Του Χριστόδουλου Γιαλλουρίδη
Μια χώρα που βρέθηκε στη δίνη του εμφυλίου, με ορατή την απειλή της κατάρρευσης και της διάσπασης του κράτους
Ο Πόλεμος της Αιγύπτου ανήκει σε εκείνα τα παράξενα πραξικοπήματα που μας θυμίζουν Τουρκία των περασμένων δεκαετιών, όπου οι στρατιωτικές, πραξικοπηματικές επεμβάσεις εθεωρούντο νομιμοποιημένες…
Ο ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΟΣ ρόλος του παγκοσμιοποιημένου διαδικτύου παρατηρήθηκε τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Αίγυπτο, αποτελεί φαινόμενο πολιτικής που θα συνδέσει πολλούς λαούς που βρίσκονται σε πολιτική υπανάπτυξη
Αυτό που συνέβη τις προηγούμενες ημέρες στην Αίγυπτο δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Πρόκειται για μια θεσμική, νομιμοποιημένη, όπως όλα δείχνουν, επέμβαση του στρατεύματος σε μια χώρα που βρέθηκε ήδη στη δίνη του εμφυλίου, με άμεση και ορατή την απειλή της διάλυσης, της κατάρρευσης και της διάσπασης του κράτους. Το στράτευμα έχει μια προϊστορία με αφετηρία στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, όπου η επανάσταση των εθνικιστών αξιωματικών ανέτρεψε το 1952 το ξενοκίνητο καθεστώς του βασιλιά Φαρούκ και αναβίωσε στη χώρα την ιδέα του αραβικού εθνικισμού, ως κεντρικού άξονα ενός διαγραφόμενου παναραβισμού, που ήθελε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες και τις ιδέες ενοποίησης των Αράβων, εναντίον του Σιωνισμού και του κράτους του Ισραήλ.
Αυτή η στιγμή καθιέρωσε το στράτευμα ως ρυθμιστή και θεματοφύλακα της ενότητας της Αιγύπτου και των επιδιώξεων του αραβικού έθνους. Τον ίδιο ρόλο διαδραμάτιζε μέχρι πρόσφατα στην Τουρκία το στράτευμα, ως θεματοφύλακας της κεμαλικής ιδεολογίας και του κεμαλικού κράτους, όπως θεμελιώθηκε από το 1923 και εντεύθεν από τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Το στράτευμα επενέβη εντέλει «επαναστατικά» στα εσωτερικά της Αιγύπτου, όπου η αναταραχή και ο ξεσηκωμός εναντίον της κυβερνήσεως των Αδελφών Μουσουλμάνων, του Μοχάμεντ Μόρσι, έλαβε διαστάσεις εμφυλίου πολέμου, σε μια παρέμβαση η οποία είχε τη λαϊκή στήριξη και επομένως την πολιτική νομιμοποίηση.
Ανήκει σε εκείνα τα παράξενα πραξικοπήματα, που μας θυμίζουν Τουρκία των περασμένων δεκαετιών, όπου οι στρατιωτικές, πραξικοπηματικές επεμβάσεις εθεωρούντο νομιμοποιημένες, είτε γιατί δεν υπήρξε ποτέ λαϊκή αντίδραση, είτε γιατί υπήρξε λαϊκή υποστήριξη. Η επέμβαση του στρατεύματος στην Αίγυπτο, λοιπόν, έχει αναφορικές συνάφειες με την επέμβαση των στρατηγών της 12ης Σεπτέμβρη του 1980, όπου η Τουρκία βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού, η οικονομία έφτασε σε κρίση που απειλούσε σοβαρά την επιβίωση του κράτους, οι κοινωνικές συνθήκες αντανακλούσαν μια καθημερινή εικόνα εμφυλίου πολέμου και ενόπλων συγκρούσεων μεταξύ των άκρων, ενώ η χώρα προσέφευγε διαρκώς στο ΔΝΤ χωρίς αποτέλεσμα, είχε καταντήσει κυριολεκτικά ένα βαρέλι χωρίς πάτο.
