Τα δεδομένα στον Ενεργειακό Χάρτη όσο και οι Γεωπολιτικές Ανατροπές
μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξουν σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτηΜέχρι πρόσφατα κάθε συζήτηση, αξιολόγηση, αλλά και επιλογή σε επίπεδο κρατών αλλά και εταιρειών ως προς τα προτεινόμενα να κατασκευασθούν δίκτυα μεταφοράς ενέργειας -Φυσικό Αέριο και Πετρέλαιο- έπρεπε να λαμβάνει υπόψη δύο παράγοντες: τον αμιγώς ενεργειακό, αν δηλαδή υπάρχουν επαρκείς ποσότητες ώστε να αποσβεσθεί το κόστος κατασκευής της υποδομής, και τον γεωπολιτικό, κατά πόσο δηλαδή οι ΗΠΑ αλλά και η Ρωσία, κατά κύριο λόγο, εγκρίνουν ή απορρίπτουν τη μία ή την άλλη όδευση ενός προτεινόμενου αγωγού.
Το πιο χαρακτηριστικό, εξόφθαλμο παράδειγμα μιας πολυέξοδης υποδομής που σχεδιάστηκε χωρίς να ληφθούν υπόψη ενεργειακά-εμπορικά κριτήρια είναι ο πετρελαιαγωγός Τσεϊχάν Μπακού που συνδέει την πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν στην Κασπία με το τουρκικό λιμάνι του Τσεϊχάν στην Ανατολική Μεσόγειο: ο πανάκριβος λόγω της γεωγραφικά ιδιόμορφης διαδρομής -μεγάλο υψόμετρο- λειτουργεί σήμερα στο 25% της πληρότητάς του!
Δεύτερο παράδειγμα η ενεργειακή πολιτική του Τουρκμενιστάν που μοιράζει στη Ρωσία και τη Δύση συμβόλαια εκμετάλλευσης και μεταφοράς Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου που ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι υπάρχουν!
Στα παραπάνω έρχεται όμως να προστεθεί μια άλλη σοβαρότερη υποθήκη που θα ανατρέψει πλήρως τα δεδομένα του ενεργειακού Χάρτη, από την προνομιακή θέση της Ρωσίας μέχρι τον πόλεμο των Αγωγών ρωσικών και αμερικανικών συμφερόντων για την προώθηση του ενεργειακού πλούτου της πρώην ΕΣΣΔ στην Παγκόσμια Αγορά. Πρόκειται για τα τεράστια κοιτάσματα Σχιστολιθικού Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου που υπάρχουν σε υπεραφθονία στις ΗΠΑ, στον Καναδά, αλλά και σε περιοχές της Ευρώπης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πολωνία. Με ορίζοντα το 2020, οι ποσότητες αυτές θα αλλάξουν πρώτον τα ενεργειακά-πολιτικά δεδομένα για την ενέργεια στην πρώην ΕΣΣΔ και δεύτερον και κυριότερο θα οδηγήσουν σε ενεργειακή χειραφέτηση της Δύσης από τον Αραβικό Κόσμο και τη Ρωσία και σε ραγδαία πτώση της διεθνούς τιμής των δύο πολύτιμων αυτών καυσίμων.
Το ενδιαφέρον της μίας ή της άλλης πλευράς για ένα συγκεκριμένο δίκτυο είναι συγκυριακό και υπόκειται σε απότομες μεταβολές. Πριν από λίγα χρόνια η Μόσχα έδινε προτεραιότητα στην κατασκευή του Αγωγού Φυσικού Αερίου Southstream που θα παρέκαμπτε τη δυστροπούσα τότε Ουκρανία, μετά όμως την κυβερνητική αλλαγή στο Κίεβο τα δεδομένα άλλαξαν, η ρωσική πλευρά δεν έχει εγκαταλείψει το σχέδιο αλλά δεν δείχνει να επείγεται για την υλοποίησή του με κάθε κόστος.
Τόσο τα δεδομένα στον Ενεργειακό Χάρτη όσο και οι Γεωπολιτικές Ανατροπές μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξουν σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη τα δεδομένα του ενεργειακού ανταγωνισμού που συνηθίζεται να αποκαλείται «μεγάλο παιχνίδι», όπως ακριβώς είχε ονομασθεί ο ανταγωνισμός Τσαρικής Ρωσίας και Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την κυριαρχία στην Κεντρική Ασία στις αρχές του 20ού αιώνα.
Σήμερα ο μεγαλύτερος παράγων αβεβαιότητας είναι το πτωτικό σοκ που θα προκληθεί σε μερικά χρόνια από την εξόρυξη και εκμετάλλευση του Σχιστολιθικού Φυσικού Αερίου: Κοιτάσματα όπου σήμερα το κόστος εξόρυξης είναι οριακά κερδοφόρο θα τεθούν εκτός Χάρτη και μαζί τους σχέδια για δίκτυα αγωγών ή ακόμη και ήδη λειτουργούντες αγωγοί, γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί που έχουν ως υπόβαθρο την ενέργεια θα ατονήσουν, ενώ θα εμφανισθούν νέοι.
Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, ο φόβος πλήρους ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία αλλά και από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ με δίκτυα που θα διέρχονται από τη ρωσική επικράτεια θα ατονεί σταδιακά, εφόσον δεν προκύψουν δεδομένα -δυσκολιών εξόρυξης ή και κινδύνων για το περιβάλλον- που θα αποτρέπουν τη μεγίστη δυνατή αξιοποίηση των Σχιστολιθικών Κοιτασμάτων.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν υποτίμηση των ενεργειακών πλεονεκτημάτων της Ελλάδας είτε ως εξαγωγέα ενέργειας που έχει ήδη εντοπισθεί υποθαλάσσια, είτε ως μεταφορέα ενέργειας κυρίως από το Αζερμπαϊτζάν με προορισμό την Ευρώπη μέσω Αλβανίας και Ιταλίας.
Πολύ απλά, την ώρα που η προνομιακή θέση της Αραβικής Χερσονήσου αλλά και της Ρωσίας-πρώην ΕΣΣΔ δεν μπορούν να θεωρούνται ως εσαεί κατοχυρωμένες, είναι αναγκαίο να είμαστε ρεαλιστές για τον ρόλο της χώρας μας σε έναν παγκόσμιο Ενεργειακό Χάρτη που ολοένα και περισσότερο θυμίζει κινούμενη άμμο μεσανατολικού τοπίου.
Οι μελλοντικές ανατροπές δεν αναιρούν τη βαρύτητα των ανταγωνισμών του σήμερα: Η Τουρκία του Ερντογάν διακινδυνεύει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ εξάγοντας το πετρέλαιο του Αυτόνομου Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ με παράκαμψη της Βαγδάτης, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι την επόμενη μέρα ενδεχόμενης ανατροπής του Ασαντ στη Δαμασκό θα επιχειρηθεί μέσω Συρίας παράκαμψη των υπό την απειλή του Ιράν στενών του Ορμούζ ως κυρίου περάσματος των ενεργειακών εξαγωγών της Αραβικής Χερσονήσου.
