Του Χριστόδουλου Γιαλλουρίδη
- Ο ηγέτης πρέπει να σκέφτεται αυτούς που έρχονται, οι οποίοι δεν πρέπει να ντρέπονται γι' αυτούς που έφυγαν…
- Όταν κάποιος κυβερνά την Κύπρο, ζει μέσα στην
ιστορία της που τον ακολουθεί, μέσα στις θυσίες των γενεών που πέρασαν
και που αποτελούν πρότυπα για τον λαό
- ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ συμφέρον αποτελεί την πυξίδα, ενώ η επιβίωση του κράτους είναι η υπέρτατη αξία που υπερασπίζεται κάθε ηγέτης που διαπραγματεύεται το παρόν και το μέλλον της χώρας
Ο Νικολό Μακιαβέλι, γνωστός θεμελιωτής θεωρίας και πράξης της πολιτικής, συνήθιζε να λέει για τους ηγέτες που διαπραγματεύονται τα συμφέροντα της χώρας τους, ότι πρέπει να αποπνέουν έναν συνδυασμό αλεπούς και λιονταριού, ακριβώς για να είναι σε θέση να προβλέπουν και να αντιμετωπίζουν τις παγίδες όπως η αλεπού, και να έχουν τη δύναμη και την αποφασιστικότητα της ισχύος ως προς την διεκδίκηση και την υπεράσπιση των συμφερόντων του κράτους τους, όπως είναι το λιοντάρι.
Αυτό σημαίνει πως ο ηγέτης σχεδιάζει, γνωρίζοντας τα προβλήματα και τις απειλές, προγραμματίζει τα βήματα και τα μέτρα αντιμετώπισής τους, έχοντας πάντα κατά νουν το εθνικό συμφέρον. Συνειδητοποιεί τις παγίδες που συνηθίζει να στήνει ο διεθνής παράγων και ο κάθε τρίτος, ο οποίος έχει αντίθετα συμφέροντα από αυτά του κράτους που εκπροσωπεί ο ηγέτης. Ταυτόχρονα αναπτύσσει εκείνες τις πολιτικές άμυνας, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, που αναδεικνύουν την ισχύ και τη στοχοθεσία της χώρας.
Έτσι, δημιουργεί συμμαχίες, καλλιεργεί ένα διεθνές κλίμα υπέρ των ιεραρχημένων στόχων στρατηγικής της χώρας, ενισχύει το εσωτερικό μέτωπο και το σύστημα αξιών, του πολιτισμού και της ένοπλης υπεράσπισης της επικράτειας και του κράτους και με αυτήν τη στοχοθεσία, την οποία συμφιλιώνει με τα μέσα που έχει επιλέξει, προχωρεί σε διαπραγμάτευση. Η ηγεσία της χώρας, διαπραγματευόμενη, γνωρίζει τι θέλει. Το έχει ιεραρχήσει ως προς τη μέγιστη διεκδίκηση και την ελάχιστη υποχώρηση.
Επομένως, γνωρίζει καλά τον εαυτό της, ξέρει τους συμμάχους της και έχει ήδη καταγράψει και αναγνωρίσει τις θέσεις, τις διεκδικήσεις και τις επιδιώξεις της άλλης πλευράς. Το σκηνικό της διαπραγμάτευσης δεν στήνεται την ώρα που κάθεται ο ένας απέναντι στον άλλο, αλλά έχει προετοιμαστεί με δηλώσεις, με επαφές, με διαβουλεύσεις, με σύναψη συμμαχιών και προεργασία που αφορά στο εσωτερικό μέτωπο και στη διεθνή εικόνα της χώρας ως κρατικής οντότητας, πολύ πριν αρχίσει η επίσημη διαπραγμάτευση. Σημειώνουμε σε αυτό το σημείο πως το εθνικό συμφέρον αποτελεί υπέρτατο αγαθό που υποχρεούται κάθε ηγεσία να υπερασπίζεται.