Η επέμβαση του στρατεύματος τότε έσωσε την Τουρκία από τη διάλυση, ενώ το στράτευμα επεχείρησε ανεπιτυχώς να οικοδομήσει ένα καινούργιο πολιτικό σύστημα, του οποίου τα αποτελέσματα η Τουρκία βιώνει σήμερα. Έγινε, δηλαδή, τη δεκαετία του ΄90 από τους προδρόμους του Ερντογάν, Τουρκούτ Οζάλ και τον Νεσμετίν Ερμπακάν, η μετεξέλιξη του κεμαλικού πολιτικού συστήματος στο σύγχρονο ισλαμοδημοκρατικό, με ένα απότοκο που δεν επεδίωκαν φυσικά οι στρατιωτικοί, που ευνοεί εντέλει την Τουρκία και τα συμφέροντά της, αφού ο Ερντογάν αποτελεί ουσιαστικά έναν ηγέτη που κατάφερε να ανορθώσει την Τουρκία και παρά τα μεγάλα της προβλήματα, να την οδηγήσει σε δρόμους ανάπτυξης και προόδου.
Παράλληλα, φαίνεται πως ο ρόλος του διαδικτύου, των νέων, των διανοουμένων και της τεχνολογίας βρήκε χώρο ανάπτυξης και ενδυνάμωσης σε πολιτικό επίπεδο στην τουρκική κοινωνία, όπου και τα πράγματα οδηγούνται σε αλλαγές χωρίς τη συνδρομή του στρατεύματος πλέον.
Αντιθέτως, η Αίγυπτος βασίζει την ύπαρξή της πλέον ως πολιτικό σύστημα και κρατική οντότητα στον ρόλο και το κύρος του στρατεύματος, το οποίο αφού συνέβαλε στην ανατροπή του Μουμπάρακ και την είσοδο της χώρας σε μια εποχή ενός δημοκρατικού εγχειρήματος, διατήρησε τον ρόλο του ως συνεκτικού ιστού του πολιτικού συστήματος, του κράτους και της κοινωνίας, και επενέβη τώρα, ανατρέποντας τον Μοχάμεντ Μόρσι, ο οποίος ήταν ο εκλεκτός του λαού στην πρώτη φάση του δημοκρατικού εγχειρήματος μετά την πτώση Μουμπάρακ.
Όντως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι οποίοι, κατά το παράδειγμα του Τουρκικού Κεμαλικού κράτους, εδιώκοντο ήδη από τη δεκαετία του ΄50 από το Νασερικό καθεστώς, κατάφεραν να εκλεγούν στην εξουσία, να δοκιμαστούν και να αποτύχουν παταγωδώς, σε βαθμό που ο αιγυπτιακός λαός σήμερα να επευφημεί και να υποστηρίζει παντοιοτρόπως το πραξικόπημα του στρατεύματος, εναντίον της εκλελεγμένης ηγεσίας της Αιγύπτου! Ο στρατός συνέλαβε τον Πρόεδρο Μόρσι, Υπουργούς και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο αυτήν τη φορά προφανώς όχι μόνο θα φυλακιστεί, ίσως και να απαγορευθεί η λειτουργία του όπως παλαιότερα, αλλά έχει σε κάθε περίπτωση απαξιωθεί στη συνείδηση της πλειοψηφίας των Αιγυπτίων και πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ανακτήσει δυνάμεις που θα του επιτρέψουν να διεκδικήσει την εξουσία.
Έχουμε δηλαδή στην περίπτωση της Αιγύπτου, την ενδυνάμωση του ρόλου του στρατεύματος και της κοινωνίας του διαδικτύου, ενώ στην περίπτωση της Τουρκίας διακρίνεται η πλήρης περιθωριοποίηση του στρατεύματος ως πολιτικής δύναμης και η μερική απαξίωση του ισχυρού ρόλου που είχε μέχρι τώρα ο Ερντογάν και το Ισλαμιστικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Παρατηρείται επίσης ο διεισδυτικός ρόλος του παγκοσμιοποιημένου διαδικτύου και των νέων μέσων τεχνολογίας τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Αίγυπτο, όπως ήδη αναφέρθηκε, φαινόμενο πολιτικής που θα συνδέσει πολλές κοινωνίες και πολλούς λαούς που βρίσκονται μέχρι τούδε σε πολιτική υπανάπτυξη.
