Την 1η Νοεμβρίου 1995 στην
αμερικανική πολιτεία του Οχάιο, στην αεροπορική βάση «Ράιτ Πέτερσον»
ξεκίνησε η συνάντηση των τριών ηγετών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Εκείνες
τις ημέρες εργαζόμουν στο Σαράγιεβο και στο Μόσταρ και παρακολουθούσα
στενά τα τεκταινόμενα.Τέσσερα
χρόνια πολέμου στην Κροατία και στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη πλησίασαν προς
το ειρηνικό του τέλος. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλιντον κατάφερε να
καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι τότε ηγέτες Φράνκο
Τούτσμαν, Αλία Ιζετμπέκοβιτς και Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.Στο Ντέϊτον ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς προσπάθησε να έρθει σε συμβιβασμό με τους χθεσινούς του αντιπάλους – Τούτσμαν και Ιζετμπέκοβιτς, ο οποίος τότε μονίμως εμφανιζόταν μπροστά στο κοινό με το φωτοστέφανο του μάρτυρα και του όσιου. Ο μουσουλμάνος ηγέτης εκείνη την εποχή είχε ήδη καταφέρει να πείσει ολόκληρο τον κόσμο ότι ο λαός του υπέφερε σε αυτόν τον πόλεμο περισσότερο απ’ όλους.
Κηρύσσοντας
την 1η Νοεμβρίου 1995 την έναρξη της συνάντησης των τριών ηγετών της
πρώην Γιουγκοσλαβίας, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ουόρεν Κρίστοφερ
εξέφρασε την ελπίδα ότι θα προσπαθήσουν να βρουν το συμβιβασμό που
απαιτείται. Φυσικά, η Σοσιαλιστική Ομόσπονδη Δημοκρατία της
Γιουγκοσλαβίας αποκλειόταν να επανασυσταθεί. Μέσα σε 4 χρόνια πολέμου
στο χάρτη της Ευρώπης εμφανίστηκαν νέα κράτη – η Σλοβενία, η Κροατία, η
Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας και τη
πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Το κάθε κράτος ζούσε με
τους δικούς του νόμους, το κάθε ένα είχε τους δικούς του προέδρους. Και
το καθένα είχε χάσει πολλά σε αυτόν τον πόλεμο. Χωρίς αποκατάσταση και
αναζωογόνηση της οικονομίας η ειρήνη στην περιοχή θα ήταν τόσο
εύθραυστη, που ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να ξαναρχίσει.
Η Ευρώπη αυτό φοβόταν περισσότερο από όλα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το δικό της «Σχέδιο Μάρσαλ 2». Σε πρώτη φάση, το πρόγραμμα αυτό αφορούσε τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, προκειμένου να προσπαθήσει να προστατεύσει αυτό το πολυεθνικό κράτος από νέες συγκρούσεις. Η αμοιβαία αναγνώριση, ο σεβασμός της κρατικής υπόστασης της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, οι αρχές της δημοκρατίας, καθώς επίσης και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των εθνικών μειονοτήτων ήταν απαραίτητα για την λήψη των χωρίς επιστροφή πιστώσεων. Η μη τήρηση αυτών των προϋποθέσεων μπορούσε να προκαλέσει οικονομικό αποκλεισμό.
Για την Κροατία η προϋπόθεση που ετέθη ήταν η επιστροφή του σερβικού πληθυσμού στα εδάφη που βρισκόταν πριν την πρόσφατη περίοδο υπό την προστασία του ΟΗΕ. Οι Σέρβοι θα έπρεπε να εγγυηθούν τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, καθώς επίσης και το απαραβίαστο της περιουσίας. Αναφορικά με τη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (Σερβία και Μαυροβούνιο), η Ευρώπη επέμενε στην επίλυση του προβλήματος των αλβανών του Κοσσυφοπεδίου.
Σε τι έγκειτο το σύστημα του μαστιγίου είναι κατανοητό. Με το καρότο τα πράγματα ήταν λίγο πιο περίπλοκα. Οι ντόπιοι οικονομολόγοι αποτιμούσαν τις ζημιές από τον πόλεμο στη Βοσνία στα 30 δισεκατομμύρια. Σε πρώτο στάδιο υπολόγιζαν σε βοήθεια ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Τα χρήματα αυτά έπρεπε να μοιραστούν μεταξύ όλων όσων συμμετείχαν στη σύγκρουση – των Κροατών, των μουσουλμάνων και των Σέρβων. Τέθηκε το ερώτημα σχετικά με τα χρέη της κυβέρνησης της Βοσνίας, τα οποία το Νοέμβριο του 1995 είχαν φτάσει στο ποσό του μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Εκείνες τις ημέρες μόνο η Ρωσία είχε παγώσει το χρέος για την προμήθεια φυσικού αερίου στη Σερβία. Οι δυτικοί πιστωτές και επενδυτές δεν έκαναν τέτοιες παραχωρήσεις.
(Συνεχίζεται )
*Οι απόψεις της Σύνταξης μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της συντάκτη.
