Νίκος Κοτζιάς, καθηγητής
Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά «Ο πατριωτισμός είναι ένα
κομμάτι της ταυτότητας της αριστεράς κι ας υπάρχει ένα κομμάτι της που
το αρνείται»
«Πατριωτισμός
και Αριστερά» ονομάζεται το νέο βιβλίο του Νίκου Κοτζιά, καθηγητή
Πολιτικών Θεωριών των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο
του Πειραιά, συγγραφέα και ερευνητή, που θα παρουσιαστεί σήμερα στις
19:00 στο Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Ροδόπης.Με αφορμή λοιπόν τη σημερινή του παρουσία στην Κομοτηνή ο κ. Κοτζιάς
μίλησε στην εκπομπή του Ράδιο Παρατηρητής «Τέχνης και Πολιτισμού Γωνία»
και στον Θάνο Βαφειάδη και τη Σοφία Τριανταφυλλίδου για το νέο βιβλίο
αλλά και τις έννοιες που αναλύονται σε αυτό. Έννοιες που, όπως εξήγησε ο
ίδιος, έχουν παραποιηθεί έτσι που τελικά οι όροι Αριστερά και
Πατριωτισμός να φαίνονται ασύμπτωτοι, όμως, κατά τον ίδιο, χωρίς να έχει
ξεκαθαρίσει κανείς τις έννοιες πατριωτισμός, εθνικισμός και διεθνισμός
«δυσκολεύεται να κάνεις εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας»
τονίζοντας, πως «η ζωή θα βάλει στην αριστερά, που έρχεται ολοταχώς για
να αναλάβει τις κυβερνητικές ευθύνες, πάρα πολύ συγκεκριμένα
προβλήματα».Νίκος Κοτζιάς όμως…
«Νομίζω ότι ένα βιβλίο που μιλάει για τον πατριωτισμό πρέπει να ξεκινάει από την ακριτική Ελλάδα»
ΠτΘ: Υπήρχε λόγος που η παρουσίαση του νέου σας βιβλίου ξεκινάει από τη Θράκη; Θέλατε να δώσετε ένα στίγμα;
Ν.Κ.: Έχω γράψει νομίζω ένα βιβλίο που ορθά η παρουσίασή του ξεκινάει από την ΑΜ-Θ. Πράγματι την Πέμπτη 11 θα το παρουσιάσουμε στην Αλεξανδρούπολη, την Παρασκευή 12 στην Κομοτηνή και Σάββατο 13 στη Δράμα. Νομίζω ότι ένα βιβλίο που μιλάει για τον πατριωτισμό πρέπει να ξεκινάει από την ακριτική και αγαπημένη μας Ελλάδα.Νομίζω ότι και οι άνθρωποι που με κάλεσαν ένιωθαν την ανάγκη να συζητήσουμε ξανά και δημόσια γύρω από το ζήτημα του τι είναι πατριωτισμός, ποια είναι η διαφορά του απ’ τον εθνικισμό, γιατί ο πατριωτισμός είναι ένα κομμάτι της ταυτότητας της αριστεράς κι ας υπάρχει ένα κομμάτι της που το αρνείται.
«Στην Ελλάδα των μνημονίων έχουμε δυνάμεις που μας κυβερνάνε και επιδεικνύουν έναν ακραίο εθνικισμό, που συνοδεύεται παράλληλα με μια υπόκλιση και παράδοση στον κοσμοπολιτισμό της Τρόικας και του ξένου»
ΠτΘ: Οι έννοιες πατριωτισμός και αριστερά είναι για κάποιους αντιμαχόμενες…
Ν.Κ.: Θα έλεγα ότι υπάρχει μια διττή παράδοση αρνητική. Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι ταυτίζουν τον εθνικισμό με τον πατριωτισμό που είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα.
Ο εθνικισμός είναι αυτός που νιώθει ότι όλα όσα κάνει και πράττει είναι ανώτερα όλων των άλλων. Ενώ ο πατριωτισμός είναι αυτός που αγαπάει την κληρονομιά του, την πατρίδα του, τις παραδόσεις αυτού του χώρου και ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται το δικαίωμα του άλλου, του διαφορετικού, να αγαπάει τη δική του πατρίδα και να αναγνωρίζει ότι έχει να μάθει και από τον άλλον και επομένως να είναι αλληλέγγυος του. Αυτό το τελευταίο το λέμε διεθνισμό.