Τα προβλήματα που αναφύονται είναι πολλά και αδιέξοδα, όπως εμφανίζονται εκ πρώτης όψεως, διότι αυτό το οποίο ονομάστηκε λανθασμένα Αραβική Άνοιξη, έχει στην πραγματικότητα αποτύχει. Απέτυχε γιατί δεν μπόρεσε να θεμελιώσει ένα άλλο πολιτικό σύστημα, δημοκρατικό, όπως το φανταζόντουσαν οι επαναστάτες της Πλατείας Ταχρίρ το 2011, και δεν θα μπορούσε άλλωστε να επιτύχει η πολιτική δύναμη των Αδελφών Μουσουλμάνων να εγκαθιδρύσει σε μια κατά κύριο λόγο κοσμική, σεκουλαριστική Αίγυπτο, ένα δημοκρατικό δυτικού τύπου πλουραλιστικό πολιτικό σύστημα, αφού οι ίδιοι ή δεν πίστευαν σε αυτό ή είχαν μια ομιχλώδη εικόνα του τι είναι δημοκρατία ή δεν ήταν σε θέση να το εφαρμόσουν.
Υπάρχει γενικώς πρόβλημα πραγμάτωσης της δημοκρατίας δυτικού τύπου στα καθεστώτα των αραβικών χωρών που είναι προϊόντα αποικιοκρατίας, έχουν μουσουλμανικούς πληθυσμούς και δεν έχουν καμία δημοκρατική παράδοση, ούτε στην παιδεία τους, ούτε στο ιστορικό τους παρελθόν. Υπάρχει μόνο το αίτημα ως διεκδίκηση των ανθρώπων που επιθυμούν την αλλαγή, που θέλουν ποιότητα στη ζωή τους, ελευθερίες και δικαιώματα. Αυτά τα καθεστώτα που διάγουν ένα μετααποικιακό πέρασμα σε μιαν άλλη πολιτική κατάσταση, οφείλουν να μετεξελίσσονται σταδιακά από δικτατορίες χαρισματικών ηγετών, όπως ήταν ο Νάσερ ή ο Άσαντ, σε sui generis δημοκρατίες, διαφορετικά η επανάσταση οδηγεί πολλές φορές σε χαοτικές συνθήκες διάλυσης και καταστροφής. Αυτό θα συμβεί σήμερα στην Αίγυπτο.
Όλα με το σταγονόμετρο
Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ θα επιχειρηθεί να πορευθεί συντεταγμένα μέσα από τη σιδηρά πυγμή του στρατεύματος και της ηγεσίας της δικαιοσύνης σε σταδιακή και εξαιρετικά προσεκτική μετάβαση σε συνθήκες δημοκρατίας, δικαιωμάτων και ελευθεριών. Όλα θα δίνονται με το σταγονόμετρο και προεξάρχουσα θα είναι η οικονομία και η επιβίωση της χώρας.
Επομένως, θα αργήσει όμως πολύ να συμβεί κάτι τέτοιο, αφού ο ύψιστος στόχος της σημερινής ηγεσίας είναι και πρέπει να είναι η ενότητα της χώρας, η σταδιακή αποκατάσταση των οικονομικών δεδομένων και προοπτικών, και κυρίως η εσωτερική ασφάλεια και το διεθνές κύρος της, που έχει διασαλευθεί. Τα πράγματα είναι δύσκολα, η χώρα είναι μεγάλη, ο λαός πάμπτωχος και εξαθλιωμένος, η διαφθορά των κρατικών λειτουργών και των πολιτικών είναι σε όρια πλέον ορατά ανά πάσα στιγμή, η αξιοπιστία της πολιτικής σε όλα τα επίπεδα, με εξαίρεση το στράτευμα, έχει καταρρεύσει, ο διεθνής παράγων στηρίζει δειλά περιμένοντας να δει πώς και με ποιες προοπτικές αποκαθίσταται η εσωτερική ειρήνη και ασφάλεια. Όλα αυτά πρέπει να καταστούν μαθήματα-διδάγματα για όλους εμάς, που περνούμε η κάθε χώρα τη δική της κρίση και να ξέρουμε πως εάν δεν είμαστε σε θέση να διευθετήσουμε τα του οίκου μας, ουδείς θα μας στηρίξει ή θα προστρέξει σε βοήθειά μας. Θα καταδικαστούμε, θα αφανιστούμε και θα ξεχαστούμε!
