Της Φανούλας Αργυρού-Β. ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΔΙΕΙΔΕ ΟΤΙ Ο ΔΙΑΚΟΙΝΟΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΧΡΗΣΙΜΕΥΕ ΩΣ ΑΛΛΟΘΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ-Η ΕΔΕΚ ανέκαθεν ήταν εναντίον της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας
όπως την ερμηνεύουν οι Τούρκοι, αλλά και άλλοι, τονίζει ο ιστορικός
ηγέτης του Κινήματος-Όταν ο Μακάριος είδε ότι η προοπτική λύσης ήταν ανύπαρκτη, έκαμε τη
γνωστή ομιλία του στις 20 Ιουλίου 1977 στην Πλατεία Ελευθερίας, λέγοντας
ότι ο διακοινοτικός διάλογος διέδραμε τη χρησιμότητά του και χρησίμευε
ως άλλοθι για την Τουρκία και, αν συνεχιστεί, το Κυπριακό θα
παρουσιαστεί ως μια δικοινοτική διαμάχη αντί ως θέμα εισβολής και
κατοχής. Αυτή ήταν η παρακαταθήκη του Μακαρίου.
Στις 9 Οκτωβρίου 2015 είχα μια φιλική συνάντηση με τον Δρα Βάσο Λυσσαρίδη, κατά τη διάρκεια της οποίας ο παλαίμαχος πολιτικός, και όχι μόνο, δέχθηκε την εισήγησή μου να τη μετατρέψουμε και σε συνέντευξη.
Παραθέτω το μεγαλύτερο μέρος της, καθώς αναπτύχθηκαν πολύ ενδιαφέροντα θέματα, για τα οποία οι απαντήσεις του Δρος Λυσσαρίδη έχουν ιστορική σημασία, για τις οποίες τον ευχαριστώ.
Αν δεν κάνω λάθος, γιατρέ μου, είστε ο τελευταίος μιας ηγεσίας που έζησε την Κύπρο από και πριν από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ποια η άποψή σας για το τέλος αυτής της τραγωδίας που περνά η πατρίδα μας; Πώς βλέπετε τα πράγματα μετά το 1955, '55-'60, χρόνια μετά;
Δύσκολα. Εγκαταλείφθηκαν οι αρχές και τα ιδανικά πάνω στα οποία στηρίχτηκε ο αγώνας της Κύπρου. Αν μιλούσαμε τότε με τον ψευδο-ρεαλισμό που μιλούμε σήμερα, με ποια λογική, σχεδόν άοπλοι, να τα βάζαμε με μια ολόκληρη βρετανική αυτοκρατορία; Θα εθεωρείτο εντελώς παράλογο.
Επομένως, ο αγώνας ο καλός, πάνω σε αρχές και αξίες, είναι δυνατό να ανατρέψει ακόμα και ισοζύγια αριθμών. Και βέβαια πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τα ισοζύγια αριθμών και τα εμπλεκόμενα συμφέροντα, στα οποία τόσες πολλές φορές αναφέρθηκα. Αλλά, να τα λαμβάνουμε υπόψη, για να τα αξιοποιήσουμε προς όφελος του δικού μας στόχου. Το Κυπριακό προβάλλεται ως διακοινοτική διαφορά. Η εκτροπή είναι εξόφθαλμη και άκρως επικίνδυνη.
Θα σας πάρω πίσω λίγα χρόνια, γιατί από τα σχετικά βρετανικά έγγραφα δημιουργούνται κάποιες απορίες που δεν τεκμηριώνονται πλήρως. Σας ρωτώ, λοιπόν, το εξής: Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έκαμε την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη στις 19 Ιουλίου 1974, μήπως γνωρίζετε ποιος του την έγραψε;
Προφανώς ο ίδιος. Συνήθιζε να γράφει ο ίδιος τις ομιλίες του. Αλλά, δεν γνωρίζω αν, σ’ αυτήν την περίπτωση, είχε εμπλοκή και οποιοσδήποτε άλλος.
Η ομιλία Μακαρίου στα Η.Ε.