Επίσης, θα έλεγα ότι εθνικισμός είναι η άλλη πλευρά του νεοφιλελεύθερου κοσμοπολιτισμού, ο οποίος είναι και αυτός μια μορφή εθνικισμού που αντίστοιχα πιστεύει ότι οτιδήποτε μας έρχεται απ’ έξω είναι ανώτερο του δικού μας. Στην Ελλάδα των μνημονίων έχουμε ένα περίεργο συνδυασμό. Έχουμε δυνάμεις που μας κυβερνούν και επιδεικνύουν έναν ακραίο εθνικισμό, δηλαδή μια απαξίωση του διαφορετικού όταν αυτό είναι αδύνατο, που συνοδεύεται παράλληλα με μια υπόκλιση και παράδοση στον κοσμοπολιτισμό της Τρόικας και του ξένου.
Αυτό λοιπόν είναι ένα μεγάλο ζευγάρι διαφορών ανάμεσα στον εθνικισμό και τον πατριωτισμό που συχνά ορισμένες δυνάμεις και στο χώρο της αριστεράς λανθασμένα ταυτίζουν. Επειδή πετάνε απ’ τη λεκάνη το βρώμικο νερό που λέγετε εθνικισμός πετάνε μαζί και τον πατριωτισμό.
«Η αριστερά λάμπρυνε την ιστορία της και την παρουσία της σ’ αυτόν τον τόπο όποτε συνέδεσε τα δημοκρατικά και κοινωνικά αιτήματα με τον πατριωτισμό»
Το δεύτερο πρόβλημα που υπάρχει σε ορισμένα τμήματα της αριστεράς είναι ότι έχει πειστεί απ’ τη δεξιά, απ’ την εμφυλιοπολεμική εποχή, ότι η αριστερά είναι μόνο διεθνιστική και άρα δεν θα πρέπει να είναι πατριωτική. Όμως η αριστερά, και αυτό εξηγώ στο βιβλίο μου, λάμπρυνε την ιστορία της και την παρουσία της σ’ αυτόν τον τόπο όποτε συνέδεσε τα δημοκρατικά και κοινωνικά αιτήματα με τον πατριωτισμό. Αυτό το έκανε και στην εποχή που επιτάχθηκε στη λανθασμένη τυχοδιωκτική μικρασιατική εκστρατεία, το έκανε και στην εποχή της τριπλής κατοχής, από Βούλγαρους, Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες, το έκανε και στη δεκαετία του 50 που περιόριζαν τα συμφέροντά μας, τα δικαιώματά μας και παρέδιδαν την Ελλάδα σε ξένους της Δύσης, το έκανε η αριστερά όταν αντιτάχθηκε στην ξενοκίνητη χούντα, το κάνει και σήμερα που αντιτάσσεται στην ξένη επιτροπεία. Ο πατριωτισμός είναι στοιχείο της ταυτότητας της ίδιας της αριστεράς και θα πρέπει, και αυτός είναι ο στόχος του βιβλίου μου, να επανακατακτήσει, να επαν-υιοθετήσει τον πατριωτισμό ως ένα κομμάτι της δικής της κληρονομιάς και της δικής της δημοκρατικής παράδοσης, γι’ αυτό μιλάω και για έναν δημοκρατικό πατριωτισμό.
«Ο διεθνισμός και ο πατριωτισμός είναι δίδυμα αδέρφια, δεν είναι δύο αμίλητοι ξένοι μεταξύ τους»
ΠτΘ: κ. Κοτζιά, πιστεύετε ότι υπάρχει αίτημα διεθνισμού των αγορών σήμερα με την παγκοσμιοποίηση; Τίθεται αυτό;
Ν.Κ: Υπάρχει η διεθνής οικονομία, ή αυτό που λέμε διεθνής πολιτική οικονομία που αφορά στις κινήσεις των κεφαλαίων, υπάρχει η παγκοσμιοποίηση για την οποία κατά την προηγούμενη δεκαετία έγραψα τέσσερα αναλυτικά βιβλία για την ιστορία της, τις προοπτικές της, το ρόλο του εθνικού κράτους και την ελληνική εξωτερική πολιτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και τέλος υπάρχει ο διεθνισμός της αριστεράς που συνίσταται στην αλληλεγγύη και τις διδαχές από τους αγώνες άλλων λαών όπως αντίστοιχα και η αλληλεγγύη των άλλων απέναντί μας που μας χρειάζεται, είναι η αλήθεια, αυτήν την εποχή που περνάει τόσο σκληρά η χώρα μας. Θα έλεγα μάλιστα, και έτσι το διατυπώνω στο βιβλίο, ότι ο διεθνισμός και ο πατριωτισμός είναι δίδυμα αδέρφια δεν είναι δύο αμίλητοι ξένοι μεταξύ τους.
