματα, αύξηση των «καθαρών» πηγών ενέργειας και αύξηση της εγχώριας παραγωγής πετρελαίου -οι ΗΠΑ έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από άλλες χώρες σε ποσοστό κάτω του 40% για πρώτη φορά από την αρχή του 21ου αιώνα- προσφέρουν στο κράτος μια περίοδο ενεργειακής αυτάρκειας σε βάθος 100 χρόνων, όταν η Κίνα διευρύνει την ενεργειακή της εξάρτηση από τρίτους και η Ρωσία αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εύρεση νέων αγορών για το ενεργειακό της προϊόν.
Αλλά ακόμη και στο επίπεδο της ήπιας ισχύος οι ΗΠΑ διατηρούν ακμαία την επιρροή τους. Τα κορυφαία πανεπιστήμια στον κόσμο βρίσκονται στις ΗΠΑ, το όνειρο των νέων όλου του κόσμου είναι να αποκτήσουν πτυχίο αμερικανικού πανεπιστημίου, τα αγγλικά συνεχίζουν να είναι η Lingua Franca και αυτού του αιώνα, ενώ ο αμερικανικός κινηματογράφος και η pop μουσική συνεχίζουν να είναι οι πρώτες επιλογές των εφήβων όλου του κόσμου. Επίσης, οι επενδύσεις των ΗΠΑ στον τομέα των 3D εκτυπωτικών, που διαμορφώνουν την Γ' Βιομηχανική Επανάσταση, είναι οι υψηλότερες στον πλανήτη. Τέλος, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να περικλείονται από δύο ωκεανούς, διατηρώντας αναλλοίωτο το στρατηγικό πλεονέκτημα, αποτελώντας την κορυφαία ναυτική δύναμη του πλανήτη, εφαρμόζοντας συνθήκες ενεργητικής άμυνας σε μεγάλη ακτίνα εκατέρωθεν του εθνικού εδάφους, μη κινδυνεύοντας από χερσαία επίθεση συμβατικού χαρακτήρα.
Σε καμία περίπτωση όμως το διεθνές παίγνιο δεν έχει φτάσει στο τέλος του. Ενα νέο είδος ανταγωνισμού, δομικά πολυπολικού, δημιουργείται σήμερα στη διεθνή αρένα, με την Κίνα πρωτίστως και τη Ρωσία δευτερευόντως να επιδιώκουν να διευρύνουν την επιρροή τους στο διεθνές σύστημα απέναντι στις ΗΠΑ, αλλά και μεταξύ τους. Αλλά αυτό δεν είναι ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος. Είναι η διατήρηση του άναρχου και ανταγωνιστικού χαρακτήρα των διεθνών σχέσεων που, παρά τις «προβλέψεις», συνεχίζουν να παράγουν υψηλά φορτία ανταγωνισμού, αλλά και σημαντικές ευκαιρίες διακρατικών συνεργασιών, όπως αναφέρει σχετικά και ο Robert Jervis.
Σπύρος Ν. Λίτσας
