06 Δεκεμβρίου 2013

Νέο τοπίο για το φυσικό αέριο

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT8vvg5EMgqGc34-aYbo80xpnKjVbrzPiL9XLM4X8sy3CuCsjy_
Η είδηση ότι ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom ζητά «ανακωχή» -όπως γράφουν στο χθεσινό τους φύλλο οι Financial Times- με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έρευνα που διεξάγουν οι Βρυξέλλες δεν εκπλήσσει, καθώς τόσο στο διεθνές όσο και στο ευρωπαϊκό ενεργειακό τοπίο επέρχονται σαρωτικές αλλαγές που περιορίζουν τον ρόλο του φυσικού αερίου ως γεωπολιτικού και γεω-οικονομικού πλεονεκτήματος της Ρωσίας, όπου σήμερα συμβάλλει κατά 10% στο ΑΕΠ της χώρας.

Πρώτον, η σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα είσοδος στη διεθνή αγορά των σχιστολιθικών αποθεμάτων φυσικού αερίου των ΗΠΑ και του Καναδά δημιουργεί για την Ευρώπη και ειδικότερα για τη Γερμανία, για πρώτη φορά μια σοβαρή εναλλακτική επιλογή, η οποία -αν μη τι άλλο- θα ωθήσει το Βερολίνο να ζητήσει σημαντική μείωση της τιμής από τη Μόσχα.

Αλλωστε η ανοικτή αντιπαράθεση με τη Ρωσία είναι ήδη στον ορίζοντα λόγω της βαρύτητας που αποδίδει το Βερολίνο στην ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας, μια επιλογή που καταδεικνύει ότι ο κύριος αγοραστής αισθάνεται πολύ πιο ισχυρός από τον κύριο προμηθευτή.

Εξυπακούεται ότι αν στον ίδιο χρονικό ορίζοντα κατασκευασθούν οι απαιτούμενες υποδομές στην Ευρώπη για την παραλαβή και εξαέρωση του φυσικού αερίου της Βόρειας Αμερικής που θα φθάνει σε μορφή LNG, τότε θα μειωθεί, αν δεν εκμηδενισθεί, η ενεργειακή εξάρτηση της Ουκρανίας από τη Ρωσία.

Δεν αποκλείεται, δηλαδή, σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον να δούμε το Κίεβο να προμηθεύεται φυσικό αέριο από τη Δύση κα σε συμφέρουσα τιμή, σε αντίθεση με την Πολωνία που έχει επιλέξει να πληρώνει για πολιτικούς λόγους ακριβότερη τιμή, καθώς το αγοράζει από το Κατάρ.

Εκτός όμως των σχιστολιθικών αποθεμάτων υπάρχει και άλλος αρνητικός παράγοντας για τη Μόσχα: Η προοπτική της πλήρους εξομάλυνσης των σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν θα ανοίξει τον δρόμο για τη διοχέτευση στη διεθνή αγορά των τεραστίων αποθεμάτων φυσικού αερίου της Τεχεράνης, τα οποία πρώτον, θα καταστήσουν βιώσιμα και επικερδή τα δίκτυα TAP και ΙΤGI και θα μειώσουν την αξία του Southstream και δεύτερον, θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη πτώση της τιμής.

Με τις ανατροπές στον παγκόσμιο χάρτη του φυσικού αερίου θα χάσει εκ των πραγμάτων τη σημασία του και ο πόλεμος των αγωγών της τελευταίας εικοσαετίας, με τη Μόσχα να θέλει η προώθηση του ενεργειακού πλούτου της πρώην ΕΣΣΔ να γίνεται μέσω της ρωσικής επικράτειας και την Ουάσιγκτον να προσπαθεί να διασφαλίσει την απεξάρτηση της Κασπίας και της Κεντρικής Ασίας από την κηδεμονία του πρώην Αυτοκρατορικού Κέντρου.

Η χρήση του φυσικού αερίου και του πετρελαίου ως όπλων γεωπολιτικής προβολής ισχύος είναι ένα επικίνδυνο και οριακό παιχνίδι, καθώς οι παρενέργειες θίγουν και τους προμηθευτές και τους αγοραστές.

Ετσι η ενεργειακή χειραφέτηση της Βόρειας Αμερικής -ΗΠΑ και Καναδάς- δεν δίνει στην Ουάσιγκτον διευρυμένη πολιτική-διπλωματική ευελιξία μόνο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή, αλλά της επιτρέπει να παρέμβει καταλυτικά στις σχέσεις Γερμανίας-Ρωσίας: Η ειδική σχέση βραχυκυκλώνεται αν δεν ακυρώνεται και οι ΗΠΑ βελτιώνουν σε όφελός τους τις διμερείς σχέσεις και με το Βερολίνο αλλά και με τη Μόσχα.

Με τα παραπάνω δεδομένα η υφαρπαγή από τον έλεγχο της Βαγδάτης των εξαγωγών της Κουρδικής Οντότητας του Βορείου Ιράκ που μεθόδευσε ο Ερντογάν είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι, καθώς ωθεί την Ουάσιγκτον και την Τεχεράνη να σκέπτονται εναλλακτικές της Τουρκίας οδεύσεις για την προώθηση του φυσικού αερίου του Ιράν στη διεθνή αγορά.
 
Νέα δεδομένα
Η σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα είσοδος στη διεθνή αγορά των σχιστολιθικών αποθεμάτων φυσικού αερίου των ΗΠΑ και του Καναδά δημιουργεί για την Ευρώπη και ειδικότερα για τη Γερμανία, για πρώτη φορά μια σοβαρή εναλλακτική επιλογή, η οποία -αν μη τι άλλο- θα ωθήσει το Βερολίνο να ζητήσει σημαντική μείωση της τιμής από τη Μόσχα.Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ-kapopoulos@pegasus.gr