Η διαπραγμάτευση στη διεθνή πολιτική είναι ένα κλασικό και παραδοσιακό μέσο ή εργαλείο που χρησιμοποιεί ένα κράτος, ασκώντας την εξωτερική πολιτική, στο πλαίσιο της στρατηγικής, προκειμένου να διασφαλίσει τους στόχους και να πραγματώσει τις επιδιώξεις του. Η διαπραγμάτευση αντικατοπτρίζει τα συμφέροντα, την επιρροή και την προβολή της διπλωματικής, στρατιωτικής και οικονομικής δύναμης, που αποτελεί το υπόβαθρο κάθε διαπραγμάτευσης. Το εθνικό συμφέρον αποτελεί ουσιαστικά την πυξίδα, ενώ η επιβίωση του κράτους είναι η υπέρτατη αξία που υπερασπίζεται κάθε ηγέτης που διαπραγματεύεται το παρόν και το μέλλον της χώρας.
Ο Henry Kissinger σημειώνει σχετικά στο βιβλίο του Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική πως «η επιβίωση ενός κράτους είναι η πρώτη και η ύστατη αρμοδιότητα. Δεν μπορεί να τύχει συμβιβασμού ή να τεθεί σε κίνδυνο». Με βάση τις πιο πάνω παρατηρήσεις, που απεικονίζουν τις κλασικές θέσεις στη θεωρία και στην πρακτική των διεθνών σχέσεων στη διαπραγμάτευση, τι παρατηρούμε ως προς την διαπραγμάτευση για το μέλλον της Κύπρου, ενός διεθνώς αναγνωρισμένου κράτους, υποκείμενου διεθνούς δικαίου, του οποίου η κυριαρχία και η οντότητα απειλείται ήδη εδώ και πολλά χρόνια;
Ποιο είναι το σχέδιο της ηγεσίας της χώρας; Ποια είναι η στρατηγική στοχοθεσία και ποιες τακτικές έχουμε αποφασίσει να ακολουθήσουμε; Υπερασπιζόμαστε το κράτος ως Κυπριακή Δημοκρατία; Συζητούμε την επί τα βελτίω μετεξέλιξή του, ώστε να γίνει ισχυρότερο και δημοκρατικότερο, ώστε να αγκαλιάσει και να συμπεριλάβει όλους τους νόμιμους κατοίκους του σε ένα πολιτειακό σύστημα που να θεμελιώνεται στις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας για όλους;
Ή μήπως επαναφέρουμε ένα από τα παλιά αποτυχημένα σενάρια τεχνητής επίλυσης ενός προβλήματος εισβολής και κατοχής, που αναπόδραστα θα οδηγούσε σε μια Βοσνιοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας; Υπενθυμίζουμε πως η Βοσνία κατελύθη από τον διεθνή παράγοντα και ίδρυσε ένα κράτος με φυλετικές διακρίσεις στη βασική του δομή, το οποίο σήμερα δεν λειτουργεί, είναι διαλυμένο και κυβερνάται από έναν διεθνή, ύπατο αρμοστή. Αυτά έπαθαν εκείνοι που εναπόθεσαν τις τύχες τους αποκλειστικά και μόνο στη βούληση και την ικανότητα του διεθνούς παράγοντα.
Τι κάνουμε εμείς; Εμείς οφείλουμε προκαταβολικά να θέσουμε ως στόχο την ανάδειξη, αναβάθμιση και διεθνή υπεράσπιση αυτού που έχουμε, της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντ’ αυτού, καταργήσαμε ορισμένες στοιχειώδεις πολιτιστικές μας διεθνείς συμμετοχές, όπως είναι ο Κυπριακός Κινηματογράφος, ο οποίος προβάλλει την Κύπρο διεθνώς. Το κυπριακό κράτος έπαυσε να χρηματοδοτεί ταινίες Κυπρίων σκηνοθετών, που μέχρι τώρα πρόβαλλαν την παρουσία της Κύπρου με βραβεύσεις παντού.
