Στη Γερμανία, με πρώτο τον χαρισματικό Βίλι Μπραντ,
ξεκινά μια σειρά σοσιαλδημοκρατών καγκελάριων. Η εμφάνιση των
τρομοκρατών της Μπάντερ - Μάινχοφ, που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην
ατιμωρησία των ναζί, αλλάζει το σκηνικό. Η Γερμανία μεταβάλλεται σε ένα
αυταρχικό κράτος, τα περιβόητα «λευκά κελιά» κάνουν την εμφάνισή τους
και οι παλιοί ναζί στρογγυλοκάθονται στον κρατικό μηχανισμό. Και από τον
Βίλι Μπραντ φτάνουμε στον θηριώδη Χέλμουτ Κολ, τον μέντορα της Μέρκελ.
Αυτό ήθελαν οι τρομοκράτες; (Απο άρθρο του Γιάννη Καψή στο Εθνος)
Πρόκειται για τη μεγαλόπνοη εκείνη στρατηγικής σημασίας πολιτική του επιλογή, η οποία έμελλε αργότερα να οδηγήσει στην επανένωση της Γερμανίας και της Ευρώπης, καθώς και στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Με αυτή την εξόχως διορατική πολιτική του Βίλι Μπραντ, το Τείχος του Βερολίνου είχε καταστεί ήδη διαφανές, πολύ πριν καταρρεύσει οριστικά.
Στη γερμανική ιστορία υπήρξαν συχνά κρίσιμες στιγμές που καθόριζαν την πορεία αυτής της μεγάλης χώρας, συνάμα δε και τη μοίρα της Ευρώπης. Αν και δεν ήταν δυστυχώς πάντα θετικές, ορισμένες από αυτές τις ιστορικές στιγμές αποτέλεσαν τομές στην καθόλου ευρωπαϊκή εξέλιξη. Τούτο συμβαίνει μάλιστα από την εποχή του Καρλομάγνου ώς την Ειρήνη της Βεστφαλίας και μέχρι το 1989, όταν η τότε DDR (Ανατολική Γερμανία) άνοιξε αίφνης τα σύνορα, υπογράφοντας με τούτο και τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της. Στις ιστορικές αυτές στροφές βρέθηκαν ηγετικές μορφές που άλλαξαν ριζικά τα δεδομένα, διανοίγοντας έτσι νέες διόδους στην εξέλιξη και στα ευρωπαϊκά πράγματα.
Ο μεγάλος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Βίλι Μπραντ (ψευδώνυμο του Χέρμπερτ Καρλ Φραμ) κυβέρνησε τη Δυτική Γερμανία για μια πενταετία σχεδόν, καθώς διάφορες σκοτεινές δυνάμεις τον οδήγησαν ύπουλα σε μια πρόωρη παραίτηση. Οχι ευτυχώς και στο πολιτικό ή φυσικό τέλος του. Μολαταύτα πέτυχε να είναι εκείνος που μετέβαλε ριζικά το πρόσωπο της Γερμανίας και ο ίδιος που άλλαξε πράγματι τον ρου της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.
Με αφετηρία την εκλογή του στο αξίωμα του δημάρχου της σημαδιακής πόλης του Βερολίνου, ο Βίλι Μπραντ κατέστρωνε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60 την πολιτική ενός ανοίγματος της Γερμανίας προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τούτο οδήγησε αρχικά σε μια de facto υπέρβαση φραγμών που απέκλειαν ώς τότε κάθε είδους προσέγγιση και διάλογο ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα της διχοτομημένης Γηραιάς Ηπείρου. Οταν δε ο Μπράντ ανέλαβε αργότερα και το υπουργείο Εξωτερικών, είχε επέλθει πλέον το πλήρωμα του χρόνου για προώθηση της «Οστπολιτίκ» του (πολιτικής προς Ανατολάς).