Σε βιβλίο που εξέδωσε ο τότε υπεύθυνος στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, Ε. Μπαρουτσιού, αναφέρεται ότι πριν από την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη, ο Αρχιεπίσκοπος είχε συνάντηση με την τουρκική αντιπροσωπία στα Ηνωμένα Έθνη, η οποία έγινε με οδηγίες του τότε Πρωθυπουργού Μπ. Ετζεβίτ, προς τον Τούρκο αντιπρόσωπο Ολτσάι, και ότι ο Μακάριος «χάρηκε πολύ για την πρωτοβουλία του Ολτσάι και παρακάλεσε την τουρκική αντιπροσωπία να διαβιβάσει στην τουρκική κυβέρνηση τα αισθήματα ευγνωμοσύνης και υποχρέωσής του». Στην Κύπρο, μήπως γνωρίζατε για τη συνάντηση εκείνη;
Γνωρίζοντας τον Μακάριο, μπορώ να το διαψεύσω. Δεν πιστεύω ότι υπήρξε οποιαδήποτε συνάντηση. Άλλωστε, δεν θα το μαρτυρούσε και κάποιος άλλος; Ήταν ψευδολογίες των Τούρκων για παραπλάνηση της διεθνούς κοινής γνώμης και των ηγεσιών πολλών χωρών. Ακόμα, για να συγκαλύψουν τους πραγματικούς λόγους που εισέβαλαν στην Κύπρο, που δεν ήταν βέβαια για να προστατέψουν τους Τουρκοκυπρίους. Άλλωστε, η τουρκική εισβολή ήταν σχεδιασμένο να ακολουθήσει το πραξικόπημα.
Τις μέρες εκείνες η Τουρκία υποστήριζε την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών, όπως και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και η Βρετανία, ίσως γι’ αυτό…
Άσχετα. Το σχέδιο ήτο ολοκληρωμένο. Πραξικόπημα, δολοφονία ή ανατροπή του Μακαρίου, εισβολή, κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Μακάριος στην επιστολή του προς Γκιζίκη ζήτησε να απομακρυνθούν οι Έλληνες αξιωματικοί που υπέσκαπταν την Κυπριακή Δημοκρατία με τις ενέργειές τους. Ζήτησε, όμως, αντ’ αυτού την αποστολή στην Κύπρο 100 άλλων Ελλήνων αξιωματικών ως εκπαιδευτών, για να βοηθήσουν στην αναδιάρθρωση των ενόπλων δυνάμεων της Κύπρου.
(Σημ. Φ.Α. Η σχετική αναφορά Μπαρουτσιού δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή» στις 12 Ιουλίου 1993, σελ. 5, Μέρος β’, «Το συγκλονιστικό παρασκήνιο της εισβολής», στο πλαίσιο σειράς αναδημοσιευμένων απομνημονευμάτων του).
Εσείς, γιατρέ, ως στενός συνεργάτης και φίλος του Μακαρίου, πώς εξηγείτε την παρακάτω αναφορά του; Δεν γνώριζε ότι τέτοια δήλωση θα ήταν παρότρυνση προς την Τουρκία και συγχωροχάρτι για να εισβάλει στην Κύπρο; («As I have already stated, the events in Cyprus do not constitute an internal matter of the Greeks of Cyprus. The Turks of Cyprus are also affected. The coup of the Greek junta is an invasion, and from its consequences the whole people of Cyprus suffers, both Greeks and Turks…».
Υπήρχε ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο ακολουθήθηκε. Πραξικόπημα, δολοφονία του Μακαρίου και τουρκική εισβολή και κατοχή.
Δεν αλλοιώνεται, όμως, το γεγονός ότι η Τουρκία προ πολλού είχε ετοιμάσει τον αποβατικό της στόλο και ανέμενε για να εισβάλει στην Κύπρο.
Καταπέλτης ο Γκ. Πλάζα για τους Τούρκους
Εσείς θα αφήσετε κάποια παρακαταθήκη, γιατί, δυστυχώς, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν άφησε τίποτε χειροπιαστό, το ίδιο και ο Σπύρος Κυπριανού. Εσείς θα αφήσετε κάτι;
Ναι, μια σειρά συνεντεύξεων. Μέσα απ’ αυτήν την καταγραφή, δίνω τις θέσεις μου και απαντώ, με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική Αλήθεια, σε πολλά ερωτήματα της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας. Σε ό,τι αφορά τη δική μου παρακαταθήκη, αυτή είναι η όποια συμβολή μου στον αγώνα του λαού μας για Ελευθερία, απαλλαγή από τα αποικιακά και νεο-αποικιακά δεσμά, στη διατήρηση της κρατικής μας οντότητας και την απελευθέρωση από την τουρκική κατοχή.
Δεν θα επεκταθείτε, π.χ., στο να δώσετε τις απόψεις σας ως προς το πώς είδατε τους ρόλους και συμπεριφορές των διαφόρων μεσολαβητών από τον κ. Γκάλο Πλάζα μέχρι τον σημερινό Έιντε;
Η έκθεση Γκάλο Πλάζα ήταν ένας καταπέλτης εναντίον των τουρκικών θέσεων, οι οποίες και σήμερα βρικολακιάζουν κάτω από την ονομασία της ΔΔΟ και υπέρ των δικαίων της Κύπρου. Ο τότε Γ.Γ. του ΟΗΕ, Ου Θαντ, στήριξε αποφασιστικά την Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν μπορώ να πω τα ίδια για άλλους αξιωματούχους των Ην. Εθνών.
