Η βασική αιτία αυτής της πρωτοφανούς πολιτικής εξαέρωσης είναι αναμφισβήτητα η απόλυτη ταύτιση του άλλοτε κραταιού Κινήματος με το μνημόνιο και τις πολιτικές που συσσωρεύουν οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Ο Βενιζέλος ολοκληρώνει το έργο του Γιώργου Παπανδρέου. Μπορεί οι δυο τους να είναι πολύ διαφορετικές προσωπικότητες και σήμερα να βρίσκονται στα μαχαίρια, αλλά δικαιούνται εξίσου τον τίτλο του «μεγάλου κατεδαφιστή».
Σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να αποτρέψει τις διαρροές ψηφοφόρων, ο Βενιζέλος έριξε τις προηγούμενες ημέρες στο τραπέζι τον πολιτικό εκβιασμό: εάν η «Ελιά» αποδοκιμασθεί στις ευρωκάλπες, θα πάψει να υφίσταται η κοινοβουλευτική βάση στήριξης της κυβέρνησης Σαμαρά. Με άλλα λόγια, το ΠΑΣΟΚ θα εγκαταλείψει τον κυβερνητικό συνασπισμό, γεγονός που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε εθνικές εκλογές. Και επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στις δημοσκοπήσεις, οι εκλογές θα οδηγήσουν πιθανότατα σε πολιτική ανατροπή.
Είναι προφανές ότι ο πολιτικός αυτός εκβιασμός δεν απευθύνεται σ’ όσους κεντροαριστερούς έχουν εγκαταλείψει το ΠΑΣΟΚ, επειδή το θεωρούν υπεύθυνο για το καταστροφικό μνημόνιο και ως εκ τούτου επιδιώκουν την αλλαγή κυβέρνησης. Απευθύνεται στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ που θεωρούν το μνημόνιο μονόδρομο, ή τουλάχιστον που θεωρούν ότι η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα προκαλέσει ρήξη με το ευρωιερατείο, έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη και χάος.
Ο φόβος αυτός ωθεί τους πιο μνημονιακούς και τους πιο φοβισμένους από αυτούς να βάλουν στην άκρη τις ιδεολογικές διαφορές τους με τη Δεξιά και να συσπειρωθούν εκλογικά στη Ν.Δ., προκειμένου να αποτρέψουν τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί -και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση- στις εθνικές εκλογές.
Ο πολιτικός εκβιασμός του Βενιζέλου, όμως, απευθύνεται και σ’ όσους κεντροαριστερούς ασκούν κριτική στις μνημονιακές πολιτικές, αλλά θεωρούν τυχοδιωκτική τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η κατηγορία ψηφοφόρων συνήθως στρέφεται όχι προς τη Ν.Δ., αλλά προς τα μικρότερα κόμματα του ευρύτερου χώρου, προς το νεόδμητο «Ποτάμι» και τη ΔΗΜΑΡ.
Το μήνυμα του Βενιζέλου είναι ότι εάν καταρρεύσει εκλογικά το ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο θα συμπαρασύρει την κυβέρνηση Σαμαρά, αλλά και θα επισπεύσει την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Το σημαντικό σ’ αυτό το μήνυμα δεν είναι ο ακραίος πολιτικός κυνισμός του, που καταδεικνύει ότι εδώ και πολύ καιρό ο ομαλός κοινοβουλευτικός βίος έχει αντικατασταθεί από συνθήκες πολιτικού πολέμου. Το σημαντικό είναι ότι ο πολιτικός εκβιασμός του Βενιζέλου αντανακλά την πραγματικότητα.
Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο ο μικρός εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού. Είναι και ο αδύναμος κρίκος του. Ολα, μάλιστα, δείχνουν ότι έχει φθάσει στα όρια αντοχής του. Είναι κοινό μυστικό ότι η αναμενόμενη πανωλεθρία στις ευρωεκλογές θα λειτουργήσει σαν καταλύτης για να εκδηλωθούν οι σοβούσες οξύτατες εσωτερικές αντιθέσεις.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η νέα αποδοκιμασία των ψηφοφόρων θα προκαλέσει ρήγματα στον αδύναμο κρίκο της κυβέρνησης Σαμαρά, γεγονός που εκ των πραγμάτων θα την αποσταθεροποιήσει. Ακόμα κι αν ο ίδιος ο Βενιζέλος υπαναχωρήσει και μετεκλογικά θελήσει να διατηρήσει την κυβερνητική συνεργασία του ΠΑΣΟΚ με τη Ν.Δ., θα έχει χάσει τον έλεγχο του κόμματός του. Ακόμα και δικοί του βουλευτές δεν είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν να στηρίζουν μία κυβέρνηση Σαμαρά.
Χωρίς εφεδρείες η «παράταξη του μνημονίου»
Η ΡΗΞΗ του σημερινού αρχηγού του ΠΑΣΟΚ με τον προκάτοχό του Γιώργο Παπανδρέου είναι το σύμπτωμα κι όχι η αιτία της υπαρξιακής κρίσης του άλλοτε κραταιού Κινήματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η πιθανότερη εξέλιξη δεν είναι μία διάσπαση σε βενιζελικούς και παπανδρεϊκούς, αλλά η εκδήλωση έντονων διαλυτικών τάσεων. Η διαδικασία θα θυμίσει τον εκφυλισμό, τον κατακερματισμό και τελικώς την εξαφάνιση της Ενωσης Κέντρου τη δεκαετία του 1970.
Ακόμα, λοιπόν, κι αν στις ευρωεκλογές η Ν.Δ. συγκρατήσει τις δυνάμεις της, η κυβέρνηση Σαμαρά πιθανότατα θα μείνει κοινοβουλευτικά μετέωρη. Το κενό θα είναι πολύ μεγάλο για να καλυφθεί με την επιστράτευση ανεξάρτητων βουλευτών. Ο Κουβέλης έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο η ΔΗΜΑΡ να παίξει τέτοιον ρόλο. Ακόμα κι αν η μνημονιακή πτέρυγά της αποστατήσει, κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν φαίνεται να προκύπτει.
Το ίδιο ισχύει και για κάποιους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που θα έβλεπαν με καλό μάτι τη συμμετοχή τους στη συζητούμενη νέα παράταξη που θα έχει σημαία τον ευρωπαϊσμό. Στην πραγματικότητα, όμως, θα είναι η κομματική έκφραση του ευρύτερων μνημονιακών δυνάμεων.
Η «παράταξη του μνημονίου» δεν διαθέτει πλέον ούτε πολιτικές, αλλά ούτε και επαρκείς κοινοβουλευτικές εφεδρείες. Ολα δείχνουν, μάλιστα, πως και η Ν.Δ. θα εξέλθει τραυματισμένη από τις ευρωκάλπες. Η σε βαθμό υστερίας κινδυνολογία της κυβέρνησης και των κατεστημένων ΜΜΕ θα συσπειρώσει όχι μόνο τους μνημονιακούς, αλλά και τους φοβισμένους εύπορους ψηφοφόρους. Η συσπείρωση αυτή, όμως, δεν φαίνεται ικανή να εξισορροπήσει τις διαρροές.
Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι ποιο κόμμα θα έρθει πρώτο, αλλά εάν η διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ από τη Ν.Δ. θα είναι τόσο μεγάλη, ώστε να δημιουργήσει ρεύμα νίκης εν όψει της μάχης για την εξουσία. Εάν, μάλιστα, επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις για την «Ελιά», τότε η αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης Σαμαρά μοιάζει αναπόφευκτη. Αυτό σημαίνει ότι οι εθνικές κάλπες θα στηθούν πολύ νωρίτερα από την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας τον ερχόμενο Μάρτιο.