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
Παντείου Πανεπιστημίου
Ο Πόλεμος της Αιγύπτου ανήκει σε εκείνα τα παράξενα πραξικοπήματα που μας θυμίζουν Τουρκία των περασμένων δεκαετιών, όπου οι στρατιωτικές, πραξικοπηματικές επεμβάσεις εθεωρούντο νομιμοποιημένες…
Ο ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΟΣ ρόλος του παγκοσμιοποιημένου διαδικτύου παρατηρήθηκε τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Αίγυπτο, αποτελεί φαινόμενο πολιτικής που θα συνδέσει πολλούς λαούς που βρίσκονται σε πολιτική υπανάπτυξη
Αυτό που συνέβη τις προηγούμενες ημέρες στην Αίγυπτο δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Πρόκειται για μια θεσμική, νομιμοποιημένη, όπως όλα δείχνουν, επέμβαση του στρατεύματος σε μια χώρα που βρέθηκε ήδη στη δίνη του εμφυλίου, με άμεση και ορατή την απειλή της διάλυσης, της κατάρρευσης και της διάσπασης του κράτους. Το στράτευμα έχει μια προϊστορία με αφετηρία στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, όπου η επανάσταση των εθνικιστών αξιωματικών ανέτρεψε το 1952 το ξενοκίνητο καθεστώς του βασιλιά Φαρούκ και αναβίωσε στη χώρα την ιδέα του αραβικού εθνικισμού, ως κεντρικού άξονα ενός διαγραφόμενου παναραβισμού, που ήθελε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες και τις ιδέες ενοποίησης των Αράβων, εναντίον του Σιωνισμού και του κράτους του Ισραήλ.
Αυτή η στιγμή καθιέρωσε το στράτευμα ως ρυθμιστή και θεματοφύλακα της ενότητας της Αιγύπτου και των επιδιώξεων του αραβικού έθνους. Τον ίδιο ρόλο διαδραμάτιζε μέχρι πρόσφατα στην Τουρκία το στράτευμα, ως θεματοφύλακας της κεμαλικής ιδεολογίας και του κεμαλικού κράτους, όπως θεμελιώθηκε από το 1923 και εντεύθεν από τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Το στράτευμα επενέβη εντέλει «επαναστατικά» στα εσωτερικά της Αιγύπτου, όπου η αναταραχή και ο ξεσηκωμός εναντίον της κυβερνήσεως των Αδελφών Μουσουλμάνων, του Μοχάμεντ Μόρσι, έλαβε διαστάσεις εμφυλίου πολέμου, σε μια παρέμβαση η οποία είχε τη λαϊκή στήριξη και επομένως την πολιτική νομιμοποίηση.
Ανήκει σε εκείνα τα παράξενα πραξικοπήματα, που μας θυμίζουν Τουρκία των περασμένων δεκαετιών, όπου οι στρατιωτικές, πραξικοπηματικές επεμβάσεις εθεωρούντο νομιμοποιημένες, είτε γιατί δεν υπήρξε ποτέ λαϊκή αντίδραση, είτε γιατί υπήρξε λαϊκή υποστήριξη. Η επέμβαση του στρατεύματος στην Αίγυπτο, λοιπόν, έχει αναφορικές συνάφειες με την επέμβαση των στρατηγών της 12ης Σεπτέμβρη του 1980, όπου η Τουρκία βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού, η οικονομία έφτασε σε κρίση που απειλούσε σοβαρά την επιβίωση του κράτους, οι κοινωνικές συνθήκες αντανακλούσαν μια καθημερινή εικόνα εμφυλίου πολέμου και ενόπλων συγκρούσεων μεταξύ των άκρων, ενώ η χώρα προσέφευγε διαρκώς στο ΔΝΤ χωρίς αποτέλεσμα, είχε καταντήσει κυριολεκτικά ένα βαρέλι χωρίς πάτο.
