ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ουδείς σοβαρός αναλυτής διανοείται να στοιχηματίσει αν οι
Συντηρητικοί του Ντέιβιντ Κάμερον (δεξιά) ή οι Εργατικοί του Εντ
Μίλιμπαντ κερδίσουν την πρώτη θέση.Φορτωμένη με εκλογικές αναμετρήσεις που
μπορεί να επηρεάσουν καταλυτικά την πορεία της Ε.Ε., για το καλύτερο ή
το χειρότερο, είναι η ατζέντα του 2015. Τον χορό –σφακιανό πεντοζάλη ή
βαυαρικό βαλς, θα δείξει– ανοίγει η Ελλάδα στις 25 Ιανουαρίου και
κλείνει, πιθανόν τον Νοέμβριο, η Ισπανία, όπου το νεοσύστατο κόμμα
Podemos απειλεί να ανατρέψει το σκηνικό. Ενδιάμεσα θα κληθούν στις
κάλπες οι Φινλαδοί, οι Εσθονοί, οι Πολωνοί και οι Πορτογάλοι. Δεν
αποκλείεται, όμως, η πιο σημαντική, ως προς τις μακροπρόθεσμες
επιπτώσεις της, εκλογική αναμέτρηση να αποδειχθεί εκείνη που θα
διεξαχθεί στις αρχές Μαΐου, στη Βρετανία.Ουδείς σοβαρός αναλυτής διανοείται να στοιχηματίσει αν οι Συντηρητικοί του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον ή οι Εργατικοί του Εντ Μίλιμπαντ κερδίσουν την πρώτη θέση σε μια αναμέτρηση που εμφανίζεται ανοιχτή σε όλα τα ενδεχόμενα. Σχεδόν όλοι, όμως, εκτιμούν ότι το εδραιωμένο δικομματικό σύστημα θα είναι ο μεγάλος χαμένος της αναμέτρησης.
Στις εκλογές του 1979, που έφεραν στην εξουσία τη Μάργκαρετ Θάτσερ, τα δύο μεγάλα κόμματα είχαν κερδίσει το 81% των ψήφων. Το 1997, όταν θριάμβευσε ο Τόνι Μπλερ, απέσπασαν το 75%. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζονται οριακά πάνω από το 60%. Η Γηραιά Αλβιώνα μοιάζει να μπαίνει και αυτή σε μια εποχή «βαλκανοποίησης» του πολιτικού της τοπίου. Ηδη, το UKIP του Νάιτζελ Φάρατζ, που προτείνει την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε., αναδείχθηκε σε πολιτικό πρωταγωνιστή του 2014: εκτοξεύθηκε από το 3% των εκλογών του 2010 στο 27,5% των ευρωεκλογών, όπου κέρδισε την πρώτη θέση, επικράτησε σε δύο αναπληρωματικές εκλογές με αποτέλεσμα να μπει για πρώτη φορά στη Βουλή και οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τού δίνουν 15%.
Αν το UKIP αντλεί υποστήριξη κυρίως από ψηφοφόρους των Συντηρητικών, δύο άλλες «αναδυόμενες πολιτικές αγορές» απειλούν τους Εργατικούς. Στη Σκωτία, το αυτονομιστικό SNP, που έδωσε τη σκληρή αλλά ατελέσφορη μάχη για την απόσχιση της περιοχής από το Ηνωμένο Βασίλειο το 2014, απειλεί να αφαιρέσει γύρω στις 20 κρίσιμες έδρες από τους Εργατικούς, αντλώντας κυρίως από τα εργατικά στρώματα του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, οι Πράσινοι, που φτάνουν το 6% στις δημοσκοπήσεις, προκαλούν εκλογική «αιμορραγία» των Εργατικών στα μεσαία στρώματα των πόλεων. Οσο για τους Φιλελεύθερους του Νικ Κλεγκ, εταίρου του Κάμερον στην απερχόμενη κυβέρνηση συνασπισμού, δεν φαίνεται να ξεπερνούν το 8%.
Καταλυτικό ρόλο στην ισχυροποίηση μέχρι πρότινος περιθωριακών ρευμάτων σε βάρος των κατεστημένων κομμάτων διαδραμάτισαν η κρίση του 2008 και τα συνακόλουθα οικονομικά σκάνδαλα. Είναι αλήθεια ότι η βρετανική οικονομία εμφανίζει εύρωστη ανάκαμψη, ενώ η ανεργία συρρικνώνεται και ο πληθωρισμός βρίσκεται υπό έλεγχο. Ωστόσο, για τα λαϊκά στρώματα τα οφέλη της ανάπτυξης είναι αόρατα, το βιοτικό επίπεδο έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα από τις αλλεπάλληλες περικοπές, οι υποδομές χωλαίνουν και όλα αυτά ευνοούν την ψήφο διαμαρτυρίας. Οι εκλογείς βλέπουν ότι οι μόνες εναλλακτικές λύσεις που τους προσφέρονται από τα δύο μεγάλα κόμματα «είναι μεταξύ λιτότητας και λιτότητας λάιτ», έγραφε σχετικά ο Μάθιου Νόρμαν στην Independent.
Το χειρότερο σενάριο για τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο είναι να καταφέρει να επανεκλεγεί ο Ντέιβιντ Κάμερον, με ταυτόχρονη ισχυρή επίδοση του UKIP. Ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της χώρας του στην Ε.Ε. το 2017, αφήνοντας ανοιχτό μάλιστα το ενδεχόμενο να ταχθεί υπέρ του «όχι» εάν οι ισχυροί εταίροι δεν αποδεχθούν θεμελιώδεις απαιτήσεις του. Επρόκειτο, βέβαια, για μια απειλή καθαρά διαπραγματευτικού χαρακτήρα, η οποία ωστόσο δεν αποκλείεται να οδηγήσει τον Κάμερον στην κατάσταση που οι Αγγλοσάξονες περιγράφουν με τη φράση «to paint yourself into a corner» – να κάνεις κάτι αστόχαστο, που σου περιορίζει ασφυκτικά τα περιθώρια κινήσεων. Ιδωμεν... Έντυπη
