Τζιχαντιστές εν δράσει στο Κοσσυφοπέδιο

Ως και 150 αλβανοί ισλαμιστές από το Κόσοβο πολεμούν σήμερα στις τάξεις των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και 20 έχουν ήδη σκοτωθεί, αφήνοντας πίσω τους το πάμπτωχο, σχεδόν ξεχασμένο, βαλκανικό προτεκτοράτο της Δύσης

«Ερχεται το Χαλιφάτο!» έγραψαν προκλητικά άγνωστοι, προφανώς οπαδοί του ISIS, στον εξωτερικό τοίχο του σερβορθόδοξου μοναστηριού του Ντέτσανι στο Δυτικό Κόσοβο τον περασμένο μήνα. Είναι το μοναδικό μοναστήρι που φυλάσσει σήμερα η KFOR, η ένοπλη δύναμη του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Και ήταν μία από τις πιο πρόσφατες ενδείξεις ότι το Ισλαμικό Κράτος κερδίζει έδαφος και ανάμεσα στους Κοσοβάρους Αλβανούς, που μέχρι πρότινος ήταν από τους πιο κοσμικούς μουσουλμάνους στην Ευρώπη. Και σε μεγάλο βαθμό παραμένουν. Ομως ως και 150 ισλαμιστές από το Κοσσυφοπέδιο πολεμούν σήμερα στις τάξεις των τζιχαντιστών στη Συρία και 20 έχουν ήδη σκοτωθεί. Υπάρχει και ένας Κοσοβάρος στην ηγεσία του ISIS.

Οι ισλαμιστές άρχισαν να αυξάνουν την επιρροή τους σε αυτό το πάμφτωχο προτεκτοράτο της ΕΕ (και στη γειτονική πΓΔΜ) την τελευταία διετία. Οι περισσότεροι το αποδίδουν σε χρήματα που εισέρευσαν από τον Κόλπο, οι συνωμοσιολόγοι κατηγορούν τους Σέρβους της Βοσνίας για προβοκάτσια. Η ουσία είναι ότι οι Αρχές αποφάσισαν πρόσφατα να αντιδράσουν. Πραγματοποίησαν δεκάδες συλλήψεις από το καλοκαίρι ως σήμερα, κυρίως για στρατολόγηση τζιχαντιστών ή για ακραία ισλαμιστική ρητορική.  

Μια από τις πρώτες προτεραιότητες της κυβέρνησης συνασπισμού που σχηματίστηκε την περασμένη Τρίτη, ύστερα από πεντάμηνες δύσκολες διαπραγματεύσεις μετά τις βουλευτικές εκλογές, είναι να περάσει νόμο που θα απαγορεύει στους πολίτες του Κοσόβου να πηγαίνουν στο εξωτερικό για να πολεμήσουν. Οι (λίγες) αντιρρήσεις που εκφράστηκαν επικεντρώνονται στο «Τι θα κάνουμε όμως αν γίνει πόλεμος στην Αλβανία και χρειαστεί να πάμε να πολεμήσουμε στο πλευρό της;».  

Οι Κοσοβάροι που έλκονται από τους ισλαμιστές είναι συνήθως νέοι (16 ως 22 ετών), από αγροτικές περιοχές και φτωχές οικογένειες. Προσηλυτίζονται είτε μέσω Internet είτε από ακραίους ιμάμηδες - στην Πρίστινα υπάρχουν δυο τζαμιά όπου διακινούνται σαλαφιστικές (ακραίες σουνιτικές) απόψεις. Κοσοβάροι δημοσιογράφοι μας λένε ότι με χρήματα από το εξωτερικό προσφέρουν δωρεάν μαθήματα αγγλικών ή κομπιούτερ σε φτωχές περιοχές με αντάλλαγμα την πλύση εγκεφάλου. Η πιο «ριζοσπαστικοποιημένη» περιοχή είναι στα σύνορα με την πΓΔΜ. Οι ισλαμιστές σχημάτισαν ως και κόμμα το οποίο όμως δεν έλαβε μέρος στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου. Ελληνας, στέλεχος μεγάλης πολυεθνικής στο Κόσοβο, μας είπε ότι ο χώρος προσευχής εντός της εταιρείας «χρησιμοποιείται από όλο και περισσότερους εργαζομένους τις Παρασκευές».

Οραματίζονται τη «Μεγάλη Αλβανία»

Παράλληλα παρατηρείται μια αύξηση της υποστήριξης προς τη «Μεγάλη Αλβανία». Η αλβανική εθνική εορτή (28 Νοεμβρίου) γιορτάστηκε με λαμπρότητα φέτος και όπως μας λένε «στους δρόμους έβλεπες χιλιάδες αλβανικές σημαίες. Κοσοβαρικές υπήρχαν μόνο στα κυβερνητικά κτίρια».

Στους δρόμους του Κοσόβου διαφημίζεται η μπίρα Peja. Η φωτογραφία παρουσιάζει δυο μπουκάλια μπίρας σταυρωτά που έχουν... φτερά και παραπέμπουν στον δικέφαλο αετό της αλβανικής σημαίας. Στο φόντο αναγράφονται ονόματα αλβανικών πόλεων της Αλβανίας, του Κοσόβου, της πΓΔΜ, της Νότιας Σερβίας - μόνο η Νότια Ηπειρος έλειπε.

«Το Κόσοβο είναι η μοναδική χώρα των Βαλκανίων που δεν έχει υπογράψει καμία συμφωνία με την ΕΕ» λέει ο Φατμίρ Κούρι από το Kosovar Civil Society Foundation (KCSF). Αιτία η μη αναγνώρισή του από πέντε χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα. «Οι Κοσοβάροι είναι οι μόνοι Βαλκάνιοι που χρειάζονται βίζα Σένγκεν για να ταξιδέψουν στην ΕΕ».

Το νόμισμα του Κοσόβου όμως είναι το ευρώ. «Οι Κοσοβάροι βρισκόμαστε σε σύγχυση. Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού υποστηρίζει την ΕΕ αλλά χρειαζόμαστε μια απτή ευρωπαϊκή προοπτική, διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να στραφούν προς άλλες εναλλακτικές» λέει η Βενέρα Χαϊρουλάχου, επίσης από το KCSF - υπονοώντας την Τουρκία, τη Ρωσία κ.λπ.  

Να αναγνωρίσει κανείς ή να μην αναγνωρίσει;

Διπλωματικές πηγές εισηγούνται απερίφραστα ότι «η Ελλάδα πρέπει να αναγνωρίσει το Κόσοβο. Αυτό είναι και προς το συμφέρον των Ελλήνων. Η εκκρεμότητα δημιουργεί αβεβαιότητα και αστάθεια και δένει τα χέρια της ΕΕ ως προς το μέλλον της περιοχής. Δεν θέλουμε άλλες εκκρεμότητες στα Δυτικά Βαλκάνια».

Η Ελλάδα έσπευσε να αναγνωρίσει τα κοσοβαρικά διαβατήρια λίγο μετά τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου (τον Φεβρουάριο του 2008). Η Αθήνα διατηρεί ένα δραστήριο Γραφείο Συνδέσμου (αντί πρεσβείας) στην Πρίστινα, όπως και στα Σκόπια. Μπαίνοντας στην Πρίστινα, βλέπεις ένα ελληνικών συμφερόντων παιχνιδάδικο Jumbo.

Το Internet έχει 81% διείσδυση στο Κόσοβο (η υψηλότερη της περιοχής) αλλά η ανεργία σαρώνει με ποσοστό 60%. Οι έξι στους 10 Κοσοβάρους είναι κάτω των 30 ετών. Η πολιτική, η δημοσιογραφία, οι επιχειρήσεις βρίσκονται εν πολλοίς στα χέρια των νέων. Παράδειγμα η πρόεδρος Ατιφέτε Γιαχάγκα. Πρώην αστυνομικός, ανέλαβε πρόεδρος πριν από τρία χρόνια, στα 36 της - όπως μας λένε καλά πληροφορημένες πηγές, κατ' ευθεία υπόδειξη της Ουάσιγκτον. Τι θα ζητούσατε από την Ελλάδα; τη ρώτησε το «Βήμα». «Να αναγνωρίσει το Κόσοβο» απάντησε αμέσως.

Ετερο παράδειγμα νέου πολιτικού είναι ο Μπρανίμιρ Στογιάνοβιτς, ο σέρβος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης που σχηματίστηκε την Τρίτη. Τον συναντήσαμε στην Γκρατσάνιτσα, σερβικό χωριό κοντά στην Πρίστινα, όπου ήταν δήμαρχος προτού αναλάβει αναπληρωτής πρωθυπουργός. Μας παραπονέθηκε ότι οι Σέρβοι (συνολικά 120.000 στο Κόσοβο, οι 80.000 στον θύλακα της Μιτροβίτσα) «εξαναγκάζονται να πουλήσουν τις περιουσίες τους στους Αλβανούς».

Ελληνες και Κοσοβάροι, παραπληροφόρηση και παρανοήσεις
Οι απόψεις των Ελλήνων για τους Κοσοβάρους και, αντίστοιχα, των Κοσοβάρων για τους Ελληνες χαρακτηρίζονται από παραπληροφόρηση και παρανοήσεις, όπως δείχνει έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις δύο χώρες και δημοσιεύτηκε από τη Δεξαμενή Σκέψης «Kosovo Foundation for Open Society» (KFOS).

«Μόλις δύο ώρες οδικώς χωρίζουν την Ελλάδα από το Κόσοβο, όμως οι δύο χώρες έχουν περίπλοκη σχέση που αμαυρώνεται από ένα παράδοξο. Από τη μια πλευρά δεν έχουν διμερείς διαφορές ούτε παρελθόν συγκρούσεων και εχθρότητας αλλά από την άλλη, οι σχέσεις τους είναι περιορισμένες και, όσον αφορά την Ελλάδα, πολύ πιο αδύναμες από όσο με χώρες με τις οποίες η Αθήνα έχει σημαντικές διμερείς διαμάχες» είπε ο Ιωάννης Αρμακόλας, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επικεφαλής του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο ΕΛΙΑΜΕΠ, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας στην Πρίστινα την Τετάρτη.

Ενδεικτικό της άγνοιας των Ελλήνων για το Κόσοβο είναι ότι, εξίμισι χρόνια μετά τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του, το 60% των Ελλήνων δηλώνει ότι δεν γνωρίζει την εξέλιξη αυτή. Ενώ άνω του 90% των κατοίκων του Κοσόβου είναι Αλβανοί, περισσότεροι από τους μισούς Ελληνες νομίζουν ότι η πλειοψηφία των Κοσοβάρων είναι Σέρβοι ή δηλώνουν άγνοια.

Από την άλλη πλευρά, ο ένας στους δύο Ελληνες θα δεχόταν έναν Αλβανό ως μέλος της οικογένειάς του και οι έξι στους 10 θα προσλάμβαναν έναν Κοσοβάρο. Από τους Κοσοβάρους, το 70% δηλώνει ότι έχει καλή εικόνα για την Ελλάδα. Αλλά μόνο ο ένας στους 100 θα δεχόταν Ελληνα ως μέλος της οικογένειάς του. 

Προτεκτοράτο
1. Οι Αμερικανοί «είναι φίλοι μας»

Οι Κοσοβάροι είναι οι πιο φιλοαμερικανοί στην Ευρώπη. Η κεντρική λεωφόρος της Πρίστινας ονομάζεται Μπιλ Κλίντον, οι 6 στους 10 θεωρούν τις ΗΠΑ ως «τη μεγαλύτερη φίλη της χώρας τους» (έναντι 35% την Αλβανία) και όλα αυτά είναι φυσικά, δεδομένου ότι το 97% των Κοσοβάρων πιστεύει ότι το Κόσοβο δεν θα είχε ελευθερωθεί αν το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ δεν βομβάρδιζαν τη Σερβία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 1999.

2. Απόλυτη εξάρτηση από την Ευρώπη

Το Κόσοβο χρησιμοποιεί ως νόμισμα το ευρώ (εκτός από τη Μιτροβίτσα και τη γύρω περιοχή, στο Βόρειο Κόσοβο, όπου ζουν Σέρβοι και χρησιμοποιούν το δηνάριο). Είναι μεν η μοναδική χώρα που έχει καθιερώσει ως επίσημη αργία την Ημέρα της Ευρώπης (9 Μαΐου) αλλά είναι η τελευταία στην «ουρά» για ένταξη στην ΕΕ από όλες τις χώρες των Βαλκανίων. 

Μποζανίνου Τάνια