Η Ιταλία αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι και σήμερα βιώνει μια μακρά περίοδο αποσταθεροποίησης. Στον Νότο αναπτύχθηκε ένας λούμπεν φεουδαλισμός που ελεγχόταν από τοπικούς κοτζαμπάσηδες που παράλληλα λειτουργούσαν και ως κομματάρχες του πανίσχυρου Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, ενώ ο Βορράς βρισκόταν και βρίσκεται ακόμα υπό την επήρεια ενός βαθιά ετερογενούς πολιτικού συστήματος και μιας ενδοχώρας που τη διαπερνά ο μύχιος πόθος της σιωπηλής απόσχισης.
Ο ευρωπαϊκός Νότος δεν επέτυχε να οικοδομήσει μια σθεναρή βιομηχανική υποδομή ούτε να εκσυγχρονισθεί πραγματικά με όρους πολιτικής ωρίμανσης, με αποτέλεσμα το κοινωνικό σύνολο να λειτουργεί υπό ρυθμούς οχλοκρατικής χασμωδίας με ατροφικά γνωρίσματα συλλογικής σύμπνοιας και μηδαμινά στοιχεία ατομικής δημιουργικότητας. Ως εκ τούτου, δεν είναι τυχαίο που σήμερα η περιοχή βιώνει το σισύφειο μαρτύριο για ένα «έγκλημα» που υλοποιήθηκε από διεφθαρμένες, αμετροεπείς και μολιερικού τύπου ασύνδετες πολιτικές ηγεσίες και έγινε ανεκτό από άβουλες, αδιάφορες και χαμένες στον σκοταδισμό κοινωνίες.
Η λιτότητα, οι δανειακές συμβάσεις και οι κοινωνικές μορφοποιήσεις που θυμίζουν πλέον χιονοστιβάδα είναι τα άμεσα αποτελέσματα, με τον Νότο να βουλιάζει ολοένα και πιο βαθιά σε ένα τέλμα «πολιτικής εταιρικής ανυπαρξίας». Μπορεί για τη διαχρονικώς ασταθή πορεία του Νότου και για την αδυναμία των κρατών στην περιοχή να παράξουν συνθήκες ευημερίας και ανάπτυξης να αναζητούνται ευθύνες από τη διεθνή σφαίρα και την εξωτερική επέμβαση, αλλά ένα ορθολογικό συμπέρασμα θα απείχε κατά πολύ από αυτού του είδους της ηθικολογικής μεταφοράς βαρών στον «αόρατο εξωτερικό παράγοντα».
Οι πραγματικές ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση στον Νότο οφείλουν να αναζητηθούν στον Νότο. Οι εξωτερικές παρεμβάσεις, οι δήθεν πιέσεις και οι εκβιασμοί που τα τρία τελευταία χρόνια ακούμε συνεχώς αποτελούν έναν αστικό μύθο που λειτουργεί παρελκυστικά για τον δημόσιο διάλογο. Ενα κυρίαρχο κράτος δεν σύρεται στο θυσιαστήριο, αλλά πηγαίνει οικειοθελώς μόνο του εξαιτίας άγνοιας ή λανθασμένων υπολογισμών. Θυμηθείτε την Ελλάδα που πολιτικοί, διαμορφωτές της κοινής γνώμης και η πλειονότητα της κοινωνίας θεωρούσαν το Μνημόνιο «ευλογία»!
Ασφαλώς και δεν ευθύνεται το ΔΝΤ ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αν οι κυβερνήσεις του Νότου θεωρούσαν ότι θα προσέφευγαν στη διεθνή οικονομική εποπτεία και θα επέστρεφαν στις διεθνείς αγορές έπειτα από ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Ασφαλώς και δεν ευθύνεται το Βερολίνο ή η Βιέννη και το Αμστερνταμ αν οι πολιτικές κυβερνήσεις του Νότου δεν κατανόησαν ότι το διεθνές σύστημα δεν είναι ενεχυροδανειστήριο για να καταθέσει ένα κράτος την εθνική του κυριαρχία ώστε να της επιστραφεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τι είναι η εθνική κυριαρχία;
Οπως αναφέρει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παναγιώτης Ηφαιστος, είναι η πολιτική και θεσμική ικανότητα μιας συλλογικής οντότητας να διατηρήσει αυτονομία και ανεξαρτησία έναντι άλλων συλλογικών οντοτήτων. Και ενώ τα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά αντιλαμβάνονται την κομβική σημασία της εθνικής κυριαρχίας, εδώ στον Νότο οι εφαρμογές εξαντλούνται στο δημοσιονομισμό, λες και ο πολιτικός κόσμος δεν ασκεί πολιτική αλλά παραδίδει μαθήματα σε προπτυχιακό μάθημα micro-Economics ή Εφαρμοσμένης Λογιστικής. Στη διεθνή πολιτική το «συγγνώμη, λάθος» απλώς δεν υφίσταται και το αντίτιμο είναι εξαιρετικά βαρύ.
Σπύρος Ν. Λίτσας