«Ο νεοφιλελεύθερος κοσμοπολιτισμός είναι και το είδος του κοσμοπολιτισμού που εκφράζει την άποψη ότι θα έρθουν οι Γερμανοί να μας σώσουν»
ΠτΘ: Θεωρείται τον όρο κοσμοπολιτισμό αρνητικό;
Ν.Κ: Όχι, γι’ αυτό διευκρίνισα ότι μιλάω για νεοφιλελεύθερο κοσμοπολιτισμό. Ο κοσμοπολιτισμός δηλαδή που θεωρεί ότι οτιδήποτε έρχεται απ’ έξω και απ’ τις αγορές είναι τόσο σπουδαίο που πρέπει να υποκλιθούμε! Αυτός είναι και το είδος του κοσμοπολιτισμού που εκφράζει την άποψη ότι θα έρθουν οι Γερμανοί να μας σώσουν, να μας βάλουν σε τάξη, να μας μάθουν πώς να λειτουργούμε.
Όμως υπάρχει και ο διεθνισμός της αριστεράς που στοιχείο του, αυτό αναδεικνύω στο βιβλίο μου, είναι η κοσμοπολίτικη ματιά του αριστερού. Ενός αριστερού που θέλει να ξέρει τι γίνεται στον κόσμο, έχει ζήσει στο εξωτερικό, αντιλαμβάνεται την κουλτούρα, το τραγούδι, τον τρόπο που τρώνε, το περιεχόμενο της ζωής τους, το φαγητό και την ενδυμασία άλλων λαών. Γνωρίζει δηλαδή τους πιο διαφορετικούς πολιτισμούς και τους εισάγει, τους εντάσσει στο διεθνισμό του. Είναι ένας, ας το πούμε, προοδευτικός κοσμοπολιτισμός. Όπως έχουμε διαφορά ανάμεσα στον αντιδραστικό εθνικισμό και στον πατριωτισμό, έτσι έχουμε διαφορά και σ’ αυτόν που υποκλίνεται σ’ ό,τι έρχεται απ’ έξω που είναι ο νεοφιλελεύθερος κοσμοπολιτισμός και σ’ αυτόν που μαθαίνει απ’ ό,τι έρχεται απ’ έξω που είναι κοσμοπολίτικο στοιχείο του διεθνισμού του.
«Κάτω από την πίεση ότι υποκλίνονται κάποιοι σε ότι έρχεται απ’ το εξωτερικό, χάνουμε την ανάγκη να μαθαίνουμε, να διδασκόμαστε απ’ το εξωτερικό…»
ΠτΘ:
Είστε ικανοποιημένος από τη μορφή που έχει ο κοσμοπολιτισμός στη
σημερινή ελληνική κοινωνία; Γιατί θα έλεγα πως αυτόν τον κοσμοπολιτισμό
που στο παρελθόν θεωρούνταν εγγενές συστατικό της κουλτούρας της χώρας
μας, τα τελευταία χρόνια τον έχουμε χάσει…Ν.Κ: Θα έλεγα ότι στην Ελλάδα έχουμε δύο προβλήματα. Το ένα είναι ότι αυτός που θέλει να διδαχθεί από το εξωτερικό συχνά εμφανίζεται ως νεοφιλελεύθερος κοσμοπολίτης που θεωρεί οτιδήποτε και αν έρθει από το εξωτερικό, ό,τι και αν γνώρισε από το εξωτερικό, ό,τι γίνεται στο εξωτερικό είναι χίλιες φορές καλύτερο απ’ την πατρίδα μας. Συζητούσα τις προάλλες με ένα γιατρό και μου έλεγε να έρθουν οι Γερμανοί να μας βάλουν τάξη. Και του λέω το καλοκαίρι έσκασε ένα επεισόδιο διαφθοράς στη Γερμανία στον τομέα της υγείας που είχε πενήντα τέσσερις χιλιάδες περιπτώσεις διαφθοράς. Η διαφθορά σε μεγάλους τομείς της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας έρχεται απ’ το εξωτερικό. Δεν είναι όλα όσα έρχονται απ’ έξω καλύτερα. Άρα εάν κανείς αντιλαμβάνεται τον κοσμοπολιτισμό μ’ αυτήν την έννοια της υπόκλισης σ’ οτιδήποτε έρχεται απ’ έξω κάνει κακό και στη χώρα και στην έννοια του κοσμοπολιτισμού.
Το δεύτερο πρόβλημα που έχουμε είναι ότι, υπό πίεση, υποκλίνονται κάποιοι σε ό,τι έρχεται από το εξωτερικό, χάνουμε έτσι την ανάγκη να μαθαίνουμε, να διδασκόμαστε από το εξωτερικό. Μάλιστα, λέω ένα παράδειγμα ιστορικό που θα φανεί παράξενο στη νέα γενιά. Ο Λένιν, ανεξάρτητα από το τι γνώμη έχει κανείς για τον Λένιν, έλεγε ότι οι μπολσεβίκοι το 1917-1918, κέρδισαν την επανάσταση στη Ρωσία διότι είχαν γνώση όλης της διεθνούς εμπειρίας και όλων των κοσμοπολίτικων στοιχείων των άλλων λαών.
«Αν δεν έχεις μια σαφή αντίληψη για τις έννοιες πατριωτισμός, εθνικισμός και διεθνισμός δυσκολεύεσαι να κάνεις εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας»
Άρα η αριστερά πρέπει να επανακατακτήσει και να βάλει σε σωστή βάση και τα ζητήματα του διεθνισμού και του πατριωτισμού και του κοσμοπολιτισμού. Να δώσει μια μάχη γύρω από όρους και το περιεχόμενό τους και αυτό το ονοματίζω στη βάση μιας παράδοσης που υπάρχει 200 χρόνια στην πολιτική επιστήμη, ότι είναι στοιχείο πολιτισμικών αγώνων. Υπάρχουν αγώνες που δεν είναι απευθείας ταξικοί και κοινωνικοί για σύγκρουση, κεφάλαιο εργασίας και λοιπά. Αλλά είναι αγώνες που διαθλούνται και ενσωματώνεται σ’ αυτούς κατά ένα περίεργο τρόπο το κοινωνικό στοιχείο. Τέτοιοι αγώνες στην Αμερική, η οποία είναι γνωστή για τους πολιτισμικούς της αγώνες και πολέμους, είναι για παράδειγμα οι ομοφυλόφιλοι. Να παντρεύονται ή να μη παντρεύονται οι ομοφυλόφιλοι; Δεν είναι απευθείας ταξικό ζήτημα δηλαδή να παντρεύονται μόνο οι πλούσιοι, μόνο οι φτωχοί ομοφυλόφιλοι, μόνο όποιος είναι εργάτης ή όποιος είναι επιχειρηματίας. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η θρησκευτικότητα. Πιστεύουν στη θρησκεία μόνο οι πλούσιοι ή μόνο οι φτωχοί; Για τις αμβλώσεις τι επικρατεί; Θα πρέπει μια γυναίκα να έχει το δικαίωμα να ορίζει την τύχη της ζωής της ή θεωρείται ότι το έμβρυο ήδη από την τρίτη με τέταρτη εβδομάδα είναι παιδί; Αυτοί οι αγώνες που αφορούν ζητήματα που δεν είναι απευθείας ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες και δυνάμεις διαθλούν πάρα πολύ το αν είσαι πλούσιος ή φτωχός και το τι πολιτισμό έχεις αναπτύξει. Τέτοιοι αγώνες στην παράδοση της πολιτικής επιστήμης ονομάζονται πολιτισμικοί αγώνες.
Το πρόβλημα διεθνισμός, πατριωτισμός, εθνικισμός, κοσμοπολιτισμός είναι στοιχεία αυτών των αγώνων. Αυτό που έχουμε πάθει στη χώρα μας είναι ότι κομμάτια της αριστεράς τείνουν να εγκαταλείψουν αυτό το πεδίο της μάχης και να το παραδώσουν στη δεξιά ή ακόμα και στην ακροδεξιά. Και αυτό που τονίζω μέσα από την ανάλυση των πολιτισμικών αγώνων στο βιβλίο μου και την έννοιά τους και τη ιστορικότητά τους είναι το ότι αν δεν έχεις μια σαφή αντίληψη για τις έννοιες πατριωτισμός, εθνικισμός και διεθνισμός δυσκολεύεσαι να κάνεις εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας. Διότι η ζωή θα βάλει στην αριστερά, που έρχεται ολοταχώς για να αναλάβει τις κυβερνητικές ευθύνες, πάρα πολύ συγκεκριμένα προβλήματα. Όχι στην κινηματική ακτιβίστικη αριστερά αλλά στην κυβερνητική αριστερά. Θα προσδιορίζει η αριστερά, όπως οφείλει και πρέπει, τα εθνικά συμφέροντα; Και με ποιο κριτήριο θα τα προσδιορίζει αυτά τα εθνικά συμφέροντα; Θα προσπαθήσει να λύσει και να αναδιατάξει τις σχέσεις της με τους γείτονές της; Και με ποια κριτήρια; Αυτά τα κριτήρια είναι τα πατριωτικά δημοκρατικά κριτήρια που αναλύω στο βιβλίο μου.
«Στην ιστορία ξαναμπαίνουν τα θέματα εξ αρχής και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με μια νέα οπτική γωνιά»
ΠτΘ: Μας αναλύσατε πάρα πολύ ωραία και τον τρόπο σκέψης και τον ειρμό του βιβλίου και μας ξεκαθαρίσατε και έννοιες τις οποίες ειδικά οι νέοι, οι οποίοι διακατέχονται από μια ημιμάθεια, τείνουν να μπερδεύουν.
Ν.Κ: Στην ιστορία ξαναμπαίνουν τα θέματα εξ αρχής και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με μια νέα οπτική γωνιά. Γι’ αυτό πιστεύω ότι θα γίνουν πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις και στην Αλεξανδρούπολη και στη Δράμα και φυσικά στην Κομοτηνή στην οποία αναφερθήκαμε ειδικότερα.
«Οι Γερμανοί χαρακτηρίζουν σήμερα τους Έλληνες, όπως χαρακτήριζαν παλιότερα τους ανθρώπους στις αποικίες τους»
Έχω αναλύσει το θέμα του ρατσισμού στο τελευταίο μου βιβλίο, το οποίο είναι σχετικά πρόσφατο και ως διανοούμενος, ας το πούμε έτσι, έχω την τύχη να είναι μια ανάλυση την οποία την ξεκίνησα από το 2010 και ο τίτλος έχει γίνει ακόμα και σλόγκαν στην ελληνική κοινωνία «Ελλάδα αποικία χρέους». Στο εν λόγω βιβλίο αναφέρω ότι η γερμανική ελίτ χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς και φράσεις εναντίον των Ελλήνων, που ανακάλυψα στα αρχεία ότι χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί απ’ το 1887 μέχρι το 1914 για να χαρακτηρίσουν τους λαούς τους οποίους είχαν υποδουλώσει ως αποικίες και αναφέρομαι στην τότε Ανατολική και Δυτική Αφρική που σήμερα είναι η Τανζανία και το Καμερούν. Τους χαρακτήριζαν όπως χαρακτηρίζουν και τους ‘Έλληνες τώρα, ότι δηλαδή είναι τεμπέληδες κτλ.
Όταν στην παρουσίαση θα διαβάσω τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για τους λαούς αυτούς, το ακροατήριο θα νομίζει ότι αναφέρομαι στην Ελλάδα. Και τους ίδιους χαρακτηρισμούς αναφέρει ως εχθρικούς χαρακτηρισμούς ο Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα» και τους ίδιους πάλι χαρακτηρισμούς χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι εναντίον των Ελλήνων όπως περιγράφει ο Πλούταρχος στα «Περί χρέους και δανείων» που γράφτηκε το 98 π.χ. Όλοι οι κατακτητές οι οποίοι κρατάνε εξαρτημένη μια χώρα έμμεσα, άμεσα, ως αποικία ή ως αποικία χρέους με επιτροπεία, χαρακτηρίζουν με τρόπο ρατσιστικό τους λαούς. Και αυτός είναι ο λεγόμενος πολιτισμικός οικονομικός ρατσισμός δεν είναι φυλετικός (πχ ο μαύρος είναι υποδεέστερος). Που σημαίνει ότι θεωρούν ότι ως λαός δεν είσαι καλός για την οικονομία σου.
