Παρά τις ελπίδες που δημιούργησε η διπλωματική αποκλιμάκωση της κρίσης των χημικών όπλων τον Αύγουστο στη Συρία, ο πόλεμος ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τις ένοπλες ομάδες συνεχίζει να μαίνεται. Είναι σαφές ότι και οι δύο πλευρές, καθώς και οι σύμμαχοί τους, αποβλέπουν στο να κερδίσουν χρόνο μέχρι τις συνομιλίες της Γενεύης, όποτε και εάν αρχίσουν. Εν τω μεταξύ, ελπίζουν να βελτιώσουν τη θέση τους στο στρατιωτικό επίπεδο για να διαπραγματευτούν από θέση ισχύος, να αποσπάσουν όση βοήθεια μπορούν αλλά και να δημιουργήσουν στον αντίπαλο όσα περισσότερα προβλήματα γίνεται.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι κυβερνητικές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος και ελπίζουν να ελέγξουν τη στρατηγικής σημασίας οδό που ενώνει τη Δαμασκό με τη Χομς. Οι αντικαθεστωτικοί από την πλευρά τους προσπαθούν να αποτρέψουν την προέλαση των δυνάμεων του Μπασάρ αλ Ασαντ, δυσχεραίνοντας έτσι το ήδη πολύ δύσκολο έργο της μεταφοράς του συριακού χημικού οπλοστασίου στα παράλια της χώρας ώστε να καταστραφεί, όπως έχει συμφωνηθεί. Κατά συνέπεια, η επιχείρηση αυτή καθυστερεί και -όπως φαίνεται- θα καθυστερήσει ακόμα περισσότερο, αφού κανένα κράτος δεν δέχεται τα απόβλητα που θα προκύψουν. Ετσι, οι πολέμιοι της συμφωνίας για την καταστροφή των συριακών χημικών όπλων, η οποία και απέτρεψε την ένοπλη δυτική επέμβαση στη Συρία τον Αύγουστο, κατηγορούν τώρα το συριακό καθεστώς ότι κωλυσιεργεί
Ωστόσο, αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η Δαμασκός. Το πρώτο πρόβλημά της αφορά τις διαπραγματεύσεις αυτές καθ’ εαυτές, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένα πεδίο συνεννόησης. Η αντιπολίτευση είναι κατηγορηματικά αντίθετη στη συμμετοχή του καθεστώτος Ασαντ στις συνομιλίες και, βεβαίως, το καθεστώς αρνείται οποιαδήποτε διπλωματική πρωτοβουλία δεν το συμπεριλαμβάνει. Η αντίδραση και των δύο πλευρών μπορεί να είναι κατανοητή, όμως είναι πολιτικά αδύνατος ο αποκλεισμός του καθεστώτος από τις συνομιλίες για το μέλλον της χώρας. Ο λόγος είναι απλός: πρόκειται για πολιτικές δυνάμεις που κυβέρνησαν τη Συρία για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες και επομένως η επίδρασή τους στη διοίκηση και όλους τους κρατικούς θεσμούς είναι τεράστια. Συζητώντας, λοιπόν, για τη μετά Ασαντ εποχή χωρίς το καθεστώς Ασαντ μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: είτε ότι στόχος είναι ο διαμελισμός της χώρας είτε ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί και μετά τον Ασαντ ανάμεσα στις διάφορες ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης. Επομένως, οι επιδιωκόμενες λύσεις θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσουν. Η μοναδική λύση που θα μπορούσε να σταματήσει την αιματοχυσία και να διασφαλίσει την ακεραιότητα της Συρίας θα ήταν η συντεταγμένη αποχώρηση του καθεστώτος και μάλιστα χωρίς ρεβανσισμούς που θα ανοίξουν νέες πληγές.
Με όλα αυτά συνδέεται και το δεύτερο πρόβλημα του συριακού καθεστώτος, αφού στις 2 Δεκεμβρίου, η ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα δήλωσε ότι υπάρχει σωρεία αποδείξεων ότι το συριακό καθεστώς, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του προέδρου, Μπασάρ αλ Ασαντ, ευθύνεται για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι η πρώτη φορά που αποδίδονται τέτοιες κατηγορίες στον Σύρο πρόεδρο και αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση περιπλέκεται και ταυτόχρονα δυσκολεύει κατά πολύ, εφόσον, ακόμα και εάν ο Μπασάρ Αλ Ασαντ ήταν πρόθυμος να διαπραγματευτεί την αποχώρησή του, τώρα δεν πρόκειται να το κάνει, γνωρίζοντας ότι θα βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Τέλος, το γεγονός ότι οι συνομιλίες και η πρώτη συμφωνία Ιράν – Δύσης δημιουργούν ελπίδες επίλυσης του ιρανικού προβλήματος σημαίνει ότι τα περιθώρια για το συριακό καθεστώς μειώνονται δραματικά. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι στο δράμα που βιώνει η Συρία θα υπάρξει «από μηχανής θεός».
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
* Επίκουρη καθηγήτρια Διεθνούς Πολιτικής για τη Μέση Ανατολή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
