Του ΑΠ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Όταν ο Σιράκ ήταν πρόεδρος της Γαλλίας μαθεύτηκε ότι οι ΗΠΑ είχαν τοποθετήσει κοριούς στο γραφείο του. Ο πρόεδρος (Μπους) γνωρίζει ποια γνώμη έχετε γι’ αυτόν, είπε στον Σιράκ ο Αμερικανός πρεσβευτής στο Παρίσι-γνώμη
διόλου κολακευτική. Δεν πέφτουν απ’ τα σύννεφα οι Ευρωπαίοι, ας μην
παριστάνουν τις παρθένες, ήξεραν όλοι ανέκαθεν για το φόνο. Ένα ερώτημα
είναι: η γαλλική αντικατασκοπεία ήταν τόσο ανίκανη ή τόσο καθυστερημένη τεχνολογικά ώστε να μη μπορούσε να συλλάβει τον αμερικανικό «κοριό»;
Η απάντηση και στα δυο πρέπει να είναι όχι, σύμφωνα με τη λογική. Άλλη
εξήγηση είναι ότι μπορεί να ήταν διαβρωμένη αλλά όχι ανίκανη. Ένα άλλο
ερώτημα είναι αν ο Σιράκ σκοπίμως άφησε τον κοριό ώστε να μαθαίνει ο Μπους
από πρώτο χέρι ορισμένες σκέψεις του, αυτές που ο Γάλλος ήθελε να ξέρει
ο Αμερικάνος.
Ο κόσμος της κατασκοπείας είναι πολύπλοκος. Είναι
κοινοτοπία αλλά είναι έτσι. Αναμφίβολο είναι ότι και οι δυο πλευρές
θεωρούσαν δεδομένη την πρόθεση τους να κατασκοπεύσουν τον άλλο. Ο φόβος
της προδοσίας, της παρασπονδίας, της έστω μικρής απόκλισης κατατρύχει
τους πάντες έναντι πάντων. Κατασκοπεύεις κυρίως τους φίλους για τις πισώπλατες μαχαιριές που σου ετοιμάζουν. Τους εχθρούς τους ξέρεις. Ο Ντε Γκώλ
σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της μακράς θητείας του είχε κάνει
αλλεπάλληλες αναδιοργανώσεις της «πισίνας» (το υποκοριστικό της γαλλικής
υπηρεσίας κατασκοπείας) για να την καθαρίσει από τη διείσδυση των
αμερικανών πρακτόρων. Κανείς δεν το πήρε κατάκαρδα. Τη δουλειά τους
έκαναν αμφότεροι. Η άλλη κοινοτοπία είναι ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα ενώ η κατασκοπεία είναι το μακρύ (και αναντικατάστατο) χέρι της.
Οι
υπηρεσίες κατασκοπείας έχουν συχνά κακή φήμη, συχνά την προκαλούν, τη
δημιουργούν οι ίδιες οι υπηρεσίες για να απορροφούν τους κραδασμούς ώστε
να γλιτώνει το κόστος η κυβέρνηση. Πχ τώρα ο Ομπάμα υπαινίχθηκε ότι
ίσως η «Υπηρεσία» υπερέβη τις εντολές -που δεν τις
ξέρουμε, φυσικά, ούτε θα τις μάθουμε. Πρόεδροι των ΗΠΑ (Μπους) και
φυσικά ο Πούτιν χρημάτισαν αρχηγοί ή στελέχη των υπηρεσιών κατασκοπείας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κατάσκοποι πήραν κεφάλι, ότι η Δημοκρατία κινδυνεύει από σκοτεινούς κύκλους
κλπ, κλπ. Σημαίνει κάτι πιο ουσιαστικό: Οι υπηρεσίες κατασκοπείας
γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον ποια είναι η πραγματική κατάσταση στη
χώρα, τις αδυναμίες της και τις προοπτικές. Το καθεστώς εμπιστεύθηκε τον
Μπους τον πρεσβύτερο, αυτός αποδείχθηκε πιστός και άξιος και αναδείχθηκε Πρόεδρος.
Σε άλλη, αντίθετη, περίπτωση το (διεφθαρμένο) σύστημα μπορεί να
ανατραπεί, πχ η περίπτωση Πούτιν. Λέγεται ότι ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) ίσως διαδεχθεί τον Νταβούτογλου επειδή η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας (η ειρηνική διείσδυση/κυριαρχία στους Άραβες) έχει αποτύχει.