Ας μην ξεχνάμε πως ένα από τα βασικά όπλα της αμερικανικής και της τουρκικής προπαγάνδας, στο πλαίσιο της δημόσιας διπλωματίας, ήταν και παραμένουν οι ταινίες και η σχετική με τον κινηματογράφο βιομηχανία. Η Ελλάδα της δεκαετίας του '60 ανέβασε τον τουρισμό και την διεθνή της εικόνα, μέσα από τις ταινίες του αείμνηστου Κακογιάννη. Ακόμα και αυτή τούτη η συμμετοχή στην Eurovision, που για πολλούς μπορεί να μην είναι η καλύτερη εικόνα της Ευρώπης, εντούτοις η παρουσία της Κύπρου διαγωνιζομένης μαζί με όλα τα άλλα κράτη της Ευρώπης, είναι μια προβολή της υπόστασής μας ως κράτους.
Πολιτιστική διπλωματία δεν είναι μόνο προβολή συμφερόντων, αλλά προβολή του πολιτισμού, της ιστορίας, των παραδόσεων και της γεωπολιτικής θέσης μιας χώρας και ενός λαού που έχει διαχρονική παρουσία χιλιετηρίδων σε αυτό τον κόσμο. Τα ερωτήματα που τέθηκαν πιο πάνω, αφορούν στον σχεδιασμό της ηγεσίας και στη στοχοθεσία της. Γιατί αν δεν ξέρει τι θέλει και δεν έχει φροντίσει να ενισχύσει τους στόχους της από τώρα με διάφορες εσωτερικές και διεθνείς δυνάμεις, εάν δεν έχει αναπτύξει τις τακτικές και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει για να επιτύχει τους στόχους, τότε θα μας ρυμουλκήσει ο διεθνής παράγων και οι αντίπαλοί μας εκεί που θέλουν, δηλαδή στη μετατροπή της Κύπρου σε τουρκικό, στην καλύτερη περίπτωση διεθνές, προτεκτοράτο. Αυτό που εμείς βλέπουμε σήμερα είναι μια εσωτερική σήψη και διάλυση των θεσμών.
Σχεδόν ανύπαρκτες οι διεθνείς μας συμμαχίες
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ της Κύπρου βρίσκονται στην καλύτερη περίπτωση σε απόγνωση αγανακτισμένων και στη χειρότερη, σε μια παραίτηση ήττας και παράδοσης. Ο Ελληνισμός δεν υπάρχει ως στήριγμα της Κύπρου, ουδείς τον κινητοποιεί ή τον επικαλείται πλέον. Οι διεθνείς μας συμμαχίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Με το Ισραήλ δεν έχουμε ακόμη προχωρήσει σε αυτό το τριμερές σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας για την προστασία των ενεργειακών μας πεδίων.
Η Αθήνα καθεύδει και διερωτόμεθα πού πάμε. Ακόμη και να θέλαμε να κερδίσουμε χρόνο μέχρι την ανεύρεση του φυσικού αερίου, θα έπρεπε να το είχαμε μεθοδεύσει με τρόπο αξιόπιστο, καλά σχεδιασμένο, ώστε να πετύχει. Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε πως η διακυβέρνηση μιας χώρας και δη μιας χώρας υπό ξένη κατοχή, που απειλείται η υπόστασή της, δεν έχει καμία σχέση με τη διοίκηση ενός κόμματος, ενός σωματείου ή μιας οποιασδήποτε οργάνωσης.
Όταν κυβερνάς την Κύπρο, ζεις μέσα στην ιστορία της που σε ακολουθεί, μέσα στις θυσίες των γενεών που πέρασαν και που αποτελούν πρότυπα για τον λαό. Κυρίως, όμως, πρέπει να σκέφτεται ο ηγέτης αυτούς που έρχονται, οι οποίοι δεν πρέπει να ντρέπονται γι' αυτούς που έφυγαν. Πρέπει να είναι περήφανοι για την ιστορία τους και δικαιωμένοι από τις γενιές που προηγήθηκαν.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