Τότε φάνηκε πόσο ρεαλιστικές υπήρξαν οι πολιτικές του επιλογές, τις οποίες αδυνατούσε να συλλάβει ένα σκληρό συντηρητικό κατεστημένο που χειριζόταν αδιάκοπα τις τύχες της Γερμανίας από το τέλος του πολέμου. Αυτός δε ο σπάνιος πολιτικός ρεαλισμός του Μπραντ χαρακτηρίστηκε σαν «προδοσία», όταν κάποιοι ακραίοι γερμανικοί κύκλοι έφτασαν να ρίξουν το φρικαλέο σύνθημα: «Brand an die Wand» (Ο Μπραντ στον τοίχο!...).
Εχοντας τη στήριξη κορυφαίων στελεχών του SPD, όπως οι Χέρμπερτ Βένερ και Χέλμουτ Σμιτ, και ικανών συνεργατών του, όπως ο Εγκον Μπαρ, ο Βίλι Μπραντ πέτυχε σε σύντομο χρόνο, ως καγκελάριος πλέον, να αναπτύξει την πολιτική του προς τα έξω, επηρεάζοντας με τούτο άμεσα τη διεθνή πολιτική σκηνή. Μέσα από αυτήν την πολιτική ανοίγματος επήλθε σταδιακά η ύφεση στις ευρωπαϊκές σχέσεις και στο κλίμα Ανατολής-Δύσης.
Απόληξη των διαδικασιών αυτών υπήρξε η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ), όπου άρχισε ένας διαρκής διάλογος για ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο ειρηνικής συνύπαρξης θα επερχόταν, νομοτελειακά πλέον, η σταδιακή κατάργηση του Τείχους που χώριζε τη Γερμανία και μέσω αυτής ολόκληρη την Ευρώπη.
Η συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη γέννηση του Βίλι Μπραντ βρίσκει σήμερα μιαν Ευρώπη αγνώριστη εν σχέσει με εκείνη που είχε διαμορφώσει και οραματιστεί ο ίδιος και άλλοι σύγχρονοί του σοσιαλιστές ηγέτες, όπως οι Μπρούνο Κράισκι, Ούλοφ Πάλμε κ.ά. Το αυτό ισχύει βεβαίως και για την ίδια τη Γερμανία, μια χώρα πρότυπο κοινωνικού κράτους και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στα χρόνια εκείνα. Αν όμως η σημερινή Γερμανία έχει προ πολλού απομακρυνθεί από τους κοινωνικούς και διεθνοπολιτικούς ορίζοντες που οραματίζονταν οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί της εποχής Μπραντ, τούτο ασφαλώς δεν οφείλεται μόνο στην πολιτική της Μέρκελ.
Το κακό άρχισε με τη στρατιωτική έξοδο της Γερμανίας στα Βαλκάνια, όπου τα πολεμικά της αεροσκάφη βομβάρδισαν στόχους που είχαν πληγεί (φευ!) ήδη από τα χιτλερικά «στούκας». Ο φυσικός ρόλος της Γερμανίας εκεί θα ήταν να συμβάλει στην αποτροπή των πολεμικών συγκρούσεων και στην ειρηνική διευθέτηση της γιουγκοσλαβικής κρίσης. Κι ενώ η Γερμανία είχε πράγματι μια τέτοια δυνατότητα, αυτή την «έκαψαν» σκόπιμα ατλαντικοί και ακροδεξιοί κύκλοι, προεξάρχοντος του γνωστού σκληρού Βαυαρού πολιτικού Εντμουντ Στόιμπερ.
Το χειρότερο για τη Γερμανία όμως επήλθε με τη βαθμιαία συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, κάτι που ολοκληρώθηκε εκεί όταν έγιναν κυβέρνηση τα «εγγόνια» του Μπραντ! Μέσα στη λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, ο καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ πέρασε την αντικοινωνική «Ατζέντα 2010», ελαστικοποιώντας κάθε έννοια εργατικών κατακτήσεων και διεκδικήσεων. Ετσι έφθασε το ιστορικό κόμμα της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, το SPD, να χάσει μεγάλο μέρος της εργατιάς, καθώς και την αίγλη του διεθνώς. Καλό και χρήσιμο συνεπώς θα ήταν αν κάποιοι σήμερα μελετήσουν ξανά και σωστά την πολιτική του Βίλι Μπραντ, ενός μεγάλου Γερμανού και Ευρωπαίου οραματιστή.
