Σπύρος Λίτσας Ανήκω
στη γενιά αυτήν που πρόλαβε τις γιγαντιαίες πολιτικές ομιλίες και τους
χιλιάδες στους δρόμους με τις σημαίες. Που πρόλαβε τον κομματικό
φανατισμό στα επίπεδα ενός ιδιόμορφου χουλιγκανισμού, με συμβολισμούς
λούμπεν απολιτίκ, τα «γαλάζια» και «πράσινα» καφενεία -σε κάποια μέρη
της Ελλάδας έβρισκες και τα «κόκκινα»-, τα στοιχήματα για τα ποσοστά και
τις συζητήσεις που απέδιδαν στους πολιτικούς ηγέτες μεταφυσικές
ιδιότητες.Προεκλογικές ομιλίες με τους χιλιάδες να κατακλύζουν τους δρόμους. Με τις αφίσες και τα πλακάτ να κρύβουν, έστω και για κάποιες εβδομάδες, τον τριτοκοσμικό χαρακτήρα των αστικών κέντρων μας. Προλάβαμε τις συζητήσεις της γενιάς των γονιών μας τα βράδια -σε φιλικά και συγγενικά σαλόνια-, αφύσικα ανελαστικές, ανυπόφορα μονοσήμαντες, αφάνταστα διασκεδαστικές, οι οποίοι μετείχαν ψυχή τε και σώματι σε αυτό το πανηγύρι, έχοντας γνωρίσει το ανελεύθερο της χούντας και μπορώντας να εκτιμήσουν ως κατάκτηση και όχι ως δεδομένο το ιερό δικαίωμα της ψήφου.
Προεκλογικές ομιλίες, με τον πολιτικό λόγο των ηγετών να χάνεται στον άνεμο κάτω από κόρνες, ιαχές και μια βακχική μέθεξη που δεν είχε το παραμικρό στοιχείο του διαφωτισμού στον πυρήνα της, αλλά κάτι το εμφατικά αναχρονιστικό. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή προεκλογικής ομιλίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην πλατεία Αριστοτέλους, στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης: Οι εκατοντάδες χιλιάδες ασφυκτιούν στα όρια της πόλης. Οι ιαχές τους δονούν τον αέρα, καλύπτοντας τα λόγια του ομιλητή. Κι όμως, εκείνη την ημέρα, ο Καραμανλής κάνει μία από τις σημαντικότερες ομιλίες του, μιλώντας για την ευθύνη των πολιτών ως προς την πορεία του κράτους και για την αναγκαιότητα να υιοθετούν υπεύθυνες πολιτικές θέσεις.
Σήμερα, κάποιες λίγες, ξεχασμένες πλαστικές σημαίες θυμίζουν τις εποχές αυτές. Συλλεκτικά κομμάτια αλμοδοβαρικού σουρεάλ. Τα «μπλε» και τα «πράσινα» καφενεία έκλεισαν. Εγιναν χρηματιστηριακά γραφεία, στη συνέχεια μαγαζιά σουβενίρ, πουλώντας την Αθηνά και τον Φοίβο, και τώρα ενεχυροδανειστήρια που αγοράζουν κοσμήματα και ρολόγια για λίγα ευρώ. Ο κόσμος δεν πάει πια στις προεκλογικές συγκεντρώσεις. Και αυτές δεν γίνονται πια σε ανοικτούς χώρους. Κι όμως, αν θέλετε την άποψή μου, αυτό είναι ένα θετικό βήμα.
Ενα σημαντικό βήμα προς την πολιτική ωριμότητα και την αυτογνωσία. Δείτε πού γίνονται μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις: στην Τουρκία, στην Ινδία, στο Πακιστάν. Σε κράτη, δηλαδή, όπου οι δημοκρατικές διαδικασίες είτε βρίσκονται σε εμβρυακή κατάσταση είτε δεν ρίζωσαν ποτέ στο πολιτικό υπόστρωμά τους. Αντιθέτως, σε κράτη με βαθιά δημοκρατική παράδοση οι διαδικασίες είναι άμεσες και δίχως θόρυβο. Το 1996, στο Μπλάκπουλ, ο τότε υποψήφιος των Εργατικών Τόνι Μπλερ μοιράζει ο ίδιος φυλλάδια πόρτα πόρτα και πίνει τσάι σε σπίτια των κατοίκων της πόλης, συζητώντας με συνταξιούχους και ανέργους. Λίγους μήνες μετά, μπαίνει θριαμβευτής στο οίκημα της οδού Ντάουνινγκ 10.
Είναι προφανές ότι αναζητούμε ως κοινωνία, έστω και καθυστερημένα, την ευκαιρία του εξορθολογισμού των πολιτικών διαδικασιών. Το οριστικό τέλος των «επικών» συγκεντρώσεων προοιωνίζεται ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αφού, ούτως ή άλλως, η γενιά των πλαστικών σημαιών ασχολείται πλέον με τα εγγόνια της. Ασφαλώς, χρειάζεται να γίνουν πολλά ακόμη ώστε να φέρουμε τον Διαφωτισμό στο βαλκανικό πολιτικό σύστημά μας... αλλά ποιος είπε ότι η Ρώμη χτίστηκε σε μία ημέρα;
Σπύρος Ν, Λίτσας
