ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΑΚΑΛΟΥκαθηγητή Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ
Μία συνάντηση συνδικαλιστών από την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Γερμανία πριν από δύο εβδομάδες στο Βερολίνο ανέδειξε για άλλη μια φορά τη σημασία της Πολιτικής Παιδείας στη διαφύλαξη της δημοκρατίας και στην αντιμετώπιση των κινδύνων που ελλοχεύουν ιδιαίτερα σε εποχές οικονομικής κρίσης και κρίσης αξιών. Η συνάντηση αφορούσε το φαινόμενο της ναζιστικής και της λαϊκιστικής Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και οργανώθηκε από τα τρία μεγαλύτερα εργατικά συνδικάτα της Γερμανίας που δραστηριοποιούνται, μεταξύ άλλων, στους τομείς των υπηρεσιών, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ενέργειας και των οικοδομών, και έχουν στους κόλπους τους περισσότερο από εφτά εκατομμύρια οργανωμένα μέλη. Παρόντα ήταν από τη γερμανική πλευρά επίσης τα Ιδρύματα Πολιτικής Παιδείας των εργατικών συνδικάτων και των κομμάτων των Σοσιαλδημοκρατών και της Αριστεράς.
Τα ιδρύματα αυτά ξάφνιασαν θετικά και προκάλεσαν το ενδιαφέρον όσων συνδικαλιστών από την Ελλάδα και την Κύπρο δεν είχαν μέχρι τότε γνώση των θεσμών που αναπτύχθηκαν μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε αρκετές χώρες τη Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης ως μηχανισμός πρόληψης εκείνων των λαθών που προπολεμικά είχαν επιτρέψει την ανάπτυξη ναζιστικών κινημάτων με αποτέλεσμα την κατάλυση της Δημοκρατίας.
Πράγματι, η καλλιέργεια Πολιτικής Παιδείας βρέθηκε από νωρίς στο επίκεντρο της προσοχής όσων αποφάσισαν να κάνουν τα πάντα ώστε το σύνθημα «ποτέ ξανά φασισμός» να μην παραμείνει απλό σύνθημα που με το χρόνο χάνει τη σημασία του, αλλά, αντίθετα, να αποτελεί μόνιμο σκοπό της καθημερινής πράξης των πολιτών και των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών. Σε ορισμένες χώρες η Πολιτική Παιδεία αιχμαλωτίστηκε στο πλαίσιο ενός μαθήματος της μορφής «Αγωγή του Πολίτη» και, στην καλύτερη περίπτωση, δεν προσέφερε τίποτε στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας, ενώ συχνά είχε αντίθετα αποτελέσματα, καθώς μετατρεπόταν σε ανούσια αποστήθιση πληροφοριών ή σε όργανο χειραγώγησης των μαθητών από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Σε άλλες, όμως, χώρες, η Πολιτική Παιδεία έγινε συστατικό στοιχείο όλων των μαθημάτων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, και, επιπλέον, έγινε συστατικό στοιχείο των υπηρεσιών που καλούνται να προσφέρουν στην κοινωνία τα πολιτικά κόμματα και τα εργατικά συνδικάτα. Τα τελευταία, για την επιτυχία του στόχου τους, ίδρυσαν σχετικά ιδρύματα που σιγά σιγά αναπτύχθηκαν σε ισότιμο και πολύτιμο εταίρο του εκπαιδευτικού συστήματος.
Στο Βερολίνο τα ιδρύματα αυτά παρουσίασαν ένα εντυπωσιακό φάσμα δραστηριοτήτων που ξεκινά από τη μελέτη του φαινομένου της Ακροδεξιάς, περνά μέσα από τη συστηματική ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισής της και καταλήγει στην πρακτική εργασία μέσα στα εργοστάσια, στα σχολεία και στους τόπους συνάντησης των νέων. Από την πλευρά τους, οι συνδικαλιστές και οι συνδικαλίστριες από την Ελλάδα και την Κύπρο παρουσίασαν περισσότερο μεμονωμένες προσπάθειες κάποιων οργανώσεων, κάποιων πανεπιστημιακών τμημάτων και, κυρίως, μεμονωμένων προσώπων, με κύριο χαρακτηριστικό όλων των δραστηριοτήτων τον εξωθεσμικό τους χαρακτήρα και την έλλειψη συντονισμού μεταξύ τους.
Το συμπέρασμα που προέκυψε από τη συνάντηση δεν είναι ότι κάποιες χώρες έχουν γνώση και παραγωγή σε θέματα αντιμετώπισης του ναζισμού, ενώ κάποιες άλλες είναι υποχρεωμένες, ακόμη και σε αυτό το πεδίο, να προσφύγουν σε δανεισμό. Προέκυψε, όμως, ότι ιδιαίτερα στις δύσκολες εποχές που ζούμε είναι απαραίτητη η προώθηση της Πολιτικής Παιδείας όλων των πολιτών, και ότι από την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία μας και στους άλλους τομείς.