Ο Βίλι Μπραντ κυβέρνησε την τότε
Δυτική Γερμανία από το 1969 μέχρι και τον Μάιο του 1974. Εάν το
φθινόπωρο του 1969 οι Δυτικογερμανοί δεν είχαν εκλέξει για καγκελάριο
τον μεγάλο αυτό σοσιαλδημοκράτη πολιτικό, ίσως να υπήρχε ακόμη σήμερα το
τείχος μπροστά από την πύλη του Βρανδεμβούργου.
Η ρηξικέλευθη αυτή εκδοχή δεν συνιστά κανενός είδους υπερβολή·
το ίδιο άλλωστε ισχύει και για την κρίσιμη εκείνη ψηφοφορία στο
Μπούντεσταγκ τον Απρίλιο του1972, όταν με μόλις δύο ψήφους παρέμεινε
καγκελάριος ο Μπραντ και διασώθηκε έτσι η περίφημη «Οστπολιτίκ».
Πρόκειται για τη μεγαλόπνοη εκείνη στρατηγικής σημασίας πολιτική του επιλογή, η οποία έμελλε αργότερα να οδηγήσει στην επανένωση της Γερμανίας και της Ευρώπης, καθώς και στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Με αυτή την εξόχως διορατική πολιτική του Βίλι Μπραντ, το Τείχος του Βερολίνου είχε καταστεί ήδη διαφανές, πολύ πριν καταρρεύσει οριστικά.
Στη γερμανική ιστορία υπήρξαν συχνά κρίσιμες στιγμές που καθόριζαν την πορεία αυτής της μεγάλης χώρας, συνάμα δε και τη μοίρα της Ευρώπης. Αν και δεν ήταν δυστυχώς πάντα θετικές, ορισμένες από αυτές τις ιστορικές στιγμές αποτέλεσαν τομές στην καθόλου ευρωπαϊκή εξέλιξη. Τούτο συμβαίνει μάλιστα από την εποχή του Καρλομάγνου ώς την Ειρήνη της Βεστφαλίας και μέχρι το 1989, όταν η τότε DDR (Ανατολική Γερμανία) άνοιξε αίφνης τα σύνορα, υπογράφοντας με τούτο και τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της. Στις ιστορικές αυτές στροφές βρέθηκαν ηγετικές μορφές που άλλαξαν ριζικά τα δεδομένα, διανοίγοντας έτσι νέες διόδους στην εξέλιξη και στα ευρωπαϊκά πράγματα.
Ο μεγάλος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Βίλι Μπραντ (ψευδώνυμο του Χέρμπερτ Καρλ Φραμ) κυβέρνησε τη Δυτική Γερμανία για μια πενταετία σχεδόν, καθώς διάφορες σκοτεινές δυνάμεις τον οδήγησαν ύπουλα σε μια πρόωρη παραίτηση. Οχι ευτυχώς και στο πολιτικό ή φυσικό τέλος του. Μολαταύτα πέτυχε να είναι εκείνος που μετέβαλε ριζικά το πρόσωπο της Γερμανίας και ο ίδιος που άλλαξε πράγματι τον ρου της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.
Με αφετηρία την εκλογή του στο αξίωμα του δημάρχου της σημαδιακής πόλης του Βερολίνου, ο Βίλι Μπραντ κατέστρωνε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60 την πολιτική ενός ανοίγματος της Γερμανίας προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τούτο οδήγησε αρχικά σε μια de facto υπέρβαση φραγμών που απέκλειαν ώς τότε κάθε είδους προσέγγιση και διάλογο ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα της διχοτομημένης Γηραιάς Ηπείρου. Οταν δε ο Μπράντ ανέλαβε αργότερα και το υπουργείο Εξωτερικών, είχε επέλθει πλέον το πλήρωμα του χρόνου για προώθηση της «Οστπολιτίκ» του (πολιτικής προς Ανατολάς).
