ΠΑΝΑΓΗΣ ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΣΕνα βήμα προς την κατεύθυνση της
αποκλιμάκωσης της κρίσης που προκάλεσε η παράνομη δραστηριότητα του
«Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ έγινε κατά τη διάρκεια του 3ου Ανωτάτου
Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας, που ολοκληρώθηκε χθες στην
Αθήνα. Στις κοινές δηλώσεις που έκαναν οι πρωθυπουργοί Αντώνης Σαμαράς
και Αχμέτ Νταβούτογλου, εξέφρασαν και οι δύο την ελπίδα ότι «θα λυθεί το
πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί» και ότι αυτό «θα μπορέσει» να συμβεί
σύντομα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, με τον όρο «σύντομα» οι δύο
πρωθυπουργοί εννοούν ένα διάστημα δύο έως τριών εβδομάδων.Οι δύο πλευρές έχουν συγκλίνει σε μια φόρμουλα που θα οδηγήσει σε επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, η επεξεργασία της οποίας βρίσκεται σε εξέλιξη. Δεν είναι τυχαίο ότι το Σάββατο το πρωί, με εντολή των δύο πρωθυπουργών, υπήρξε νέα συνάντηση του γ.γ. του ελληνικού ΥΠΕΞ με τον Τούρκο ομόλογό του για τον σκοπό αυτό. Η φόρμουλα σε γενικές γραμμές προβλέπει να αποσυρθεί πρώτα το «Μπαρμπαρός» από την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό είναι προαπαιτούμενο για τους Κύπριους. Στις 20 Δεκεμβρίου, θα μετακινηθεί το πλοίο-γεωτρύπανο της ΕΝΙ, καθώς ολοκληρώνει τις έρευνές του και είναι προγραμματισμένο να ξεκινήσει έρευνα σε άλλο σημείο στις 5 Ιανουαρίου. Στο μεσοδιάστημα, δημιουργείται ένα χρονικό παράθυρο ευκαιρίας λίγων ημερών ώστε οι δύο πλευρές να επιστρέψουν στις διαπραγματεύσεις.
Η φόρμουλα δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί πλήρως ανάμεσα στις δύο πλευρές. Αυτό που έγινε, ωστόσο, σαφές σε όλη τη διάρκεια του συμβουλίου συνεργασίας ήταν ότι υπάρχει πολιτική βούληση και από την Ελλάδα και από την Τουρκία για αποκλιμάκωση της κυπριακής κρίσης. Η ελληνική πλευρά φρόντισε να καταστήσει με κάθε τρόπο σαφές στον κ. Νταβούτογλου ότι το Κυπριακό αποτελεί το «κλειδί» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτή η κινητικότητα ενίσχυσε, πάντως, την εντύπωση ότι οι μητέρες πατρίδες των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, και ειδικότερα η Ελλάδα, έχουν ένα πιο ενεργό ρόλο στις λεπτομέρειες της διευθέτησης της κρίσης και ο κ. Νταβούτογλου φρόντισε να το αναδείξει αυτό με έμφαση στη συνομιλία που είχε με τους Τούρκους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση με τον κ. Σαμαρά.
Ωστόσο, ανώτατη κυβερνητική ελληνική πηγή καθιστούσε σαφές ότι όλες οι κινήσεις της Αθήνας βρίσκονται σε απόλυτη συνεννόηση με την Κύπρο. Ο κ. Σαμαράς βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με τον κ. Αναστασιάδη και τον ενημέρωνε για τις συζητήσεις.
Στη συνάντηση ανάμεσα στον κ. Σαμαρά και τον κ. Νταβούτογλου συζητήθηκε, πέρα από τον Κυπριακό, το συνολικό φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλασσίων ζωνών και τα ΜΟΕ μέχρι το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Στις δηλώσεις που έγιναν μετά τη λήξη του Συμβουλίου, ο κ. Σαμαράς τόνισε ότι «υπάρχουν ζητήματα στα οποία έχουμε ουσιαστικότατες διαφορές». Στις δηλώσεις, ωστόσο, οι δύο πρωθυπουργοί προτίμησαν να αναδείξουν αυτά που ενώνουν τις δύο χώρες, όπως τη στήριξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας για την οποία ο κ. Νταβούτογλου ευχαρίστησε θερμά την Ελλάδα. Ο Τούρκος πρωθυπουργός, που είχε συναντηθεί την Παρασκευή με ψευδομουφτήδες εκπροσώπους «Τουρκικών Ενώσεων» και του ακραίου μειονοτικού κόμματος ΚΙΕΦ, χαρακτήρισε τη μειονότητα «γέφυρα φιλίας», περιέγραψε τις δύο χώρες ως «κοινή πολιτιστική περιοχή» και πρότεινε κοινές πρωτοβουλίες σε θέματα πολιτισμού στον ΟΗΕ.