Η επέμβαση του στρατεύματος τότε έσωσε την Τουρκία από τη διάλυση, ενώ το στράτευμα επεχείρησε ανεπιτυχώς να οικοδομήσει ένα καινούργιο πολιτικό σύστημα, του οποίου τα αποτελέσματα η Τουρκία βιώνει σήμερα. Έγινε, δηλαδή, τη δεκαετία του ΄90 από τους προδρόμους του Ερντογάν, Τουρκούτ Οζάλ και τον Νεσμετίν Ερμπακάν, η μετεξέλιξη του κεμαλικού πολιτικού συστήματος στο σύγχρονο ισλαμοδημοκρατικό, με ένα απότοκο που δεν επεδίωκαν φυσικά οι στρατιωτικοί, που ευνοεί εντέλει την Τουρκία και τα συμφέροντά της, αφού ο Ερντογάν αποτελεί ουσιαστικά έναν ηγέτη που κατάφερε να ανορθώσει την Τουρκία και παρά τα μεγάλα της προβλήματα, να την οδηγήσει σε δρόμους ανάπτυξης και προόδου.
Παράλληλα, φαίνεται πως ο ρόλος του διαδικτύου, των νέων, των διανοουμένων και της τεχνολογίας βρήκε χώρο ανάπτυξης και ενδυνάμωσης σε πολιτικό επίπεδο στην τουρκική κοινωνία, όπου και τα πράγματα οδηγούνται σε αλλαγές χωρίς τη συνδρομή του στρατεύματος πλέον.
Αντιθέτως, η Αίγυπτος βασίζει την ύπαρξή της πλέον ως πολιτικό σύστημα και κρατική οντότητα στον ρόλο και το κύρος του στρατεύματος, το οποίο αφού συνέβαλε στην ανατροπή του Μουμπάρακ και την είσοδο της χώρας σε μια εποχή ενός δημοκρατικού εγχειρήματος, διατήρησε τον ρόλο του ως συνεκτικού ιστού του πολιτικού συστήματος, του κράτους και της κοινωνίας, και επενέβη τώρα, ανατρέποντας τον Μοχάμεντ Μόρσι, ο οποίος ήταν ο εκλεκτός του λαού στην πρώτη φάση του δημοκρατικού εγχειρήματος μετά την πτώση Μουμπάρακ.
Όντως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι οποίοι, κατά το παράδειγμα του Τουρκικού Κεμαλικού κράτους, εδιώκοντο ήδη από τη δεκαετία του ΄50 από το Νασερικό καθεστώς, κατάφεραν να εκλεγούν στην εξουσία, να δοκιμαστούν και να αποτύχουν παταγωδώς, σε βαθμό που ο αιγυπτιακός λαός σήμερα να επευφημεί και να υποστηρίζει παντοιοτρόπως το πραξικόπημα του στρατεύματος, εναντίον της εκλελεγμένης ηγεσίας της Αιγύπτου! Ο στρατός συνέλαβε τον Πρόεδρο Μόρσι, Υπουργούς και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο αυτήν τη φορά προφανώς όχι μόνο θα φυλακιστεί, ίσως και να απαγορευθεί η λειτουργία του όπως παλαιότερα, αλλά έχει σε κάθε περίπτωση απαξιωθεί στη συνείδηση της πλειοψηφίας των Αιγυπτίων και πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ανακτήσει δυνάμεις που θα του επιτρέψουν να διεκδικήσει την εξουσία.
Έχουμε δηλαδή στην περίπτωση της Αιγύπτου, την ενδυνάμωση του ρόλου του στρατεύματος και της κοινωνίας του διαδικτύου, ενώ στην περίπτωση της Τουρκίας διακρίνεται η πλήρης περιθωριοποίηση του στρατεύματος ως πολιτικής δύναμης και η μερική απαξίωση του ισχυρού ρόλου που είχε μέχρι τώρα ο Ερντογάν και το Ισλαμιστικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Παρατηρείται επίσης ο διεισδυτικός ρόλος του παγκοσμιοποιημένου διαδικτύου και των νέων μέσων τεχνολογίας τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Αίγυπτο, όπως ήδη αναφέρθηκε, φαινόμενο πολιτικής που θα συνδέσει πολλές κοινωνίες και πολλούς λαούς που βρίσκονται μέχρι τούδε σε πολιτική υπανάπτυξη.
Τα προβλήματα που αναφύονται είναι πολλά και αδιέξοδα, όπως εμφανίζονται εκ πρώτης όψεως, διότι αυτό το οποίο ονομάστηκε λανθασμένα Αραβική Άνοιξη, έχει στην πραγματικότητα αποτύχει. Απέτυχε γιατί δεν μπόρεσε να θεμελιώσει ένα άλλο πολιτικό σύστημα, δημοκρατικό, όπως το φανταζόντουσαν οι επαναστάτες της Πλατείας Ταχρίρ το 2011, και δεν θα μπορούσε άλλωστε να επιτύχει η πολιτική δύναμη των Αδελφών Μουσουλμάνων να εγκαθιδρύσει σε μια κατά κύριο λόγο κοσμική, σεκουλαριστική Αίγυπτο, ένα δημοκρατικό δυτικού τύπου πλουραλιστικό πολιτικό σύστημα, αφού οι ίδιοι ή δεν πίστευαν σε αυτό ή είχαν μια ομιχλώδη εικόνα του τι είναι δημοκρατία ή δεν ήταν σε θέση να το εφαρμόσουν.
Υπάρχει γενικώς πρόβλημα πραγμάτωσης της δημοκρατίας δυτικού τύπου στα καθεστώτα των αραβικών χωρών που είναι προϊόντα αποικιοκρατίας, έχουν μουσουλμανικούς πληθυσμούς και δεν έχουν καμία δημοκρατική παράδοση, ούτε στην παιδεία τους, ούτε στο ιστορικό τους παρελθόν. Υπάρχει μόνο το αίτημα ως διεκδίκηση των ανθρώπων που επιθυμούν την αλλαγή, που θέλουν ποιότητα στη ζωή τους, ελευθερίες και δικαιώματα. Αυτά τα καθεστώτα που διάγουν ένα μετααποικιακό πέρασμα σε μιαν άλλη πολιτική κατάσταση, οφείλουν να μετεξελίσσονται σταδιακά από δικτατορίες χαρισματικών ηγετών, όπως ήταν ο Νάσερ ή ο Άσαντ, σε sui generis δημοκρατίες, διαφορετικά η επανάσταση οδηγεί πολλές φορές σε χαοτικές συνθήκες διάλυσης και καταστροφής. Αυτό θα συμβεί σήμερα στην Αίγυπτο.
Όλα με το σταγονόμετρο
Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ θα επιχειρηθεί να πορευθεί συντεταγμένα μέσα από τη σιδηρά πυγμή του στρατεύματος και της ηγεσίας της δικαιοσύνης σε σταδιακή και εξαιρετικά προσεκτική μετάβαση σε συνθήκες δημοκρατίας, δικαιωμάτων και ελευθεριών. Όλα θα δίνονται με το σταγονόμετρο και προεξάρχουσα θα είναι η οικονομία και η επιβίωση της χώρας.
Επομένως, θα αργήσει όμως πολύ να συμβεί κάτι τέτοιο, αφού ο ύψιστος στόχος της σημερινής ηγεσίας είναι και πρέπει να είναι η ενότητα της χώρας, η σταδιακή αποκατάσταση των οικονομικών δεδομένων και προοπτικών, και κυρίως η εσωτερική ασφάλεια και το διεθνές κύρος της, που έχει διασαλευθεί. Τα πράγματα είναι δύσκολα, η χώρα είναι μεγάλη, ο λαός πάμπτωχος και εξαθλιωμένος, η διαφθορά των κρατικών λειτουργών και των πολιτικών είναι σε όρια πλέον ορατά ανά πάσα στιγμή, η αξιοπιστία της πολιτικής σε όλα τα επίπεδα, με εξαίρεση το στράτευμα, έχει καταρρεύσει, ο διεθνής παράγων στηρίζει δειλά περιμένοντας να δει πώς και με ποιες προοπτικές αποκαθίσταται η εσωτερική ειρήνη και ασφάλεια. Όλα αυτά πρέπει να καταστούν μαθήματα-διδάγματα για όλους εμάς, που περνούμε η κάθε χώρα τη δική της κρίση και να ξέρουμε πως εάν δεν είμαστε σε θέση να διευθετήσουμε τα του οίκου μας, ουδείς θα μας στηρίξει ή θα προστρέξει σε βοήθειά μας. Θα καταδικαστούμε, θα αφανιστούμε και θα ξεχαστούμε!
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
Παντείου Πανεπιστημίου
