Ο «Νέος Δρόμος του Μεταξιού» θα φθάνει από την Κίνα στη Γερμανία

Το Πεκίνο θέλει ζώνη συνεργασίας από τον Δυτικό Ειρηνικό έως τη Βαλτική

Στα τέλη Μαρτίου, ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Γερμανία. Σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές της επίσκεψης βρέθηκε στο λιμάνι του Ντούισμπουργκ. Εκεί, παρακολούθησε την άφιξη στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης ενός φορτηγού τρένου που ταξίδεψε χιλιάδες μίλια από την πόλη Τσόνγκινγκ της Νοτιοδυτικής Κίνας στη Γερμανία κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής Τσόνγκινγκ - Σινγιάνγκ - Ευρώπης. Το μήνυμα που ο Σι έστειλε ήταν σαφές: η Κίνα και η Γερμανία πρέπει να αποτελέσουν τις δύο άκρες ενός «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» για τη σύνδεση των ευρωπαϊκών και ασιατικών αγορών.

Η «Οικονομική Ζώνη του Δρόμου του Μεταξιού» (Silk Road Economic Belt), μαζί με τη θαλάσσια εκδοχή της (Maritime Silk Road), αποτελεί το νέο μεγάλο σχέδιο του Πεκίνου. Με όπλα την ικανότητα της Κίνας να επενδύσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια και τις ρομαντικές αφηγήσεις περί του ιστορικού Δρόμου του Μεταξιού, μήκους περίπου 7.000 χιλιομέτρων, μέσω του οποίου, πριν από περίπου 2.000 χρόνια, έμποροι μετέφεραν στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης προϊόντα από την Απω Ανατολή (και το αντίστροφο), η νέα ηγεσία της Κίνας θέλει να προωθήσει διά της «ήπιας ισχύος» (soft power) τους στόχους της, γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς.

Σε μία εποχή που οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε γεωπολιτική αναδίπλωση ή και υποχώρηση, αλλά παράλληλα αναπροσαρμόζουν τα στρατηγική τους δίνοντας περισσότερη έμφαση στην περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού (Asia pivot) και η Ρωσία υπό τον Βλαντίμιρ Πούτιν επιδιώκει να αποκαταστήσει την επιρροή της στην ευρύτερη περιφέρειά της (με έμφαση στην Κεντρική Ασία, αλλά επίσης στη Μαύρη Θάλασσα και στην Ανατολική Ευρώπη), η Κίνα δεν μπορεί να καθήσει με σταυρωμένα χέρια. Παράλληλα, η κίνηση Αμερικανών και Ευρωπαίων να προχωρήσουν σε μία ευρωατλαντική ζώνη ελευθέρου εμπορίου (Transatlantic Trade and Investment Partnership - TTIP) απασχολεί το Πεκίνο διότι θα μετέβαλλε τις διεθνείς οικονομικές/εμπορικές ισορροπίες.

Η ιδέα περί ενός «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» δεν είναι καινούργια. Είχε πρωτοεμφανιστεί μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, αλλά η Κίνα εκείνης της εποχής δεν είχε τη δυνατότητα, τόσο πολιτική όσο κυρίως οικονομική, να προωθήσει ένα τέτοιο εγχείρημα. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σύμφωνα μάλιστα με έναν χάρτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua, υπάρχει πλέον και μία καταγραφή τού πώς σκέφτεται η κινεζική ηγεσία αυτόν τον νέο δρόμο.

Η χερσαία εκδοχή του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» εκκινεί από το Σιάν της Κεντρικής Κίνας και αφού περνάει από την επαρχία Σινγιάνγκ διασχίζει στη συνέχεια όλες τις χώρες της Κεντρικής Ασίας (Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν). Περνάει μετά από το Βόρειο Ιράν, στρίβει δυτικά προς Ιράκ, Συρία και Τουρκία, όπου μέσω του Βοσπόρου κινείται βορειοδυτικά προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία και Γερμανία (συγκεκριμένα στο λιμάνι του Ντούισμπουργκ). Ακολούθως, η πορεία του πηγαίνει βόρεια στο ολλανδικό λιμάνι του Ρότερνταμ και συνεχίζει κατεβαίνοντας νότια προς τη Βενετία. Η ιταλική πόλη είναι η ευρωπαϊκή κατάληξη του «Θαλασσίου Δρόμου του Μεταξιού» στον οποίο περιλαμβάνεται και ο Πειραιάς (εξ ου και σημασία που αποδίδουν οι Κινέζοι μέσω της Cosco στις διαδικασίες ιδιωτικοποίησης του λιμανιού), ενώ η πορεία του συνεχίζεται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού (με ιδιαίτερη έμφαση στα Στενά της Μάλακα) προτού καταλήξει στην πόλη Γκουανγκζού.

Ουσιαστικά, το Πεκίνο προτείνει τη δημιουργία μιας ζώνης οικονομικής συνεργασίας από τον Δυτικό Ειρηνικό ως τη Βαλτική. Η χερσαία εκδοχή του σχεδίου, που παρουσίασε ο Σι στην Αστάνα του Καζακστάν το περασμένο φθινόπωρο, στηρίζεται σε πέντε πυλώνες: α) στις πολιτικές επαφές, β) στη δημιουργία ενός δικτύου υποδομών στις μεταφορές με έμφαση στους σιδηροδρόμους, γ) στη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών, δ) στη συνεργασία σε νομισματικά θέματα ώστε να αποφεύγεται ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος και ε) στην ενίσχυση των πολιτισμικών σχέσεων μεταξύ των λαών των χωρών που θα συμμετέχουν.

Το παιχνίδι των αγωγών
Γεωπολιτική και ενέργεια
Η κίνηση του Πεκίνου συνδέεται τόσο με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, η οποία θα αποδυναμώσει την παρουσία τους στην Κεντρική Ασία, όσο και με την απόπειρα της Μόσχας, μέσω του σχεδίου για την Ευρασιατική Οικονομική Ενωση που προωθεί, να δέσει τις χώρες της περιοχής (πρώην κομμάτια της ΕΣΣΔ) στη δική της σφαίρα επιρροής. Ηδη όμως το Πεκίνο υπογράφει τεράστιες εμπορικές συμφωνίες, ενώ εστιάζει στον ενεργειακό τομέα.

Αυτό είναι που χρηματοδότησε το σύστημα αγωγών (Route D) σε Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και Καζακστάν, που αγοράζει μερίδια σε νέα κοιτάσματα (όπως το Γκαλκινίς στο Τουρκμενιστάν, το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου παγκοσμίως ή στο κοίτασμα πετρελαίου Κασαγκάν στο Καζακστάν).

Μέσω όλων αυτών η Κίνα επιδιώκει, σύμφωνα με τη Μάρθα Μπριλ Ολκοτ, αναλύτρια του Carnegie Endowment for International Peace, να περιορίσει το πλεονέκτημα της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία χωρίς να παραβιάσει τους κανονισμούς του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου. Και την ίδια στιγμή οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και αναγνωρίζουν την υποχώρηση της επιρροής τους, αναγνωρίζουν ότι μόνο το Πεκίνο μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη αυτής της περιοχής.

 Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος