Σπύρος ΛίτσαςΔεν χωρά αμφιβολία ότι ένα μεγάλο μέρος της σημερινής αποφυγής
στρατιωτικών συγκρούσεων στον ευρωπαϊκό χώρο έχει να κάνει με τις δομές
της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οπως επίσης δεν χωρά αμφιβολία ότι ο έτερος -κατ'
εμέ πολύ σημαντικότερος- πυλώνας σταθερότητας στον ευρωπαϊκό χώρο είναι
η Βορειοατλαντική Συμμαχία και η υπερβατική Primus Inter Pares
μεθοδολογία που οι ΗΠΑ επιλέγουν να εφαρμόζουν στο πλαίσιο άσκησης
ηγεσίας της συμμαχίας, αλλά στο σημερινό σημείωμα επιλέγω να δώσω την
προσοχή μου στην ευρωενωσιακή διάσταση. Ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ευρωπαϊκής ενωσης σε καμία των
περιπτώσεων δεν πρέπει να διαιωνίζει την κραταιά προσέγγιση Ευρωπαίων
πολιτικών, τεχνοκρατών, αναλυτών και γενικότερα διαμορφωτών της κοινής
γνώμης που βλέπουν την Ενωση των «28» όχι ως μία πρωτοποριακής σύλληψης
και εφαρμογής ανάδειξη των συμμαχικών σχέσεων μεταξύ των κρατών-μελών
αλλά σαν... ιερή αγελάδα. Η ροή των πραγμάτων βέβαια έχει αρχίσει να
αλλάζει, κυρίως εξαιτίας της ολοένα και μεγαλύτερης κατανόησης εκ μέρους
των εταίρων των δομικών αδυναμιών της Ε.Ε., αλλά και των πρωτοβουλιών
που κομβικά κράτη για την ευρωπαϊκή ήπειρο και τις πολιτικές υποθέσεις
αυτής έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν.Η Βρετανία είναι ένα τέτοιο κράτος που, έπειτα από μία σημαντική περίοδο αποχής από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, κυρίως εξαιτίας των πολιτικών επιλογών του Γουίλιαμ Χέιγκ, επανέρχεται με δημιουργικές προτάσεις αναφορικά με τη βελτίωση των δομών αλλά και των θεσμικών διαδικασιών της Ενωσης σε μια υπερβατική ασφαλώς -κι αν θέλετε την άποψη μου, ευτυχώς- διάσταση των φεντεραλιστικών τάσεων που συνεχίζουν να διαπερνούν τον ευρωπαϊκό χώρο. Ασφαλώς καταλύτης σε αυτή τη θετική επιστροφή είναι ο νέος Βρετανός υπουργός εξωτερικών Φίλιπ Χάμοντ, με τη δεδηλωμένη πρόθεση του η Βρετανία να εγκαταλείψει τη λογική μιας ιδιότυπης απομόνωσης και να επιστρέψει δημιουργικά και με προτάσεις ουσίας στον πυρήνα εξέλιξης του διαλόγου γύρω από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις.
Δύο είναι τα σημεία-κλειδιά αυτής της επιστροφής. Από τη μια, η υιοθέτηση πολιτικών που θα τονώνουν την ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και τις νέες τεχνολογίες σε ένα φιλελεύθερο φάσμα ανοιχτού ανταγωνισμού, που θα εμποδίζει τη δημιουργία ολιγοπωλίων ή μονοπωλίων. Από την άλλη, η απαρχή ενός ουσιαστικού διαλόγου γύρω από το μείζον θεσμικό πρόβλημα που διαπερνά σήμερα τη λειτουργία της Ε.Ε. και δεν είναι άλλο από τη δημοκρατική λογοδοσία (Democratic Accountability) των μηχανισμών των Βρυξελλών στα εθνικά Κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ενωσης. Και τα δύο αυτά ζητήματα στόχο έχουν να ενισχύσουν τη λειτουργία του ενωσιακού οικοδομήματος, αλλά και να θέσουν τον διάλογο γύρω από την πορεία της Ενωσης σε ένα ρεαλιστικό πολιτικό επίπεδο.
Η επιστροφή της Βρετανίας στο φάσμα της συζήτησης γύρω από τις ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής διάστασης έρχεται να δώσει νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή προοπτική μέσα από μια ρεαλιστική βάση αντίληψης των διακριτών εθνοκρατικών δομών που συγκροτούν το ευρωενωσιακό οικοδόμημα. Κι αυτό μόνο θετικά έχει να προσφέρει στα ευρωπαϊκά δρώμενα αλλά και στις δομές πολιτικής ώσμωσης και συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών αλλά και μεταξύ έτερων δρώντων του διεθνούς συστήματος.
Σπύρος Ν. Λίτσας
