25 Αυγούστου 2013

«Μια χώρα με μηδενικούς φίλους»

http://my.telegraph.co.uk/metinyilmaz/files/2013/08/erdogan-sisi-samimi-pozlar.jpgΤου Χριστόδουλου Γιαλλουρίδη  
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ηγεσία, στηριζόμενη στην προσέγγιση Νταβούτογλου περί ανάδειξης της Τουρκίας σε περιφερειακό ηγεμόνα με στόχο την πολιτική κυριαρχία, απέβλεπε στο να πραγματώσει την αντίληψη των μηδενικών προβλημάτων.  Αποκαθηλώνεται η Τουρκία από τη θέση και τον ρόλο του περιφερειακού ηγεμόνα Μετατρέπεται σταδιακά σε χώρα χωρίς φίλους και πολλά εσωτερικά και διεθνή προβλήματαΗ ΚΥΠΡΟΣ και η Ελλάδα μπορούν με έξυπνες και αποφασιστικές ενέργειες να ανακάμψουν, να δυναμώσουν και να επιβάλουν το δίκαιό τους…


Το γνωστό διεθνούς κύρους αμερικανικό περιοδικό «Foreign Policy», σε άρθρο του της 22ας τρέχοντος με τίτλο «How Turkey went from ‘Zero Problems’ to Zero friends», κατακεραυνώνει, με αφορμή την τουρκική στάση στην αιγυπτιακή κρίση και τις δηλώσεις Ερντογάν περί ανάμειξης του Ισραήλ στην ανατροπή Μόρσι, την τουρκική πολιτική, όπως αναπτύχθηκε την τελευταία περίοδο, όχι μόνο στην Αίγυπτο, αλλά και στη Συρία, το Ιράκ, και στην Μέση Ανατολή ευρύτερα, αποκαθηλώνοντας την Τουρκία από τη θέση και τον ρόλο του περιφερειακού ηγεμόνα, τον οποίο σχεδίασε να διαδραματίσει στον 21ο αιώνα.

Η Τουρκία μετατρέπεται σταδιακά, όπως σημειώνει το περιοδικό, αλλά και πλειάδα άλλων εγνωσμένου κύρους αμερικανικών κυρίως εντύπων, σε χώρα με μηδενικούς φίλους και πολλά εσωτερικά και διεθνή προβλήματα. Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε την ενδιαφέρουσα αναφορά των «Washington Times», επίσης της 22ας Αυγούστου, οι οποίοι στην ανάλυσή τους αναδεικνύουν, όπως εύστοχα το χαρακτηρίζει και ο τίτλος, τον «Επιτάφιο του τουρκικού μοντέλου».

Η προσέγγιση Νταβούτογλου

Είναι ενδιαφέρον κατ' αρχάς να παρατηρήσουμε το γεγονός της άμεσης και αστραπιαίας αντίδρασης του συστήματος επιρροής του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον, όπου μετά την επιθετική δήλωση Ερντογάν, περί δήθεν ανάμειξης του Ισραήλ στα εσωτερικά της Αιγύπτου, δέχτηκε μια ομοβροντία αντιδράσεων σε όλα τα επίπεδα της αμερικανικής πολιτικής, από τα μέσα ενημέρωσης και τη δημοσιότητα έως και τον Λευκό Οίκο. Μια πληθώρα αντιδράσεων από έγκυρους αναλυτές σε διάφορα διεθνή μέσα ενημέρωσης, αλλά και ο ίδιος ο Λευκός Οίκος καταδίκασε αυτήν την τουρκική, γκεμπελική, όπως την αποκάλεσε ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, συμπεριφορά, πλήττοντας ουσιαστικά το διεθνές κύρος της Τουρκίας, το οποίο τον τελευταίο καιρό συρρικνώνεται, αφού διέγραψε έναν πρώτο κύκλο σημαντικής ανόδου μέχρι το 2011.

Όπως σημειώνει το ίδιο το περιοδικό, η τουρκική ηγεσία, στηριζόμενη στην προσέγγιση Νταβούτογλου περί ανάδειξης της Τουρκίας σε περιφερειακό ηγεμόνα, με στόχο την πολιτική κυριαρχία, απέβλεπε στο να πραγματώσει την αντίληψη των μηδενικών προβλημάτων. Αυτό σήμαινε ουσιαστικά την ανάδειξη της χώρας αυτής σε ισχυρή, περιφερειακή δύναμη. Η θεωρητική προσέγγιση των μηδενικών προβλημάτων, μετά τα πρώτα της βήματα, κατέρρευσε στην εφαρμογή, αφού οι Τούρκοι ηγέτες, αφενός συμπεριφέρθηκαν και συμπεριφέρονται με μια έπαρση ηγεμονικού θράσους και μια υπεροψία αυτοκρατορικής επιβολής, αφετέρου, αναμειγνύονται στα εσωτερικά των χωρών και στον τρόπο διακυβέρνησής τους, μετατρέποντας την εξωτερική πολιτική μιας μεγάλης χώρας, όπως η Τουρκία, σε ιδεολογικό όπλο εσωτερικών παρεμβάσεων και ανατροπών, πράγμα που καθιστά τον δυνάμει ηγεμόνα σε αντίπαλο, που παίρνει μέρος σε παραταξιακές αντιπαραθέσεις. Αυτή η πολιτική οδηγεί σε αυτοματαίωση της ίδιας της στρατηγικής της Άγκυρας για ανάδειξή της σε περιφερειακό ηγεμόνα.

Η παρέμβασή της στη Συρία

Η τουρκική ηγεσία δεν μπόρεσε να κατανοήσει πως η εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα μιας χώρας που θέλει να γίνει μεγάλη δύναμη που να τη σέβονται όλοι, είτε γιατί τη φοβούνται, είτε γιατί αισθάνονται ασφαλείς μαζί της, δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιεί την ιδεολογία, δηλαδή τη θρησκεία εν προκειμένω, για να επιβάλει στο εσωτερικό των χωρών τις δικές της αντιλήψεις.

Το παράδειγμα της παρέμβασής της στη Συρία, όπου, αφού κατάφερε να κερδίσει τη συμμαχία του καθεστώτος Άσαντ και τη φιλία μιας παραδοσιακά εχθρικής χώρας, υποδαύλισε και υποστήριξε ενεργά μέχρι και σήμερα την ισλαμική αντιπολίτευση εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, οδηγώντας αυτήν τη συμμαχία, που ήταν ιστορικής σημασίας, σε πλήρη κατάρρευση.

Το ίδιο συνέβη, τηρουμένων των αναλογιών, στην περίπτωση της Λιβύης και του Ιράκ. Εσχάτως, αυτό που αποδυνάμωσε την Τουρκία σε πολύ μεγάλο βαθμό ως παρουσία στον κόσμο και στη Μέση Ανατολή, ήταν η ανώφελη σύγκρουσή της με το Ισραήλ και εν συνεχεία με το στρατιωτικό καθεστώς της Αιγύπτου.

Κατέρρευσε ο βασικός στόχος
Η Τουρκία κατάφερε με αυτήν της την εμπλοκή σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, να μετατραπεί σε παραταξιακό παράγοντα-εκπρόσωπο διαφόρων ισλαμιστικών κινημάτων της Μέσης Ανατολής και να χάσει τον ρόλο του ηγεμόνα - επιδιαιτητή, όσον αφορά στις ενεργές και υποβόσκουσες συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή, που αρχικά επεδίωκε.

Ο βασικός στόχος Νταβούτογλου για ανάδειξη της Τουρκίας σε μεγάλη περιφερειακή ηγεμονική δύναμη, με διεθνών διαστάσεων κύρος, με μηδενικά προβλήματα και φιλικές, συμμαχικές σχέσεις με όλους τους γείτονες, κατέρρευσε μέσα στην υπεροψία της δύναμης, μετατρεπόμενος ουσιαστικά σε μπούμερανγκ για την Άγκυρα και την πολιτική της.

Η Τουρκία, όπως σημειώνει και το περιοδικό, δεν έχει κανένα φίλο σε ολόκληρη την περιοχή, έχει χάσει ακόμα και τη Σαουδική Αραβία εξαιτίας της πολιτικής της στην Αίγυπτο, ενώ παραμένουν πιστά σε αυτήν ορισμένα Εμιράτα του Κόλπου. Εφαρμόζοντας εν τοις πράγμασι την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων, βρίσκεται ενώπιον του φαινομένου των «μηδενικών φίλων», και όπως σημειώνεται από τον αρθρογράφο του «Foreign Policy», η πορεία αυτή επαληθεύει την αντίληψη «Ο Τούρκος δεν έχει κανένα φίλο, παρά μόνο τον Τούρκο»!

Σε όλο αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται καθημερινώς στην περιοχή μας, ρόλοι, καθεστώτα και δυνάμεις μεταβάλλονται ταχύτατα, επιβεβαιώνοντας τη γνωστή ρήση του Λόρδου Palmerston, πως «στην πολιτική δεν υπάρχουν μόνιμοι φίλοι ή μόνιμοι εχθροί, αλλά μόνιμα συμφέροντα». Αυτό ιδιαίτερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μπορεί να βρίσκει εφαρμογή καθημερινώς.

