Αδιέξοδο στην Κύπρο;

ΘΑΝΟΣ Π. ΝΤΟΚΟΣ*- Οι τελευταίες τουρκικές δηλώσεις σχετικά με την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτυπώνουν με απόλυτη ακρίβεια αλλά και διπλωματική ωμότητα τους πραγματικούς στόχους της Αγκυρας στο συγκεκριμένο ζήτημα: πρωτίστως το πάγωμα των προσπαθειών περαιτέρω εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από την Κύπρο, αλλά και την υπονόμευση «εχθρικών προς την Τουρκία» περιφερειακών συνεργασιών της Λευκωσίας, την αποφυγή οποιασδήποτε οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας με όμορα κράτη στην Ανατολική Μεσόγειο και, ει δυνατόν, τη μελλοντική κατοχύρωση κάποιου ρόλου στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Είναι προφανές ότι ο όρος του παγώματος των ερευνών δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός ούτε από τις εμπλεκόμενες εταιρείες ούτε πολύ περισσότερο από την κυπριακή κυβέρνηση. Ομως, στόχος της Λευκωσίας θα πρέπει να είναι η επαναφορά στην «ηρεμία», καθώς η ένταση μπορεί να ευνοήσει μόνο την Τουρκία. Ιδανικά, θα πρέπει να καταστεί δυνατή η επιστροφή στις διακοινοτικές συνομιλίες, χωρίς τη δαμόκλειο σπάθη του ερευνητικού πλοίου «Μπαρμπαρός».

Αυτή τη στιγμή διαφαίνεται μία μόνο πιθανή διέξοδος που θα αφαιρούσε ένα προσχηματικό επιχείρημα της Αγκυρας -το οποίο έχει πάντως κάποια απήχηση στα ώτα της διεθνούς κοινότητας- χωρίς να υποχρεώνει τη Λευκωσία σε κάποια υποχώρηση: η υλοποίηση των εξαγγελιών του πρώην και του νυν προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας περί δημιουργίας Ταμείου για την αξιοποίηση των μελλοντικών εσόδων από τους υδρογονάνθρακες προς όφελος όλων των νομίμων κατοίκων της νήσου με κριτήρια την πληθυσμιακή αναλογία και το ΑΕΠ. Πέραν αυτής της κίνησης, θεωρούμε ότι ούτε οι δραστηριότητες των εταιρειών θα πρέπει να σταματήσουν, ούτε οι ενεργειακοί πόροι να αποτελέσουν αντικείμενο των διακοινοτικών συνομιλιών, ούτε να δημιουργηθεί κοινή επιτροπή για τη διαχείριση των υδρογονανθράκων (εκτός ίσως από μια τεχνικού χαρακτήρα επιτροπή νομικών για ετοιμασία του καταστατικού λειτουργίας του Ταμείου).

Μια τέτοια λύση θα επέτρεπε στην Τουρκία να απεμπλακεί -εφόσον το επιθυμούσε- χωρίς ουσιαστική απώλεια γοήτρου ή θα την υποχρέωνε να αναδιπλωθεί εφόσον η βασική της «ανησυχία», όπως εκφράστηκε τις τελευταίες ημέρες σε σειρά επίσημων δηλώσεων, θα είχε αντιμετωπιστεί από τη δημιουργία του Ταμείου Υδρογονανθράκων. Παράλληλα, θα έδιδε τη δυνατότητα στην ελληνοκυπριακή πλευρά να επιστρέψει στις διακοινοτικές συνομιλίες (αν και αναρωτιέται κανείς πόσο εφικτή είναι πλέον η επίτευξη ουσιαστικής προόδου σε μια ατμόσφαιρα αρκετά βεβαρημένη από τις κινήσεις της Αγκυρας). Σε κάθε περίπτωση, βασική προϋπόθεση για την αποκλιμάκωση της τρέχουσας κρίσης μέσω της διαδικασίας που σκιαγραφήσαμε ανωτέρω είναι η διακριτική αλλά σαφής υποστήριξη της προτεινόμενης λύσης από την Ουάσιγκτον και τα άλλα εμπλεκόμενα μέρη. Η ελληνοτουρκική συνάντηση σε επίπεδο πρωθυπουργών της 5ης και 6ης Δεκεμβρίου αποτελεί μια καλή ευκαιρία να συζητηθούν ιδέες αποκλιμάκωσης και να υπάρξει μια κατ’ αρχήν συμφωνία. Αλλιώς το μόνο αποτέλεσμα της συνάντησης θα είναι ένα λιτό ανακοινωθέν για την «ειλικρινή και εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στα δύο μέρη» και η κρίση στην Κύπρο θα συνεχιστεί με απρόβλεπτες συνέπειες.
* Ο κ. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.