Στην κοινή συνεδρίαση των υπουργικών συμβουλίων δεν υπεγράφησαν νέες συμφωνίες, συμφωνήθηκε όμως να υλοποιηθούν οι ήδη υφιστάμενες. Στο πλαίσιο του Συμβουλίου διεξήχθη επιχειρηματικό φόρουμ με σημαντικές από Ελλάδα και Τουρκία συμμετοχές, ιδιαίτερα στους τομείς της ναυτιλίας και της ενέργειας. Η προώθηση της συνεργασίας στο ενεργειακό θέμα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία αναφέρεται και στην κοινή δήλωση των δύο πρωθυπουργών, όπως και η συνεργασία στον τουρισμό και η υλοποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής. Στις δηλώσεις του, ο κ. Νταβούτογλου πρότεινε ένα κοινό δίκτυο ενέργειας ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Την Παρασκευή, πάντως, είχε ζητήσει συνεκμετάλλευση του κυπριακού αερίου. Να σημειωθεί, τέλος, ότι αναχωρώντας ο Τούρκος πρωθυπουργός από την Αθήνα, επρόκειτο να συναντηθεί με τον κ. Αλ. Τσίπρα στο αεροδρόμιο.
Γιατί δεν έγινε η επίσκεψη στη Θράκη
Την εβδομάδα που μεσολάβησε ανάμεσα στην επίσκεψη του κ. Ευ. Βενιζέλου στην Αγκυρα και την άφιξη του κ. Νταβούτογλου στην Αθήνα, εξελίχθηκε ένα διπλωματικό θρίλερ αναφορικά με την πρόθεση της τουρκικής πλευράς να κλείσει το πρόγραμμά της με μια ιδιωτική επίσκεψη στη Θράκη. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, η πρόθεση εκδηλώθηκε στη διάρκεια της επίσκεψης Βενιζέλου στην Αγκυρα, όπου συζητήθηκαν τα θέματα της μειονότητας. Μάλιστα, την ελληνική πλευρά ανησύχησε ιδιαίτερα το ότι η τουρκική έχει υιοθετήσει λογική «αμοιβαιότητας κατά το δοκούν» και ζητεί από την Ελλάδα, ως αντάλλαγμα για την επαναλειτουργία της Χάλκης, όχι μόνο το τζαμί στην Αθήνα, αλλά και παραχωρήσεις στα θέματα της εκλογής των μουφτήδων και ιεροδιδασκάλων.
Τη Δευτέρα, η Αγκυρα προχώρησε σε κλιμάκωση εκφράζοντας, με ρηματική διακοίνωση στον πρέσβη μας στην Αγκυρα, Γ. Λουκάκη, επισήμως το αίτημα αυτό. Η Αθήνα υποχρεώθηκε να καταστήσει ξεκάθαρο ότι δεν επιθυμεί μια τέτοια επίσκεψη στη Θράκη στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία και δεν τη θεωρεί χρήσιμη. Καθώς όμως δεν τίθεται ζήτημα απαγόρευσης μιας ιδιωτικής επίσκεψης, προσπάθησε να την αποτρέψει διά της πειθούς. Ακολούθησαν διαβουλεύσεις σε επίπεδο υπηρεσιακών και διπλωματικών παραγόντων, στις οποίες ενεπλάκη και ο κ. Βενιζέλος. Η Αγκυρα κράτησε κλειστά τα χαρτιά της για δύο μέρες, την Πέμπτη το πρωί όμως ενημέρωσε τον πρέσβη μας ότι ο κ. Νταβούτογλου δεν θα επισκεφθεί τη Θράκη. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η τουρκική υποχώρηση οφείλεται κυρίως στο ότι η Θράκη δεν ήταν η άμεση προτεραιότητα σε αυτήν την επίσκεψη, αλλά το Κυπριακό, όπου το ζητούμενο για την Αγκυρα είναι να επιστρέψει ο κ. Αναστασιάδης στις διαπραγματεύσεις.
