Βαρυχειμωνιά στις σχέσεις ΗΠΑ - Ρωσίας

Το ΝΑΤΟ μελετά την ανάπτυξη πυραύλων μέσου βεληνεκούς και η Μόσχα επεξεργάζεται νέο στρατιωτικό δόγμα

Ευσταθιάδης Στάθης Η ετήσια έκθεση του σουηδικού Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Ειρήνη και Ασφάλεια που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές του Ιανουαρίου δεν γεννά αισιοδοξία. Με βάση γεγονότα, αναλύοντας ψύχραιμα συγκεκριμένες ενδείξεις και στο πνεύμα του ρεαλισμού που χαρακτηρίζει όλες τις εργασίες του Ινστιτούτου, οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποιούν για «βαρύ χειμώνα». Ενας «hyper-εκνευρισμός», όπως γράφουν χαρακτηριστικά, επικρατεί στις κινήσεις και στις αποφάσεις όλων σχεδόν των διεθνών κέντρων εξουσίας, ενώ ακόμη και ηγέτες/κυβερνήσεις που αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο στο οποίο «σύρονται, οδηγούνται είτε οδηγούν» αδυνατούν να λάβουν μέτρα και αποφάσεις που θα ανέτρεπαν την κατάσταση, μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις «στοχεύουν ενσυνείδητα ή όχι στην απέναντι όχθη».

Είναι ενδιαφέρον - και πολύ αποκαλυπτικό - το κεφάλαιο για τις σχέσεις Ουάσιγκτον - Μόσχας. Οι συντάκτες του δανείζονται από την ιστοσελίδα μια διαπίστωση Δημοκρατικού βουλευτή ο οποίος λέει ότι «διερχόμαστε μια περίοδο η οποία έχει χαρακτηριστικά του απαίσιας μνήμης Ψυχρού Πολέμου (...) και μάλιστα υπό δραματική μεγέθυνση». Σχολίαζε την «αναβάθμιση» του ρωσικού στρατιωτικού δόγματος την οποία ανακοίνωσε την παραμονή των Χριστουγέννων ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν.

Και από τη ρωσική πλευρά επισημαίνουν άρθρο του προέδρου της ρωσικής Ακαδημίας Γεωπολιτικών Προβλημάτων Κονσταντίν Σιβκόβ, όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι η Ρωσία γενικά έχει περιέλθει «σε πολύ άσχημη κατάσταση», υστερεί της Αμερικής σε περίπτωση που αυτή «αναπτύξει στην Ευρώπη πυραύλους μέσου βεληνεκούς» - υπάρχει σχετική πρόταση του ΝΑΤΟ - και ότι γι' αυτό πρέπει «να ληφθούν το ταχύτερο ουσιαστικά μέτρα». Υπενθυμίζεται ότι το τελευταίο διάστημα επώνυμες και ανώνυμες πηγές στη Μόσχα έχουν δώσει πληροφορίες για νέα ρωσικά οπλικά συστήματα, εκσυγχρονισμό πολεμικών σκαφών, νέα πυρηνικά υποβρύχια κ.ά.

Δύο στοιχεία του «νέου» ρωσικού δόγματος επισημαίνονται. Το «νέο» δόγμα, πρώτον, δεν είναι νέο αλλά «βελτίωση και εκσυγχρονισμός» του ρωσικού στρατιωτικού δόγματος του 2010 και, δεύτερον, δεν περιέχει αναφορά σε δικαίωμα της Ρωσίας να προχωρήσει σε «προληπτικό πυρηνικό πλήγμα» ως αντίμετρο σε καταστάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απειλητικές για τη Ρωσία. Σημειώνοντας ότι το δόγμα «παραμένει σαφώς αμυντικό στη φύση του», επαναλαμβάνει ότι η Ρωσία έχει το δικαίωμα «να κάνει χρήση πυρηνικών όπλων ή άλλου τύπου όπλων μαζικής καταστροφής αν η Ρωσία είτε οι σύμμαχοί της δεχθούν επίθεση με συμβατικά όπλα και απειληθεί η κρατική υπόστασή της».

