Χρησιμοποιώ τον όρο «κεντροαριστερά», εντελώς συμβιβαστικά, επειδή με βάση τα στερεότυπα ορίζει, έστω με μια δόση ασάφειας, ένα πολιτικό χώρο. Ο όρος «κεντροαριστερά» ποτέ δεν είχε ένα σαφές αξιακό, ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο και δεύτερον,με βάση τις πολιτικές, τις πρακτικές και τα αποτελέσματα στην περίοδο της μεταπολίτευσης αποδείχθηκε μια πλήρως συγκεχυμένη, φθαρμένη και κακοποιημένη έννοια και πολιτική οντότητα. Η «κεντροαριστερά» ως πολιτικός σχηματισμός (κόμματα, συνδικάτα, κλπ) στην κοινωνία, στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση (και ανεξαρτήτως των έντιμων και αξιόλογων ψηφοφόρων, μελών και στελεχών της) δεν συνέβαλε μόνο μαζί με τη «δεξιά» στην πολύπλευρη χρεοκοπία της χώρας, αλλά ταυτόχρονα αυτοκτόνησε ιδεολογικά και πολιτικά.
Αντί για ένα κράτος υπηρέτη του πολίτη και της ανάπτυξης, εγκαθίδρυσε τον κρατισμό, αντί για δημοκρατία τον κομματισμό, αντί για ανάπτυξη, τον καταναλωτισμό και τα χρέη. Αντί για τις αξίες της ακεραιότητας, της υπευθυνότητας, της διαφάνειας, της εντιμότητας, της αλήθειας, της δικαιοσύνης, της συνέπειας λόγων και πράξεων, της αλληλεγγύης, της αποτελεσματικότητα, της φρόνησης, καλλιέργησε στο πολιτικό σύστημα και στους πολίτες τις αξίες του εγώ, του καταναλωτισμού και του lifestyle, της διαπλοκής, της παρανομίας, της σπατάλης, του καιροσκοπικού και εύκολου πλουτισμού (πχ. χρηματιστήριο), της ήσσονος προσπάθειας, του βολέματος, της ανευθυνότητας, της ασυνέπειας, της μετριότητας.
Σε επίπεδο πολιτικών ευνόησε την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα και την ασύδοτη λειτουργία των αγορών και εμπόδισε την ανάπτυξη, για την κοινωνική ευημερία, ενός εξωστρεφούς, αποδοτικού και ανταγωνιστικού παραγωγικού μοντέλου μέσω του «ευ επιχειρείν». Διαμόρφωσε ένα κατ’ επίφαση και πρόσκαιρο κοινωνικό κράτος με σκοπό την ικανοποίηση των συντεχνιακών και πελατειακών συμφερόντων και όχι την εξυπηρέτηση του πολίτη, την κοινωνική αλληλεγγύη, συνοχή και ευημερία. Στη δημοκρατία απαξίωσε τους θεσμούς του συνδικαλισμού, του συνεργατισμού, της δικαιοσύνης, του κράτους, της Τ.Α. κλπ.
Για χρόνια υποστηρίζω (π.χ. άρθρο μου 9/1/92 στην Ελευθεροτυπία) ότι με την νεκροψία της λεγόμενης «κεντροαριστεράς» πρέπει να τελειώνουμε αφού έχει νόημα μόνο για συλλογική αυτογνωσία, κοινωνική μάθηση και βεβαίως κοινωνική δικαιοσύνη με την έννοια ότι όσοι στο όνομα της «κεντροαριστεράς», έκαναν πολιτικά εγκλήματα να τιμωρηθούν πολιτικά με την απόρριψη και την περιφρόνηση από τους πολίτες.
Αν το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι η αναγέννηση της «κεντροαριστεράς» στην Ελλάδα (αλλά και παγκοσμίως) πριν απ΄ όλα οφείλουμε να προσδιορίσουμε τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις.
Η πρώτη προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση μιας νέας ιδεολογίας, καλύτερα μετά-ιδεολογίας, που θα περιλαμβάνει νέες έννοιες και ιδέες και θα συνθέτει, θα διευρύνει και θα συμπληρώνει όσες ιδέες του κοινωνικού φιλευθερισμού και του σοσιαλισμού έχουν αξία για τις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις της ανθρωπότητας και της χώρας. Τέτοια ζητήματα και ιδέες αφορούν πρωτίστως το μοντέλο κατανάλωσης και παραγωγής, την οικολογία, τις δομές και τους μηχανισμούς οργάνωσης της οικονομίας και της διανομής του πλούτου, την καινοτομία στους θεσμούς της δημοκρατίας, την κοινωνική αλληλεγγύη, την ανθρωπιά, τον πολιτισμό, τις διεθνείς σχέσεις, συνεργασίες και συνέργειες. Ασφαλώς, το κρίσιμο στοιχείο σε μια τέτοια μετά-ιδεολογία είναι ένα αξιακό σύστημα το οποίο θα περιλαμβάνει τις πανανθρώπινες αξίες και στις σαφές περιγραφές τους ως προς την πρακτική τους διάσταση.
Δεύτερη προϋπόθεση είναι ένα εμπνευστικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό εθνικό όραμα άμεσα συνδεδεμένο με τη διαμόρφωση ενός εθνικού συνεκτικού στρατηγικού σχεδίου ανασυγκρότησης και ολικής επαναφοράς της χώρας, το οποίο θα περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους μετρήσιμους στόχους καθώς και τις ριζικές, ταυτόχρονες, συγχρονισμένες και εναρμονισμένες αλλαγές που είναι αναγκαίες σε όλους τους τομείς όπως κράτος, οικονομία, επιχειρηματικότητα, δημοκρατία, δικαιοσύνη, παιδεία, κοινωνική αλληλεγγύη, διεθνείς σχέσεις κλπ.
Τρίτη προϋπόθεση, είναι η δημιουργία, ενός νέου συμβολικού κεφαλαίου με την έννοια του λόγου, των εννοιών, των σλόγκαν, των μεταφορών, των αφηγήσεων και κυρίως των προσώπων.
Τέταρτη προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση νέων πολιτικών σχηματισμών των οποίων η αξιοπιστία θα στηριχθεί στα προηγούμενα, αλλά κυρίως από τους μηχανισμούς εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου που θα εξασφαλίζουν τη συνέπεια λόγων και πράξεων, την τήρηση των υποσχέσεων, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία. Το κρισιμότερο για την αξιοπιστία αυτών των νέων σχηματισμών είναι τα πρόσωπα που τους συνθέτουν. Προφανώς, πολιτικά πρόσωπα που, δικαίως ή αδίκως, η εικόνα τους έχει ταυτιστεί με τη χρεοκοπημένη «κεντροαριστερά» που οδήγησε μαζί με τη «δεξιά» στην οικονομική, κοινωνική, εθνική, αξιακή και πολιτική χρεοκοπία δεν μπορούν να βρίσκονται στο προσκήνιο πολιτικών σχηματισμών που θέλουν εμπνεύσουν, να θεωρούνται αξιόπιστοι από τους πολίτες και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Συμπερασματικά, η αναγέννηση της «κεντροαριστεράς» δεν μπορεί να προκύψει από τις στάχτες της. Τα κόμματα, οι πολιτικές κινήσεις, ο λόγος, η νοοτροπία, οι πρακτικές και τα πρόσωπα που εκφράζουν ένα εφιαλτικό παρελθόν δεν μπορούν να εμπνεύσουν και να πείσουν τους πολίτες για το μέλλον που αξίζει στην Ελλάδα και τους Έλληνες. Όσο η ρευστοποίηση του πολιτικού συστήματος συνεχίζεται αναμφισβήτητα, νέες φούσκες θα φουσκώνουν και θα ξεφουσκώνουν. Η ελπίδα για ένα νέο πολιτικό πολιτισμό και για ένα νέο πολιτικό σύστημα και στα πλαίσια αυτού μιας νέας «κεντροαριστεράς» απαιτεί νέες ιδέες, νέα νοοτροπία, νέες πρακτικές, νέες αφηγήσεις, νέες αξίες και ένα νέο και αξιόπιστο πολιτικό προσωπικό.