Ο έλεγχος
των υπηρεσιών κατασκοπείας είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Απαιτεί απόλυτη
εχεμύθεια, κανόνες συνωμοτικούς, όχι μόνο από τους ίδιους τους
κατασκόπους αλλά, κυρίως, από τους πολιτικούς που έχουν επιφορτιστεί με
το καθήκον του ελέγχου. Στην Ελλάδα έχουμε δυο τουλάχιστον περιπτώσεις
όπου οι πολιτικοί ήταν ασυνεπείς-ο χαρακτηρισμός είναι άκρως επιεικής. Η
πρώτη περίπτωση είναι του Λάλα που αποκαλύφθηκε (επί κυβερνήσεως
Μητσοτάκη) ότι κατασκόπευε τους αμερικανούς υπέρ της χώρας μας. Η αποκάλυψη του Λάλα
αποδόθηκε, ανεπισήμως, σε διαρροή (αφελώς ή σκοπίμως) από πολιτικό
πρόσωπο. Η δεύτερη είναι η περίπτωση Πάγκαλου. Όπως συμβαίνει συνήθως
στη χώρα μας δεν υπήρξαν ούτε αντιδράσεις ούτε επιπτώσεις ούτε ποινές.
Όταν οι εκπρόσωποι της Πολιτείας αποκαλύπτουν με τόση άνεση υποθέσεις κρίσιμες για τη χώρα,
δίνουν το παράδειγμα στους υπαλλήλους, διπλωμάτες ή κατασκόπους. Το
ψάρι βρωμάει πάντα από το (πολιτικό) κεφάλι. Η υποτέλεια και η διάβρωση
ξεκινάει από τις κορυφές. Ο έλεγχος είναι δυσχερής, είπαμε. Οι μυστικές υπηρεσίες τείνουν στην αυτονόμηση ενίοτε και στους εκβιασμούς, εχθρών και φίλων, κατώτερων αλλά και των κυβερνώντων. Κλασικό παράδειγμα ο Ντάλλας, ισόβιο αφεντικό του FBI, διότι κατείχε «φακέλους» για τους πάντες και ουδείς τολμούσε να του αντισταθεί, λένε.
Οι σημερινές αποκαλύψεις (ξεκίνησαν από τον Σνόουντεν) έριξαν φως στο «κοινό ένοχο μυστικό», μυστικό για λίγους. Η «υπόθεση Σνόουντεν»
είναι πολύ σκοτεινή, για όλους εμάς που δεν ξέρουμε τίποτα για το
παρασκήνιο, τα κίνητρα, τις πληροφορίες που μετέφερε στη Ρωσία, με
επιπτώσεις, ίσως, στα διεθνή πράγματα, ποιος ξέρει; Ο Ομπάμα κατάφερε να
μείνει το πράγμα μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, να μη διοχετευτούν οι
πληροφορίες σε τρίτους, τύπου Βενεζουέλας, αν και δεν μπορεί να είναι κανείς βέβαιος ότι η αναζήτηση καταφυγίου (από τον Σνόουντεν)
σε τέτοιες χώρες ετέθη ποτέ στην πραγματικότητα, ίσως ήταν παζάρι ή
θέατρο. Μόνο η Ρωσία μπορεί να αξιοποιήσει τέτοιου είδους πληροφορίες, η Βενεζουέλα όχι, θα κινδύνευε η ίδια.
Η αξία των πληροφοριών του Σνόουντεν προκύπτει αχνά από τις απειλές του
πρωθυπουργού της Βρετανίας κατά των εφημερίδων που θα συνέχιζαν να τις
δημοσιεύουν. Η πολιτική εκμετάλλευση των πληροφοριών, ωστόσο, είναι
έκδηλη από το γεγονός ότι ο γερμανικός Τύπος όλο και κάτι καινούργιο φέρνει στο φως, πλήττοντας τον Ομπάμα στο πλαίσιο του ανταγωνισμού Γερμανίας-ΗΠΑ.
Η
Αριστερά, αποκλεισμένη από τους κρίσιμους κρατικούς μηχανισμούς, όπως
είναι οι πάσης φύσεως υπηρεσίες ασφαλείας, έχει επί πλέον και πικρή
πείρα από τη δράση ορισμένων τομέων αυτού του χώρου. Εφ΄όσον η Αριστερά
κληθεί να κυβερνήσει, αυτός ο χώρος θα απαιτήσει τη μεγαλύτερη ευαισθησία και προσοχή.
Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013