Τονίζοντας ότι το ΝΑΤΟ και «η όλη στρατιωτική συμπεριφορά του», ιδιαίτερα «η επέκτασή του προς τα ρωσικά σύνορα», αποτελούν «απειλή» για τη Ρωσία, το δόγμα κατονομάζει τους «άλλους εξωτερικούς κινδύνους» οι οποίοι συνιστούν απειλή: η ανάπτυξη και εγκατάσταση αντιπυραυλικής «ασπίδας», η ολοκλήρωση της αμερικανικής στρατηγικής για «παγκόσμιο πλήγμα», τα σχέδια για τοποθέτηση οπλικών συστημάτων στο Διάστημα, η δημιουργία και διασπορά συμβατικών όπλων μέγιστης ακριβείας κ.ά.

Η έκθεση του σουηδικού Ινστιτούτου σημειώνει ιδιαίτερα ότι το ρωσικό δόγμα, στην επικαιροποιημένη μορφή του, αναφέρεται και στις «εσωτερικές απειλές» τις οποίες αντιμετωπίζει η Ρωσία και για πρώτη φορά τις κατονομάζει: η δράση ακτιβιστών που θέλουν να «αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση», οι επιθέσεις τρομοκρατών που αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματά της και την εδαφική της ακεραιότητα, η αντιρωσική και αντεθνική προπαγάνδα κ.ά.

Πίεση από το Κογκρέσο
Πόση εξουσία διαθέτει πραγματικά ο Ομπάμα;
Ο Λευκός Οίκος εξακολουθεί να δείχνει ψυχραιμία στην «απροσδιόριστη ρωσική στρατηγική» αλλά όχι το Κογκρέσο. Τις παραμονές των Χριστουγέννων η Βουλή των Αντιπροσώπων υιοθέτησε με ψήφους 411 κατά 10 ψήφισμα το οποίο κατηγορεί τη Ρωσία για «επιθετικότητα» που «απειλεί την ειρήνη», χαρακτηρίζει τον πρόεδρο Πούτιν «αυταρχικό» και καλεί την κυβέρνηση Ομπάμα «να δώσει (στη Μόσχα) την απάντηση» που της πρέπει.

Ταυτόχρονα σχεδόν ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζον Μακ Κέιν, εκφράζοντας τις «απόψεις αλλά και τις επιθυμίες» μεγάλης μερίδας στρατιωτικών, ζήτησε να αποσυρθούν οι ΗΠΑ από όλες σχεδόν τις διμερείς συνθήκες με τη Ρωσία, οι οποίες, κατά την εκτίμησή του, «περιορίζουν τον ρόλο των ΗΠΑ ως φρουρών της ειρήνης και της διεθνούς ασφάλειας». Οι συντάκτες της έκθεσης διαφωνούν και χαρακτηρίζουν προκαταβολικά «ολέθρια» ενδεχόμενη τέτοια εξέλιξη για τις αμερικανορωσικές σχέσεις.

Οι σουηδοί αναλυτές αναγνωρίζουν ότι ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να περιορίζει τις αντιρωσικές εκδηλώσεις του Κογκρέσου και θέλει να δείχνει ότι δεν τον απασχολεί το «νέο ρωσικό στρατιωτικό δόγμα». Μάλιστα δέχονται ότι η πολιτική Ομπάμα αποβλέπει, όπως λέγει, σε «στενή συνεργασία (με τη Ρωσία) για την πρόληψη συγκρούσεων στον διεθνή χώρο». Δεν δείχνουν όμως πρόθυμοι να δεχθούν τη συνεχή διαβεβαίωση του Λευκού Οίκου ότι το ΝΑΤΟ αποτελεί «δύναμη σταθερότητας και συνεργασίας η οποία στοχεύει στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης ελεύθερης και ειρηνικής, στη βάση των δημοκρατικών αξιών».