Ο «μύθος» της ΔΔΟ
Θα μπορέσει αυτός ο λαός να βγει από κάποιους μύθους, π.χ. τον γνωστό μύθο, ότι ο Μακάριος υπέγραψε «Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου» Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με τον Ρ. Ντενκτάς; Όταν είναι, πλέον, πέραν από αποδεδειγμένο, τόσο από βρετανικά έγγραφα όσο και από τις ανακοινώσεις του ΓΤΠ της Κυπριακής Δημοκρατίας και τα πρακτικά της συνάντησης της 12ης Φεβρουαρίου 1977, ότι δεν ήταν «Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου», αλλά κατευθυντήριες γραμμές δίχως διαχρονική δέσμευση ή υπογραφές. Πώς έφθασαν, γιατρέ, κάποιοι να τις μεταμορφώσουν σε «Συμφωνία» με κεφαλαίο στις κατευθυντήριες γραμμές;
Συμφωνώ μαζί σας. Όχι γιατί θέλω να υπερασπιστώ τον Μακάριο, αλλά για να πω την αλήθεια. Ο ίδιος ο Μακάριος μού είπε ότι δέχθηκε μια μορφή διαλόγου, διότι ήλπιζε ότι ή θα βρούμε λύση ή, τουλάχιστον, θα αποκαλυπτόταν η τουρκική αδιαλλαξία και, με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσε να αποκτήσει συμμαχίες για την υπόθεσή μας. Μίλησε για Διπεριφερειακή σε ό,τι αφορά τη διοίκηση και μόνο με πλήρως κατοχυρωμένα τα δικαιώματα όλων των πολιτών του ενιαίου κυπριακού κράτους, και για επιστροφή όλων στα σπίτια και τις περιουσίες τους.
Όταν, όμως, είδε ότι η προοπτική λύσης ήταν ανύπαρκτη, έκαμε τη γνωστή ομιλία του στις 20 Ιουλίου 1977 στην Πλατεία Ελευθερίας, λέγοντας ότι ο διακοινοτικός διάλογος διέδραμε τη χρησιμότητά του και χρησίμευε ως άλλοθι για την Τουρκία και, αν συνεχιστεί, το Κυπριακό θα παρουσιαστεί ως μια δικοινοτική διαμάχη αντί ως θέμα εισβολής και κατοχής. Αυτή ήταν η παρακαταθήκη του Μακαρίου.
Εγώ, όπως ξέρεις, διαφώνησα με τις κατευθυντήριες γραμμές. Όταν ο Μακάριος είδε ότι η Τουρκία δεν είχε καμιά ανταπόκριση, δεν δίστασε να τις καταγγείλει. Γιατί η επιμονή σ’ αυτές τώρα; Γιατί δεν παίρνουν την τελευταία του παρακαταθήκη, που λέγει ότι ο διακοινοτικός διάλογος διέδραμε τη χρησιμότητά του και συνεχίζουν τον διακοινοτικό διάλογο με συνεχείς υποχωρήσεις και με την Τουρκία να απο-ενοχοποιείται για την εισβολή και κατοχή στην Κύπρο; Η άλλη πλευρά είναι η Τουρκία και όχι οι Τουρκοκύπριοι.
(Σημ. Φ.Α. - Μετά από 37 χρόνια αποκαλύψαμε τη διαχρονική παραπλάνηση του λαού και φανερώσαμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις 12 Φεβρουαρίου 1977 δεν συνήψε καμία Συμφωνία (με κεφαλαίο Σ) με τον Ραούφ Ντενκτάς και δεν έβαλαν καμία υπογραφή ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, παρά μόνο δέχθηκε ο Μακάριος 4 κατευθυντήριες γραμμές ως οδηγίες προς τους διαπραγματευτές να ξεκινήσουν τον διακοινοτικό διάλογο: «Σημερινή», 30 Οκτωβρίου 2015, «Αδήριτος ανάγκη η εξαπάτηση του λαού» σελ. 8, και «Σημερινή», 16 Οκτωβρίου 2015, «Φάντασμα οι "Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου"», σελ. 8, με φωτοαντίγραφα τηλεγραφήματος του τότε Βρετ Υπ. Αρμοστού στη Λευκωσία, που επιβεβαίωνε ότι δεν υπήρξαν υπογραφές και ήταν μόνο κατευθυντήριες οδηγίες προς τους διαπραγματευτές).