Ο πολιτικός χρόνος σήμερα είναι πολύ πιο σύντομος απ' ό,τι στο παρελθόν. Χώρες που δείχνουν πως είναι δυνατές, μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσουν και κράτη που αποδυναμώθηκαν, όπως η Κύπρος και η Ελλάδα, μπορούν με έξυπνες και αποφασιστικές ενέργειες να ανακάμψουν, να δυναμώσουν και να επιβάλουν το δίκαιό τους ή, πιο σωστά, να βρουν τη δικαίωσή τους.

Ο διεθνής μας περίγυρος
Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι να δούμε τον διεθνή μας περίγυρο. Η Τουρκία υφίσταται πολλαπλά πλήγματα. Αποδυναμώνεται έναντι και της Ουάσιγκτον το διεθνές της κύρος. Το Κουρδικό βρίσκεται σε διαδικασία ενεργού ανάφλεξης, δεδομένης και της Πρώτης Κουρδικής Εθνοσυνέλευσης που συνέρχεται στο Ερμπίλ την 26η Αυγούστου, της αποτυχίας της Άγκυρας στη συριακή κρίση και της σταθεροποίησης, όπως όλα δείχνουν, του στρατιωτικού καθεστώτος στην Αίγυπτο, περιθωριοποιώντας εσωτερικά και διεθνώς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Όλα αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να λάβει υπόψη της η κυπριακή ηγεσία και η Αθήνα, ενόψει της επικείμενης διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό.

Επιτέλους, πρέπει να σχεδιάσουμε το μέλλον της Κύπρου και τα στάδια που θα περάσει όλη η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, λαμβανομένων υπόψη των νέων δεδομένων στην περιοχή. Η αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου δυναμώνει τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση της Κύπρου. Η συμμαχία μας με το Ισραήλ οφείλει να πάρει ενεργό αμυντικό περιεχόμενο στρατιωτικής υφής. Η συνεργασία μας με τη Ρωσία επ’ ουδενί πρέπει να αποκλειστεί. Η Ρωσία είναι σταθερός δρων στη Μεσόγειο. Δεν εγκαταλείπει αξιόπιστους συμμάχους και φίλους.

Στρατηγικό σχέδιο με στόχους και μέσα, αξιοποιώντας τους πάντες
ΣΕ Ο,ΤΙ αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, θα πρέπει, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Γάλλου ηγέτη Georges Clemenceau πως «ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να αφεθεί στους στρατιωτικούς», να πούμε πως η ελευθερία της Κύπρου και η δικαιοσύνη για τον Κυπριακό Ελληνισμό είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, για να αφεθεί μόνο στον αμερικανικό παράγοντα, όπως συνηθίζουν εδώ και χρόνια να κάνουν οι ηγέτες της Κύπρου.

Ο αμερικανικός παράγοντας απέτυχε παταγωδώς να φέρει σταθερότητα και ασφάλεια. Όπου αναμείχθηκε τα τελευταία 23 χρόνια, έφερε μόνο τη δυστυχία, την εξαθλίωση και τη διάλυση. Επομένως, εμείς πρέπει να έχουμε στρατηγικό σχέδιο με στόχους και μέσα, αξιοποιώντας τους πάντες, προκειμένου να επιτύχουμε την ελευθερία της Κύπρου και τη δικαίωση εκείνων που έφυγαν και εκείνων που έρχονται. Η ιστορία δεν γράφεται μόνο ως παρελθόν, αλλά και ως μέλλον, δηλαδή ως συνέχεια αυτού που ήμασταν.

Τέλος, επανερχόμενοι στην αρχική μας αναφορά, ας δούμε το Ισραήλ. Μόλις τόλμησε ο Τούρκος Πρωθυπουργός να κάνει μια νύξη περί ευθύνης του Ισραήλ στην αιγυπτιακή κρίση, η αντίδραση ήταν κεραυνοβόλα, καίρια και αποφασιστικά αποτελεσματική. Εμάς, την Κυπριακή Δημοκρατία, θα μας ονομάζουν σε λίγο «Κράτος του Νότου», και δεν μιλάει κανείς. Ο χρόνος τελειώνει. Αν δεν αντιδράσουμε τώρα, αν δεν αποφασίσουμε τους στόχους μας, αν δεν συνάψουμε συμμαχίες, αν δεν κινητοποιηθούμε ως Ελληνισμός, η Κύπρος θα χαθεί ακόμα και υπό συνθήκες καταρρέουσας Τουρκίας. Η ήττα δεν είναι μια πραγματική κατάσταση, αλλά μια πρόσληψη ηττημένων μυαλών και ανεπαρκών, ανικάνων να αντισταθούν και να διεκδικήσουν το συμφέρον της χώρας, ηγετών.

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου