Ένα προφητικό άρθρο διακεκριμένου Έλληνα εκ Κύπρου
προδιέγραφε τις εξελίξεις που ζούμε σήμερα στις σχέσεις μεταξύ της
Τουρκίας και του Ισραήλ. Έχοντας κατανοήσει τη διμερή σχέση όσο λίγοι,
αξιοποίησε και αποκαλυπτικές πληροφορίες – προϊόν της επιστημονικής του
έρευνας, με αποτέλεσμα το άρθρο που ακολουθεί, το οποίο πιστεύουμε πως
αξίζει πραγματικά να το ξαναθυμηθούμε:
Το 1974 ο σημερινός Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, ως Πρόεδρος της Ομάδας Νεολαίας Κωνσταντινούπολης του κόμματος Εθνικής Σωτηρίας του κατοπινού Ισλαμιστή Πρωθυπουργού (1996) Νετζμετίν Ερμπακάν, έγραψε, σκηνοθέτησε και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο με παραστάσεις σε όλη τη χώρα, ένα θεατρικό έργο. Το θεατρικό έργο είχε τίτλο Maskomya από τα αρχικά Mas-Kom-Ya. Δηλαδή Mas ως Μασόνος, Kom, ως κομμουνιστής και Υα ως Yahudi, δηλαδή Εβραίος στα αραβικά / τουρκικά.
Του Μάριου Ευρυβιάδη*
Αρχή, μέση και τέλος του πονήματος Ερντογάν ήταν η κακία και η μοχθηρία των τριών αυτών ομάδων και η συνωμοτική τους σχέση. Κοινός παρονομαστής και των τριών ήταν ο Ιουδαϊσμός. Ο Ερντογάν στη νεαρή ηλικία των είκοσι ετών αποδεικνύετο άξιος μαθητής του πνευματικού του πατέρα Ερμπακάν.
Ο τελευταίος, που άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία τη δεκαετία του 1960 τύπωνε και κυκλοφορούσε ως «φέιγ-βόλαν» τούρκικα χαρτονομίσματα που εκεί που έπρεπε να απεικονίζουν τον Μεγάλο Ηγέτη Ατατούρκ, απεικόνιζαν, αντίθετα, το γνωστό πρόσωπο του Ισραηλινού ηγέτη, Στρατηγού Μοσιέ Νταγιάν με το χαρακτηριστικό μαύρο αλά πειρατή, κάλυπτρο πάνω από τα αριστερό του μάτι. Κανείς Τούρκος δεν έπρεπε να έχει την οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς το ποιοι έκαναν κουμάντο στην Τουρκία και ποιοι ήλεγχαν την οικονομία τους: ήταν οι Γιαχούντηδες, οι «τσιφούτηδες» (tschifit), δηλαδή οι βρωμοεβραίοι.
Τη δεκαετία του 1960 και 1970 λειτουργούσε ήδη ένα πλέγμα σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας που είχε τα χαρακτηριστικά μιας συμμαχίας. Λειτουργούσε όμως, κατ’ απαίτηση των Τούρκων υπογείως ώστε να μη θίγονται τα αισθήματα των ομοπίστων τους Αράβων και των λοιπών ανά τον κόσμο μουσουλμάνων. Μάλιστα, η «ιδιομορφία» της σχέσης ήταν τέτοια που το Ισραήλ χαρακτηριζόταν ως «ερωμένη» (mistress) η οποία έπρεπε να υπάρχει, αλλά να μην φαίνεται.
Η συμμαχία οικοδομήθηκε τη δεκαετία του 1950. Το Ισραήλ αναζητούσε στο πλαίσιο της περιφερειακής του στρατηγικής (peripheral strategy), μη αραβικά ή μη μουσουλμανικά κράτη, για να σπάσει την περικύκλωση των Αράβων. Ως μη αραβικό κράτος, με κοσμικό καθεστώς και εντεταγμένη στη Δύση, η Τουρκία πληρούσε τα κριτήρια. Για την Τουρκία, το Ισραήλ θα λειτουργούσε ως «διαμεσολαβητής» προς τα δυτικά πολιτικά και οικονομικά κέντρα εξουσίας. Η αμοιβαία ωφέλεια υπήρξε τέτοια ώστε το 1958 τα δυο κράτη συνομολόγησαν αμυντικό στρατιωτικό σύμφωνο σε επίπεδο Πρωθυπουργών.
Ο ισραηλινο-τουρκικός άξονας είχε πάντοτε τις ευλογίες της Ουάσιγκτον. Όμως επί Προεδρίας Ρέιγκαν, τη δεκαετία του 1980, πήρε πραγματικά στρατηγική διάσταση. Ένα από τα πιο καθοριστικά οφέλη για την Τουρκία υπήρξε η επί σχεδίου δραστηριοποίηση της εβραϊκής διασποράς και κυρίως του αμερικανο-εβραϊκού λόμπυ υπέρ της Τουρκίας και των τουρκικών συμφερόντων. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία μετατράπηκε στον πιο προνομιούχο σύμμαχο των ΗΠΑ μετά το Ισραήλ. Ίσως πιο καθοριστικό, το Ισραήλ και το αμερικανο-εβραϊκό λόμπυ λειτούργησαν καταλυτικά για να εξαγνισθούν οι γενοκτονικές θηριωδίες των Τούρκων σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και των συνεχιζόμενων κατά της Κύπρου και των Κούρδων ανταρτών.
Έτσι φθάσαμε στη δεκαετία του 1990 όπου οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας γνώρισαν μια πρωτοφανή και πολυεπίπεδη άνθιση. Με τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Αράβων και Ισραηλινών έγινε δυνατή και η δημοσιοποίηση – νομιμοποίηση του άξονα Ισραήλ – Τουρκίας. Ιερουσαλήμ, Άγκυρα και Ουάσιγκτον παρουσίαζαν την ισραηλινο-τουρκική συμμαχία ως προπομπό μια καθολικής ειρήνης στη Μέση Ανατολή και μάλιστα ως τον ακρογωνιαίο της λίθο. Τη δε Τουρκία την παρουσίαζαν ως το «κράτος – μοντέλο» και τον γεφυροποιό μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Όλα τα παραπάνω μέχρι την εμφάνιση και πολιτική κυριαρχία του συγγραφέα του θεατρικού έργου Mas-Kom-Ya και του θρησκευτικού συναφιού του.
Η κυριαρχία του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία ανέδειξε τον εγγενή αντισημιτισμό της τουρκικής κοινωνίας που είναι, ταυτόχρονα, αντιχριστιανική, αντιδυτική, και βέβαια, αντιαμερικανική. Ο ισραηλινο-τουρκικός άξονας λειτούργησε όσο ο κεμαλισμός και η στρατογραφειοκρατία ήλεγχαν με περιοδικά πραξικοπήματα τις βαθιά θρησκευόμενες τουρκικές μάζες της Ανατολίας.
Η παρωχημένη ήδη από τη δεκαετία του 1980 κεμαλική ιδεολογία δεν μπορούσε να αντέξει και τη δημογραφική έκρηξη της Ανατολίας που τροφοδοτούσε ασταμάτητα τις τάξεις του πολιτικού Ισλάμ.
Το ζητούμενο, σε ό,τι αφορά σε Ελλάδα και Κύπρο, δεν είναι πως πορεύεται η Τουρκία, αλλά το Ισραήλ. Υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας στο Ισραήλ που πιστεύει ότι η εθνική ασφάλεια του Ισραήλ επιβάλλει την, πάση θυσία, μη αποξένωση της Τουρκίας. Ένας της ομάδας αυτής, χαρακτηριστικά, είναι και ο Εφραίμ Χαλεβί Διευθυντής της Μοσάντ την περίοδο 1998-2002. Προφανώς η ομάδα αυτή είναι διατεθειμένη να επαναφέρει τις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας ακόμα και το επίπεδο του υπόγειου και της «ερωμένης». Παρεμπιπτόντως, η ομάδα αυτή δεν διαφέρει κατά πολύ από τις δικές μας στα ελληνικά κέντρα εξουσίας, αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.
Ωστόσο, για πρώτη φορά, τόσο στο Ισραήλ όσο και στην εβραϊκή διασπορά η για δεκαετίες επιτήδεια κατασκευασμένη εικόνα της Τουρκίας, έχει καταρρεύσει. Αυτοί που εργολαβικά την έφτιαξαν, τώρα πλέον εργολαβικά την αποδομούν. Εάν τώρα η Ιερουσαλήμ συνειδητοποιήσει ταυτόχρονα ότι η ασφάλεια του Ισραήλ βρίσκεται στη Δύση με ομφάλιο λώρο την Ανατολική Μεσόγειο και όχι βόρεια με την Τουρκία, το στρατηγικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου θ’ αλλάξει άρδην. Οψόμεθα.
Το κείμενο αφιερώνεται στην μνήμη του ευπατρίδη δάσκαλου και Κωνσταντινουπολίτη Νεοκλή Σαρρή (1940-2011)
* Ο Μάριος Ευρυβιάδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Το 1974 ο σημερινός Πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, ως Πρόεδρος της Ομάδας Νεολαίας Κωνσταντινούπολης του κόμματος Εθνικής Σωτηρίας του κατοπινού Ισλαμιστή Πρωθυπουργού (1996) Νετζμετίν Ερμπακάν, έγραψε, σκηνοθέτησε και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο με παραστάσεις σε όλη τη χώρα, ένα θεατρικό έργο. Το θεατρικό έργο είχε τίτλο Maskomya από τα αρχικά Mas-Kom-Ya. Δηλαδή Mas ως Μασόνος, Kom, ως κομμουνιστής και Υα ως Yahudi, δηλαδή Εβραίος στα αραβικά / τουρκικά.
Του Μάριου Ευρυβιάδη*
Αρχή, μέση και τέλος του πονήματος Ερντογάν ήταν η κακία και η μοχθηρία των τριών αυτών ομάδων και η συνωμοτική τους σχέση. Κοινός παρονομαστής και των τριών ήταν ο Ιουδαϊσμός. Ο Ερντογάν στη νεαρή ηλικία των είκοσι ετών αποδεικνύετο άξιος μαθητής του πνευματικού του πατέρα Ερμπακάν.
Ο τελευταίος, που άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία τη δεκαετία του 1960 τύπωνε και κυκλοφορούσε ως «φέιγ-βόλαν» τούρκικα χαρτονομίσματα που εκεί που έπρεπε να απεικονίζουν τον Μεγάλο Ηγέτη Ατατούρκ, απεικόνιζαν, αντίθετα, το γνωστό πρόσωπο του Ισραηλινού ηγέτη, Στρατηγού Μοσιέ Νταγιάν με το χαρακτηριστικό μαύρο αλά πειρατή, κάλυπτρο πάνω από τα αριστερό του μάτι. Κανείς Τούρκος δεν έπρεπε να έχει την οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς το ποιοι έκαναν κουμάντο στην Τουρκία και ποιοι ήλεγχαν την οικονομία τους: ήταν οι Γιαχούντηδες, οι «τσιφούτηδες» (tschifit), δηλαδή οι βρωμοεβραίοι.
Τη δεκαετία του 1960 και 1970 λειτουργούσε ήδη ένα πλέγμα σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας που είχε τα χαρακτηριστικά μιας συμμαχίας. Λειτουργούσε όμως, κατ’ απαίτηση των Τούρκων υπογείως ώστε να μη θίγονται τα αισθήματα των ομοπίστων τους Αράβων και των λοιπών ανά τον κόσμο μουσουλμάνων. Μάλιστα, η «ιδιομορφία» της σχέσης ήταν τέτοια που το Ισραήλ χαρακτηριζόταν ως «ερωμένη» (mistress) η οποία έπρεπε να υπάρχει, αλλά να μην φαίνεται.
Η συμμαχία οικοδομήθηκε τη δεκαετία του 1950. Το Ισραήλ αναζητούσε στο πλαίσιο της περιφερειακής του στρατηγικής (peripheral strategy), μη αραβικά ή μη μουσουλμανικά κράτη, για να σπάσει την περικύκλωση των Αράβων. Ως μη αραβικό κράτος, με κοσμικό καθεστώς και εντεταγμένη στη Δύση, η Τουρκία πληρούσε τα κριτήρια. Για την Τουρκία, το Ισραήλ θα λειτουργούσε ως «διαμεσολαβητής» προς τα δυτικά πολιτικά και οικονομικά κέντρα εξουσίας. Η αμοιβαία ωφέλεια υπήρξε τέτοια ώστε το 1958 τα δυο κράτη συνομολόγησαν αμυντικό στρατιωτικό σύμφωνο σε επίπεδο Πρωθυπουργών.
Ο ισραηλινο-τουρκικός άξονας είχε πάντοτε τις ευλογίες της Ουάσιγκτον. Όμως επί Προεδρίας Ρέιγκαν, τη δεκαετία του 1980, πήρε πραγματικά στρατηγική διάσταση. Ένα από τα πιο καθοριστικά οφέλη για την Τουρκία υπήρξε η επί σχεδίου δραστηριοποίηση της εβραϊκής διασποράς και κυρίως του αμερικανο-εβραϊκού λόμπυ υπέρ της Τουρκίας και των τουρκικών συμφερόντων. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία μετατράπηκε στον πιο προνομιούχο σύμμαχο των ΗΠΑ μετά το Ισραήλ. Ίσως πιο καθοριστικό, το Ισραήλ και το αμερικανο-εβραϊκό λόμπυ λειτούργησαν καταλυτικά για να εξαγνισθούν οι γενοκτονικές θηριωδίες των Τούρκων σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και των συνεχιζόμενων κατά της Κύπρου και των Κούρδων ανταρτών.
Έτσι φθάσαμε στη δεκαετία του 1990 όπου οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας γνώρισαν μια πρωτοφανή και πολυεπίπεδη άνθιση. Με τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Αράβων και Ισραηλινών έγινε δυνατή και η δημοσιοποίηση – νομιμοποίηση του άξονα Ισραήλ – Τουρκίας. Ιερουσαλήμ, Άγκυρα και Ουάσιγκτον παρουσίαζαν την ισραηλινο-τουρκική συμμαχία ως προπομπό μια καθολικής ειρήνης στη Μέση Ανατολή και μάλιστα ως τον ακρογωνιαίο της λίθο. Τη δε Τουρκία την παρουσίαζαν ως το «κράτος – μοντέλο» και τον γεφυροποιό μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Όλα τα παραπάνω μέχρι την εμφάνιση και πολιτική κυριαρχία του συγγραφέα του θεατρικού έργου Mas-Kom-Ya και του θρησκευτικού συναφιού του.
Η κυριαρχία του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία ανέδειξε τον εγγενή αντισημιτισμό της τουρκικής κοινωνίας που είναι, ταυτόχρονα, αντιχριστιανική, αντιδυτική, και βέβαια, αντιαμερικανική. Ο ισραηλινο-τουρκικός άξονας λειτούργησε όσο ο κεμαλισμός και η στρατογραφειοκρατία ήλεγχαν με περιοδικά πραξικοπήματα τις βαθιά θρησκευόμενες τουρκικές μάζες της Ανατολίας.
Η παρωχημένη ήδη από τη δεκαετία του 1980 κεμαλική ιδεολογία δεν μπορούσε να αντέξει και τη δημογραφική έκρηξη της Ανατολίας που τροφοδοτούσε ασταμάτητα τις τάξεις του πολιτικού Ισλάμ.
Το ζητούμενο, σε ό,τι αφορά σε Ελλάδα και Κύπρο, δεν είναι πως πορεύεται η Τουρκία, αλλά το Ισραήλ. Υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας στο Ισραήλ που πιστεύει ότι η εθνική ασφάλεια του Ισραήλ επιβάλλει την, πάση θυσία, μη αποξένωση της Τουρκίας. Ένας της ομάδας αυτής, χαρακτηριστικά, είναι και ο Εφραίμ Χαλεβί Διευθυντής της Μοσάντ την περίοδο 1998-2002. Προφανώς η ομάδα αυτή είναι διατεθειμένη να επαναφέρει τις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας ακόμα και το επίπεδο του υπόγειου και της «ερωμένης». Παρεμπιπτόντως, η ομάδα αυτή δεν διαφέρει κατά πολύ από τις δικές μας στα ελληνικά κέντρα εξουσίας, αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.
Ωστόσο, για πρώτη φορά, τόσο στο Ισραήλ όσο και στην εβραϊκή διασπορά η για δεκαετίες επιτήδεια κατασκευασμένη εικόνα της Τουρκίας, έχει καταρρεύσει. Αυτοί που εργολαβικά την έφτιαξαν, τώρα πλέον εργολαβικά την αποδομούν. Εάν τώρα η Ιερουσαλήμ συνειδητοποιήσει ταυτόχρονα ότι η ασφάλεια του Ισραήλ βρίσκεται στη Δύση με ομφάλιο λώρο την Ανατολική Μεσόγειο και όχι βόρεια με την Τουρκία, το στρατηγικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου θ’ αλλάξει άρδην. Οψόμεθα.
Το κείμενο αφιερώνεται στην μνήμη του ευπατρίδη δάσκαλου και Κωνσταντινουπολίτη Νεοκλή Σαρρή (1940-2011)
* Ο Μάριος Ευρυβιάδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