Τότε φάνηκε πόσο ρεαλιστικές υπήρξαν οι πολιτικές του επιλογές, τις οποίες αδυνατούσε να συλλάβει ένα σκληρό συντηρητικό κατεστημένο που χειριζόταν αδιάκοπα τις τύχες της Γερμανίας από το τέλος του πολέμου. Αυτός δε ο σπάνιος πολιτικός ρεαλισμός του Μπραντ χαρακτηρίστηκε σαν «προδοσία», όταν κάποιοι ακραίοι γερμανικοί κύκλοι έφτασαν να ρίξουν το φρικαλέο σύνθημα: «Brand an die Wand» (Ο Μπραντ στον τοίχο!...).
Εχοντας τη στήριξη κορυφαίων στελεχών του SPD, όπως οι Χέρμπερτ Βένερ και Χέλμουτ Σμιτ, και ικανών συνεργατών του, όπως ο Εγκον Μπαρ, ο Βίλι Μπραντ πέτυχε σε σύντομο χρόνο, ως καγκελάριος πλέον, να αναπτύξει την πολιτική του προς τα έξω, επηρεάζοντας με τούτο άμεσα τη διεθνή πολιτική σκηνή. Μέσα από αυτήν την πολιτική ανοίγματος επήλθε σταδιακά η ύφεση στις ευρωπαϊκές σχέσεις και στο κλίμα Ανατολής-Δύσης.
Απόληξη των διαδικασιών αυτών υπήρξε η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ), όπου άρχισε ένας διαρκής διάλογος για ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο ειρηνικής συνύπαρξης θα επερχόταν, νομοτελειακά πλέον, η σταδιακή κατάργηση του Τείχους που χώριζε τη Γερμανία και μέσω αυτής ολόκληρη την Ευρώπη.
Η συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη γέννηση του Βίλι Μπραντ βρίσκει σήμερα μιαν Ευρώπη αγνώριστη εν σχέσει με εκείνη που είχε διαμορφώσει και οραματιστεί ο ίδιος και άλλοι σύγχρονοί του σοσιαλιστές ηγέτες, όπως οι Μπρούνο Κράισκι, Ούλοφ Πάλμε κ.ά. Το αυτό ισχύει βεβαίως και για την ίδια τη Γερμανία, μια χώρα πρότυπο κοινωνικού κράτους και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στα χρόνια εκείνα. Αν όμως η σημερινή Γερμανία έχει προ πολλού απομακρυνθεί από τους κοινωνικούς και διεθνοπολιτικούς ορίζοντες που οραματίζονταν οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί της εποχής Μπραντ, τούτο ασφαλώς δεν οφείλεται μόνο στην πολιτική της Μέρκελ.
Το κακό άρχισε με τη στρατιωτική έξοδο της Γερμανίας στα Βαλκάνια, όπου τα πολεμικά της αεροσκάφη βομβάρδισαν στόχους που είχαν πληγεί (φευ!) ήδη από τα χιτλερικά «στούκας». Ο φυσικός ρόλος της Γερμανίας εκεί θα ήταν να συμβάλει στην αποτροπή των πολεμικών συγκρούσεων και στην ειρηνική διευθέτηση της γιουγκοσλαβικής κρίσης. Κι ενώ η Γερμανία είχε πράγματι μια τέτοια δυνατότητα, αυτή την «έκαψαν» σκόπιμα ατλαντικοί και ακροδεξιοί κύκλοι, προεξάρχοντος του γνωστού σκληρού Βαυαρού πολιτικού Εντμουντ Στόιμπερ.
Το χειρότερο για τη Γερμανία όμως επήλθε με τη βαθμιαία συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, κάτι που ολοκληρώθηκε εκεί όταν έγιναν κυβέρνηση τα «εγγόνια» του Μπραντ! Μέσα στη λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, ο καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ πέρασε την αντικοινωνική «Ατζέντα 2010», ελαστικοποιώντας κάθε έννοια εργατικών κατακτήσεων και διεκδικήσεων. Ετσι έφθασε το ιστορικό κόμμα της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, το SPD, να χάσει μεγάλο μέρος της εργατιάς, καθώς και την αίγλη του διεθνώς. Καλό και χρήσιμο συνεπώς θα ήταν αν κάποιοι σήμερα μελετήσουν ξανά και σωστά την πολιτική του Βίλι Μπραντ, ενός μεγάλου Γερμανού και Ευρωπαίου οραματιστή.
