Ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στις τελευταίες ειδήσεις του 2014, υπάρχουν δύο γεγονότα που ξεχωρίζουν. Καταρχάς ο προϋπολογισμός που κατατέθηκε για το 2015 από την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας και κατά δεύτερον η απόφαση της Ουάσιγκτον να διακόψει τις εμπόλεμες επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν. Η πρώτη είδηση σχετίζεται σαφέστατα με τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την ψυχροπολεμική αντιπαράθεση μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας. Η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να ικανοποιήσει το ανεπίσημο αίτημα της Ουάσιγκτον για διατήρηση της παραγωγής και της τροφοδοσίας της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου, έστω κι αν αυτό επιβαρύνει τη σαουδαραβική οικονομία, αποτυπώθηκε ήδη στον προϋπολογισμό του 2015.


Έλλειμμα στον προϋπολογισμό

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου δημιούργησε ήδη ένα πρώτο έλλειμμα της τάξεως των 38,6 εκατομμυρίων δολαρίων, αν και για τα σαουδαραβικά δεδομένα το ποσό αυτό θεωρείται απειροελάχιστο. Το βέβαιο είναι πως, εφόσον η παραγωγή για το νέο έτος εξακολουθήσει εις βάρος της τιμής, τότε το ποσό αυτό θα αυξηθεί, δίχως όμως να αποτελεί ουσιαστική απειλή για την οικονομία της χώρας.Οι Σαουδάραβες πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το όποιο έλλειμμα προκύψει θα είναι αντιμετωπίσιμο και γνωρίζουν πως ο ρόλος που θα κληθεί να διαδραματίσει η χώρα για να παραμείνει ανταγωνιστικό το πετρέλαιο έναντι του φυσικού αερίου θα είναι καθοριστικός. Αυτό σημαίνει απλώς πως η χώρα θα χρειαστεί να παρέχει στήριξη στην πολιτική κυρώσεων της Δύσης προς τη Μόσχα μέσω της μεγάλης παραγωγής και της χαμηλής τιμής.

Από τους Ταλιμπάν στο Ιράκ

Η δεύτερη είδηση, που αφορά τον χαρακτήρα της στρατιωτικής εμπλοκής της Αμερικής στο Αφγανιστάν, σηματοδοτεί τη στροφή του Αμερικανού προέδρου αναφορικά με τις απόψεις που διατύπωνε στο παρελθόν. Θυμίζω απλώς πως με την εκλογή του ο Μπάρακ Ομπάμα είχε δεσμευθεί για την απομάκρυνση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ και την ενδυνάμωση της παρουσίας και του στρατιωτικού ρόλου στο Αφγανιστάν.Αν και αρκετοί εκ των συνεργατών του τον είχαν προειδοποιήσει για τη λάθος προσέγγιση, ο ίδιος ενέδωσε στις πιέσεις ομάδας συμβούλων που σχετίζονταν με τη στρατιωτική βιομηχανία. Η σημερινή του απόφαση, έστω και καθυστερημένη, σχετίζεται άμεσα με τη διαφοροποίηση των δεδομένων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και των αναγκών που προκύπτουν στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής.Ο αμερικανικός στρατός έχασε συνολικά 2.200 στρατιώτες στη μάχη κατά των Ταλιμπάν και δεν κατάφερε το παραμικρό σε ό,τι αφορά τον περιορισμό της δράσης τους.Αν και ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί ο αριθμός των στρατευμάτων που θα παραμείνουν στη χώρα, θεωρείται σίγουρο πως αυτός θα είναι αρκετά μικρός και ο ρόλος του θα περιορίζεται στην εκπαίδευση του αφγανικού στρατού.Επίσης θεωρείται βέβαιη η ενίσχυση των δυνάμεών τους στην περιοχή του Ιράκ, όπου οι εξελίξεις και η εντυπωσιακή προέλαση της Οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος έχουν επηρεάσει σημαντικά τις αποφάσεις του αμερικανικού επιτελείου.

Η ταυτόχρονη και εντυπωσιακή ανάπτυξη σε δύο διαφορετικά μέτωπα -στη Συρία, καθώς και στο Ιράκ- κυριάρχησε στα παγκόσμια πρωτοσέλιδα της ενημέρωσης του 2014. Οι εικόνες των αποκεφαλισμών των ομήρων και η υπερβολική βία από τους μαχητές της οργάνωσης εξανάγκασαν σειρά από ξένες χώρες σε λήψη μέτρων στήριξης ή ακόμη και εμπλοκής στα τεκταινόμενα στο πεδίο. Οδήγησαν όμως και σε υπερβολικές εκτιμήσεις και αναλύσεις για την πραγματική διάσταση των δυνατοτήτων του Ισλαμικού Κράτους και της δυναμικής της διεθνούς Τζιχάντ ή αλλιώς της αύξησης της επιρροής του ιερού πολέμου στην ισλαμική κοινωνία.Αν και η Τζιχάντ δεν προβλέπεται να αποδυναμωθεί τους επόμενους μήνες ή χρόνια, η δραματική αύξηση, όπως περιγράφηκε το 2014, λόγω της ανάδειξης του Ισλαμικού Κράτους και της ανακήρυξης του Χαλιφάτου, είναι τουλάχιστον υπερβολική.

Διχοτόμηση τζιχαντιστών

Αυτό που συμβαίνει, στην πραγματικότητα, είναι η διχοτόμηση, η πολυδιάσπαση των ισλαμιστικών τζιχαντιστικών κινημάτων. Αριθμητικά δεν προκύπτει καμία αύξηση των μαχητών ή, αν προκύπτει, δεν είναι άξια λόγου.Παρατηρώντας τον χάρτη της παγκόσμιας Τζιχάντ, διακρίνουμε μετακινήσεις οργανώσεων από και προς την Αλ Κάιντα, όχι όμως αύξηση της συμμετοχής κόσμου.Στη Συρία, για παράδειγμα, η οργάνωση Τζαμπάτ Αλ Νούσρα, που αποτελεί την ένοπλη πτέρυγα της Αλ Κάιντα στη χώρα, απώλεσε εδάφη στην αντιπαράθεσή της με το Ισλαμικό Κράτος. Παρά το γεγονός, το συνολικό ποσοστό των εδαφών που ελέγχουν οι δύο οργανώσεις είναι σχεδόν ίδιο με εκείνο που κατείχε η μία οργάνωση στο παρελθόν.Η οργάνωση Τζαντ Αλ Χίλιφαχ στην Αλγερία, που αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα, δεν αύξησε στο ελάχιστο τη δύναμή της.Η οργάνωση Τζαμάα Ισλαμίγια στην Ινδονησία προσχώρησε στο Ισλαμικό Κράτος, όπως και η Αμπού Σαγιάφ στις Φιλιππίνες, δίχως κι εδώ να διαφοροποιηθεί η δύναμη των τζιχαντιστών στις δύο χώρες.Η πολυδιάσπαση του τζιχαντιστικού κινήματος δημιουργεί αρνητικές προϋποθέσεις για τις επιχειρησιακές δυνατότητές τους διεθνώς. Η αύξηση των οργανώσεων και της ανταγωνιστικότητας ευνοούν όσους στέκουν απέναντί τους και η υπερβολική έκθεσή τους στα μέσα ενημέρωσης συμβάλλει στην ευκολότερη λήψη αποφάσεων για εμπλοκή ξένων δυνάμεων, σε καυτά σημεία και ανοιχτά μέτωπα του πλανήτη.