«Η λύση στο πρόβλημα του φόβου και της απαισιοδοξίας είναι ο πολιτισμός»
Ο φόβος και η απαισιοδοξία είναι κάτι πολύ βαθύτερο από την οικονομική ανάλυση, είναι κάτι το οποίο υπάρχει στο υποσυνείδητό μας και μας το περνάνε. Σ’ αυτό το πρόβλημα υπάρχει μόνο μια λύση σε συνδυασμό με τον ορθολογισμό, το πολιτικά ορθό πρόγραμμα και σχέδιο εξόδου απ’ την κρίση, για να βγούμε από αυτά τα αισθήματα της ανασφάλειας, η λύση είναι ο πολιτισμός. Διότι ο πολιτισμός βγάζει το υποσυνείδητο. Ο Πορτογάλος νομπελίστας ποιητής Jos Saramago, έγραφε ότι «η ποίηση λέει το ανείπωτο» και αυτό που εννοεί είναι ότι η ποίηση λέει αυτό που δεν λέγεται επιστημονικά ή ορθολογικά, αυτό που δεν βγαίνει μέσα από το νου αλλά βγαίνει μέσα από την καρδιά και την ψυχή.
Πάντα θυμάμαι τα μεγάλα κινήματα και τα νεολαιίστικα κινήματα και τα κινήματα αλλαγής μιας χώρας ήταν και κινήματα πολιτισμού. Ήταν κινήματα που είχαν το ποίημα, το απελευθερωτικό τραγούδι. Και αυτό επίσης λείπει και το τονίζω και στο «Πατριωτισμός και Αριστερά» ότι υπάρχουν πολλοί τομείς γύρω απ’ τους οποίους πρέπει να κινείται απελευθερωτικά η κοινωνία. Πρέπει να νικήσουμε και στο ζήτημα του πατριωτισμού και του πολιτισμού και της εκπαίδευσης για το μέλλον. Να επανακατακτήσει δηλαδή και η αριστερά στοιχεία ολικής προσέγγισης στο σημερινό πρόγραμμά της. Η πατρίδα δεν είναι ένα οικονομικό σχέδιο και δεν υπερβαίνει κανείς το φόβο επειδή θα πειστεί ότι υπάρχει ένα οικονομικό σχέδιο.
«Στην Ελλάδα υπάρχει διαφθορά αλλά εκτός από τη διαφθορά υπάρχει και ο διαφθορέας και αυτός είναι οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι εταιρείες τους»
Όντως στην Ελλάδα υπάρχει διαφθορά αλλά εκτός από τη διαφθορά υπάρχει και ο διαφθορέας και αυτός είναι οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι εταιρείες τους. Και να θυμίσω ότι μέχρι πριν κάποια χρόνια στη Γαλλία, και μέχρι το 1998 επίσημα στη Γερμανία, υπήρχαν νόμοι που επέτρεπαν και προέτρεπαν τη διαφθορά στο εξωτερικό. Το να υπερασπιστείς την αξιοπρέπεια της χώρας σου είναι ένα δημοκρατικό πατριωτικό καθήκον και μάλιστα οι ίδιοι οι Γερμανοί το ονομάζουν συνταγματικό πατριωτισμό. Το να μη θέλεις η χώρα σου να έχει επιτροπεία είναι ένα δημοκρατικό πατριωτικό καθήκον. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τα δάνεια και το χρέος, είναι και η ξένη επιτροπεία στη χώρα μας.
Τώρα δεν επεκτείνουν μόνο το μνημόνιο το οποίο υποτίθεται ότι θα τελείωνε αλλά μετά την επέκταση μας φέρουν και έναν ακόμη μνημονιακό θεσμό που αποδεικνύει ότι κάτι άλλο θέλουν οι ξένοι. Θέλουν να ανεβάσουν πάλι το ΦΠΑ στα νησιά, να καταστρέψουν τον τουρισμό που έδωσε μια μικρή ανάσα στα νησιά. Όλο αυτό οι ξένοι δεν το κάνουν μόνο για να διασφαλίσουν τα λεφτά τους αλλά και για να ελέγχουν τη χώρα και όλους τους οικονομικούς της πόρους. Άρα εδώ έχουμε και ένα πατριωτικό καθήκον δεν έχουμε μόνο οικονομικά στοιχήματα. Στο βιβλίο μου κάνω μια ευγενική αλλά αυστηρή κριτική σ’ αυτό που στη αριστερά παραδοσιακά ονομάζομαι οικονομισμό. Δηλαδή στην άποψη ότι όλα τα προβλήματα είναι οικονομικά και δεν υπάρχουν άλλης μορφής προβλήματα όπως είναι η διεθνής πολιτική, η πολιτική άμυνας και ο πολιτισμός.
Συνέντευξη: Σοφία Τριανταφυλλίδου, Θάνος Βαφειάδης
