Ειρηνευτική πρωτοβουλία για το κουρδικό

Ο φυλακισμένος ηγέτης των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτσαλάν προτείνει νέο σχέδιο για την ειρήνευση με την Τουρκία. Θα ανταποκριθεί η κυβέρνηση της Άγκυρας;

30 χρόνια διαρκεί πλέον η ένοπλη σύρραξη του τακτικού στρατού της Τουρκίας με τους αντάρτες του κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ). Το περασμένο Σάββατο αντιπροσωπεία κούρδων αξιωματούχων επισκέφθηκε στο κελί του, στη νήσο Ιμραλί της Κωνσταντινούπολης, τον έγκλειστο Αμπντουλλάχ Οτσαλάν. Στη συνέχεια το κουρδικό κόμμα DHP δημοσίευσε τα κύρια σημεία ενός «σχεδίου-πλαίσιο» που έχει εκπονήσει ο Οτσαλάν, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει χορήγηση αμνηστίας σε αγωνιστές του ΡΚΚ, συνομιλίες για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και πλήρη αφοπλισμό των ανταρτών.

Με την επίσκεψη στο Ιμραλί η ειρηνευτική διαδικασία φαίνεται να κινείται και πάλι, μετά από μία περίοδο απραξίας, λόγω επικρίσεων για την πολιτική Ερντογάν στο ζήτημα της Συρίας. Και οι δύο πλευρές επιβεβαιώνουν τη θέλησή τους για ειρήνη μετά από μία μακρά περίοδο ένοπλων συγκρούσεων με περισσότερους από 40.000 νεκρούς. Από το 2012 η τουρκική πλευρά αναγνωρίζει τον Οτσαλάν ως συνομιλητή, άρα εμμέσως και ως ηγέτη των Κούρδων.
Το τίμημα της ειρήνης

Ο Αμπντουλλάχ Οτσαλάν παραμένει έγκλειστος στο Ιμραλί.

Υπάρχουν όμως και σημαντικά προβλήματα στο σχέδιο-πλαίσιο του Οτσαλάν. Το ουσιώδες ερώτημα είναι, με ποιες πολιτικές παραχωρήσεις προς τους Κούρδους θα μπορέσει η Τουρκία να επιτύχει τον πλήρη αφοπλισμό του PKK. Από το 2013 ο Οτσαλάν έχει διακηρύξει μία εκεχειρία, η οποία όμως τις τελευταίες εβδομάδες αποδείχθηκε μάλλον επισφαλής στις νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας. Για το PKK η επιστροφή στα όπλα αποτελεί ένα πιθανό μέσο πίεσης προς την ‘Αγκυρα.
Το σχέδιο του Οτσαλάν σε συνδυασμό με την προειδοποίησή του για «πραγματικό χάος» σε περίπτωση που δεν βρεθεί λύση, ρίχνει τώρα το «μπαλάκι» στην Άγκυρα. Πώς θα αντιδράσει η τουρκική κυβέρνηση; Μεταξύ άλλων οι Κούρδοι απαιτούν μία πιο διασταλτική ερμηνεία της έννοιας του «τούρκου πολίτη» στο σύνταγμα της χώρας, που σήμερα διέπεται από τις αρχές του τουρκικού εθνικισμού, καθώς και περισσότερα δικαιώματα σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Μέχρι σήμερα ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νατβούτογλου δεν έχουν δείξει αν, και με ποιόν τρόπο, θέλουν να αποδεχθούν τα αιτήματα του PKK.

Βουλευτικές εκλογές στον ορίζοντα

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου δεν έχει ακόμη απαντήσει στις προτάσεις των Κούρδων.

Ο Βεϊσέλ Αϊχάν, διευθυντής του τουρκικού think tank IMPR με έδρα την Άγκυρα, πιστεύει ότι αυτή η απραξία είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα της ειρηνευτικής διαδικασίας. «Η κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν έχει υποβάλει δικό της σχέδιο λύσης» λέει ο Αϊχάν στην Deutsche Welle. Ούτε για τα πολιτικά δικαιώματα, ούτε για το μάθημα των κουρδικών στα σχολεία ή το αίτημα των Κούρδων για μεγαλύτεη αυτονομία υπάρχει συγκεκριμένη κατεύθυνση στις διαπραγματεύσεις.
Και ο χρόνος πιέζει. Το αργότερο τον Ιούνιο του 2015 γίνονται στην Τουρκία βουλευτικές εκλογές, κρίσιμες τόσο για τον πρωθυπουργό Νταβούτογλου, όσο και για το κουρδικό κόμμα HDP. Από τη στιγμή που και τα δύο κόμματα διεκδικούν ψήφους στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας, θα είναι μάλλον δύσκολο να επιτευχθεί συμβιβασμός εν μέσω προεκλογικής περιόδου. «Τέτοια ζητήματα είναι δύσκολο να λυθούν πριν από τις εκλογές», λέει στην Deutsche Welle ο Ταρχάν Ερντέμ από το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Konda. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση διστάζει, καθώς φοβάται διαρροές προς το εθνικιστικό στρατόπεδο.
Thomas Seibert / Γιάννης Παπαδημητρίου