Καταστρατηγήθηκε η απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου του 2009
Πρόσφατα η ΕΔΕΚ αποφάσισε την αποκήρυξη της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, πιστεύετε ότι θα ακολουθήσουν και άλλοι;
H ΕΔΕΚ ανέκαθεν ήταν εναντίον της Δ.Δ.Ο. όπως την ερμηνεύουν οι Τούρκοι και άλλοι. Όμως, δεν είναι θέμα ονοματολογίας, αλλά ουσίας. Ερωτώ: Συνεχίζουμε να δίνουμε την ερμηνεία που δόθηκε στην ομόφωνη απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου τον Σεπτέμβριο του 2009; Δυστυχώς, όχι. Τώρα γίνεται λόγος για εσωτερική ιθαγένεια, για κατάλοιπο εξουσίας που θα παραμείνει στα συνιστώντα κράτη. Από τα συνιστώντα κράτη θα πηγάζει η κυριαρχία, θα έχουμε, τώρα, λένε, πολιτική πλειοψηφία εις τα δύο κρατίδια. Όλα αυτά κάνουν την όλη υπόθεση μη αποδεκτή από τον λαό, ο οποίος πράγματι κουράστηκε. Ας μην αναμένουν, όμως, κάποιοι ότι είναι εύκολο να παρασυρθεί, λόγω και των οικονομικών προβλημάτων. Όταν ερμηνευθεί πώς εννοούν τη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία, ο λαός δεν θα τη δεχθεί.
Ο Κίσινγκερ και οι Άγγλοι
Για τον ρόλο του Χένρι Κίσινγκερ, ήθελα να σας ρωτήσω. Όταν έγραψα ένα άρθρο στη «Σημερινή» στις 3 Αυγούστου 2009, με τίτλο «Οι Άγγλοι επέβαλαν στον Κίσινγκερ τη διζωνική ομοσπονδία», μου τηλεφωνήσατε να με συγχαρείτε. Ποια η γνώμη σας για τον Κίσινγκερ, όταν τα βρετανικά έγγραφα ξεκαθαρίζουν ότι το Λονδίνο ηγείτο των γεγονότων;
Όντως, το Λονδίνο διαδραμάτισε αυτόν τον ρόλο. Αλλά και ο Κίσινγκερ διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην τραγωδία της Κύπρου. Αυτός πίστευε ότι η νοτιο-ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ κινδύνευε από την ύπαρξη του Κυπριακού και γι’ αυτό έπρεπε να φύγει ο Μακάριος. Το σχέδιό του ήταν πραξικόπημα, απομάκρυνση του Μακαρίου ή δολοφονία του, εισβολή και επιβολή ενός διχοτομικού σχεδίου με ανοιχτή την πόρτα για αλεξανδρεττοποίηση του Κυπριακού από την Τουρκία.
Ναι, αυτό το υποστήριζε όντως (δηλαδή την απομάκρυνση του Αρχ. Μακαρίου)…
(Σημ. Φ.Α.: Η Βρετανία ποτέ δεν επέτρεψε ανάμειξη σε χώρες της δικής της «εμβέλειας» και η μόνη φορά που οι ΗΠΑ το αποπειράθηκαν ήταν το 1983, στην περίπτωση της Γρανάδας επί πρωθυπουργίας Λαίδης Μάργκαρετ Θάτσερ ,όταν και οι σχέσεις των δύο χωρών κτύπησαν κόκκινα επίπεδα. Με την τελευταία να εξοργίζεται από θυμό με τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν για την εισβολή στην πρώην αποικία. Αποδεσμευμένα έγγραφα εξιστορούν το παρασκήνιο με τον Ρίγκαν να απολογείται).
Ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης
Τελευταία ερώτηση, γιατρέ. Η Σοβιετική Ένωση τον Ιούλιο του 1974 είχε περίπου 56 στρατιωτικά πλοία στη Μεσόγειο, δεν μπορούσε να κάνει κάτι να σταματήσει την τουρκική εισβολή;
Θα μπορούσε. Άλλωστε, αυτό έκαμε και το 1964, όταν απειλούσε η Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο. Ο ίδιος εγώ τότε πήγα στη Ρωσία ως απεσταλμένος του Μακαρίου και ζητήσαμε από τον Κρουτσόφ να παρέμβει. Και όντως παρενέβη ουσιαστικά και απετράπη η τουρκική απειλή. Το 1974, όμως, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Μη μας διαφεύγει ποιοι κυβερνούσαν στην Αθήνα και στην Κύπρο και που έγιναν συνεργοί στα σχέδια των Αγγλοαμερικανών και των Τούρκων. Εν πάση περιπτώσει, το θέμα αυτό δεν απαντάται με ένα ναι ή ένα όχι. Όμως, πρέπει να πω ότι διαχρονικά, αρχικά ως Σοβιετική Ένωση και σήμερα ως Ρωσική Ομοσπονδία, η Ρωσία υποστηρίζει βάσει αρχών τα δίκαια της Κύπρου.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ
