Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
Με στόχο την εγκαθίδρυση ενός νέου μοντέλου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και την προβολή των δύσκολων και επώδυνων βημάτων που έχει πραγματοποιήσει η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια θα περάσει στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη το απόγευμα ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαρας προσδοκώντας ότι η συνάντηση του με τον Μπαρακ Ομπαμα θα δώσει ώθηση στην προσπάθεια της χώρας μας να βγει από το τέλμα της κρίσης.
Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή και θετική συγκυρία, καθώς η Ουάσιγκτον είναι σαφώς προσανατολισμένη σε ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους από αυτό που έχει υιοθετήσει το Βερολίνο και η διαφοροποίηση αυτή εκδηλώνεται έστω και διακριτικά στην διάσταση απόψεων που σημειώνεται μεταξύ της Γερμανίας και του ΔΝΤ, στον όποιο καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ΗΠΑ.
Το νέο σύνθημα της οικονομικής πολιτικής του Μπάρακ Ομπαμα όπως ο ίδιος το περιέγραψε στους Δημοκρατικούς Γερουσιαστές την περασμένη εβδομάδα είναι «Jobs-Middle Class-Growth» (Θέσεις Εργασίας-Μεσαία Τάξη-Ανάπτυξη), ένα τρίπτυχο που θα προσυπέγραφαν με ενθουσιασμό αρκετοί ευρωπαίοι ηγέτες, μεταξύ αυτών και ο Αντώνης Σαμαρας.
Στην συζήτηση της κρίσης στην Ευρωζώνη, οι κ.Ομπαμα και Σαμαράς θα έχουν πολλά να συμφωνήσουν, αν και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει πολύ προσεκτικά και διακριτικά την προφανή διαφοροποίηση της Ουάσιγκτον και του Βερολίνου θέλοντας να αποφύγει να εμφανισθεί ότι εντάσσεται στο ένα ή το άλλο στρατόπεδο, εκτιμώντας ότι έχει να ωφεληθεί η χώρα από αυτή την συζήτηση που έχει ανοίξει για την απομειωση του χρέους ωστε να καταστεί βιώσιμο.
Η «Ελλάδα δεν πρέπει και δεν επιθυμεί να αποτελέσει το άλλοθι για κανέναν σε αυτή την αντιπαράθεση» δήλωσε στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού που θα τον συνοδεύει στον Λευκό Οίκο προσθέτοντας ότι η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει και να εντείνει την προσπάθεια για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, που αποτελεί και τον όρο σύμφωνα με την απόφαση και του Eurogroup για να τεθεί επί τάπητος το θέμα του χρέους.
Τα αναμενόμενα θετικά σχόλια του Μπάρακ Ομπαμα για τις θυσίες του ελληνικού λαού και η στήριξη στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που εφαρμόζει η χώρα, θα συμβάλλει στην βελτίωση της εικόνας, θα ενισχύσει την διαπραγματευτική θέση της και θα διευκολύνει τις προσπάθειες της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων.
Το κλίμα στις διμερείς σχέσεις πάντως έχει βελτιωθεί το τελευταίο διάστημα και είναι ενδεικτική η συνεργασία που υπήρξε στο ζήτημα της εξάρθρωσης των Τούρκων τρομοκρατών που είχαν πραγματοποιήσει βομβιστικές επιθέσεις και σε αμερικανικούς στόχους στην Αγκυρα.
Όμως αυτό που μπορεί να αλλάξει το πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι η δυνατότητα της Ελλάδας, παρά την οικονομική κρίση, να αποτελέσει νησίδα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικης και της Ανατολικής Μεσογείου, που έχει πάρει πραγματικά «φωτιά». Η συγκυρία για την Αθήνα είναι ευνοϊκή καθώς ακόμη και ο παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ (και ιδιαίτερα προσφιλής για τον κ.Ομπαμα), η Τουρκία δημιουργεί προβληματισμό με τις επιλογές του Ταγίπ Ερντογαν, δημιουργώντας ένα «στρατηγικό κενό» για την Ουάσιγκτον.
Ίσως δεν ήταν τυχαία η αναφορά του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιαχου πριν δυο μήνες όταν κατά την επίσκεψη του Δημήτρη Αβραμοπουλου στα Ιεροσόλυμα είχε αναφερθεί στην Ελλάδα και στο Ισραήλ σαν «τις μοναδικές σταθερές χώρες της περιοχής»…
Παράλληλα η Ελλάδα με την συμμετοχή της στον αγωγό ΤΑΡ απέδειξε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική ακόμη και σε αυτή την περίοδο της βαθιάς κρίσης, σε στρατηγικού χαρακτήρα περιφερειακά «παιγνίδια» και έχει εκτιμηθεί η ευελιξία με την οποία η Αθήνα συνέβαλλε στην προσπάθεια εξασφάλισης εναλλακτικών πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας από την Κασπία προς την Ευρώπη.
Κατά την συνάντηση Ομπαμα-Σαμαρά, ο Έλληνας πρωθυπουργός αναμένεται να ενημερώσει και για τα πρώτα ευρήματα των ερευνών που έχουν ξεκινήσει στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης παρουσιάζοντας τις επενδυτικές ευκαιρίες που υπάρχουν και για αμερικανικές εταιρίες αλλά κυρίως για την στρατηγική σημασία του νέου ενεργειακού χάρτη που διαμορφώνεται στην περιοχή με πρωταγωνιστικό ρόλο της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας.
Είναι ίσως η πρώτη φορά σε ελληνοαμερικανική συνάντηση κορυφής που δεν θα κυριαρχεί στην ατζέντα το τρίπτυχο «Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό», χωρίς να σημαίνει ότι τα θέματα αυτά δεν θα θιγούν στην διάρκεια της συνάντησης.
Για το Σκοπιανό, αν και το ενδιαφέρον των Αμερικανών για τα Βαλκάνια είναι αρκετά περιορισμένο, αναμένεται να εκφράστεί από αμερικανικής πλευράς η ανάγκη για εξεύρεση λύσης στο θέμα της ονομασίας,που θα ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε..
Η ένταση των πιέσεων που ασκούνταν τα προηγούμενα χρόνια στην Αθήνα για το Σκοπιανό δεν φαίνεται να υφίσταται στην παρούσα συγκυρία ,καθώς και οι αμερικανοί κατανοούν ότι η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας και ο Νικολά Γκρουεφσκι επενδύοντας σε έναν στείρο εθνικισμό και προκαλώντας με κάθε τρόπο την Ελλάδα, υπονομεύουν κάθε προσπάθεια συμβιβασμού. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο κ. Σαμαρας θα επαναλάβει μια θέση την οποία γνωρίζουν καλά οι αμερικανοί ότι αποτελεί πλέον «εθνική» θέση της Ελλάδας καθώς υποστηρίζεται σταθερά από το 2008 για erga omnes ονομασία με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό (κάτι που δεν καλύπτουν παρεμπιπτόντως προτάσεις όπως η τελευταία του κ. Νιμιτς για «Άνω Δημοκρατία της Μακεδονίας»),ενώ έχει διαμηνυθεί ότι αρκεί η διαδικασία του ΟΗΕ υπό τον κ. Νιμιτς καθώς το πρόβλημα δεν είναι η διαδικασία αλλά η διάθεση και της σκοπιανής πλευράς για εξεύρεση λύσης. Εξάλλου η ελληνική πλευρά έχει δυο πολύ ισχυρά χαρτιά στα χέρια της, την ομόφωνη απόφαση του ΝΑΤΟ αλλά και την απόφαση της Ε.Ε. που θέτουν ως προϋπόθεση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., την προηγούμενη επίλυση της ονομασίας.
Η συζήτηση για το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά διαπλέκεται πλέον και με την γενικότερη γεωστρατηγικη προσέγγιση για τα θέματα της Μέσης Ανατολης και της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και των ανακατατάξεων στον ενεργειακό χάρτη ολόκληρης της περιοχής.
Οι αμερικανοί σταθερά υποστηρίζουν την επίλυση του κυπριακού θεωρώντας ότι εκτός των άλλων θα έχει ένα σημαντικό θετικό αντίκτυπο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και στην σταθεροποίηση της περιοχής. Στην Ουάσιγκτον δεν κρύβουν την ανησυχία τους σε περίπτωση διατήρησης της «εκκρεμότητας» του κυπριακού, η Τουρκία να επιχειρήσει να υλοποιήσει τις απειλές της για να εμποδίσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην Κυπριακή ΑΟΖ και να αποτρέψει την δημιουργία οδών μεταφοράς των μεγάλων ενεργειακών αποθεμάτων της λεκάνης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, που θα παρακάμπτουν το τουρκικό έδαφος. Με διακριτικό τρόπο, καθώς υπάρχει η αρνητική εμπειρία του Σχεδίου Ανάν το 2004, οι αμερικανοί θα υποστηρίξουν σθεναρά την επανέναρξη των συνομιλιών το φθινόπωρο θεωρώντας ότι μια σύντομη λύση, θα αποτρέψει το ενδεχόμενο νέων απροβλέπτων εντάσεων, που θα αποσταθεροποιήσουν περισσότερο την περιοχή. Οι αμερικανοί δεν κρύβουν φυσικά το ενδιαφέρον τους η λύση του κυπριακού να συνδυαστεί με την προσφορά προς την Τουρκία πρόσθετου ρόλου στην μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη, από τα κοιτάσματα στην Κυπριακή και Ισραηλινή ΑΟΖ.
Όσο για τα ελληνοτουρκικά, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της αλλά και στα νότια σύνορα της η Άγκυρα έχουν οδηγήσει σε μείωση των εντάσεων, αν και ατύπως η Αγκυρα έχει επιβάλλει στην Ελλάδα την …αποχή από την έρευνα και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Με στόχο την εγκαθίδρυση ενός νέου μοντέλου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και την προβολή των δύσκολων και επώδυνων βημάτων που έχει πραγματοποιήσει η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια θα περάσει στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη το απόγευμα ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαρας προσδοκώντας ότι η συνάντηση του με τον Μπαρακ Ομπαμα θα δώσει ώθηση στην προσπάθεια της χώρας μας να βγει από το τέλμα της κρίσης.
Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή και θετική συγκυρία, καθώς η Ουάσιγκτον είναι σαφώς προσανατολισμένη σε ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους από αυτό που έχει υιοθετήσει το Βερολίνο και η διαφοροποίηση αυτή εκδηλώνεται έστω και διακριτικά στην διάσταση απόψεων που σημειώνεται μεταξύ της Γερμανίας και του ΔΝΤ, στον όποιο καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ΗΠΑ.
Το νέο σύνθημα της οικονομικής πολιτικής του Μπάρακ Ομπαμα όπως ο ίδιος το περιέγραψε στους Δημοκρατικούς Γερουσιαστές την περασμένη εβδομάδα είναι «Jobs-Middle Class-Growth» (Θέσεις Εργασίας-Μεσαία Τάξη-Ανάπτυξη), ένα τρίπτυχο που θα προσυπέγραφαν με ενθουσιασμό αρκετοί ευρωπαίοι ηγέτες, μεταξύ αυτών και ο Αντώνης Σαμαρας.
Στην συζήτηση της κρίσης στην Ευρωζώνη, οι κ.Ομπαμα και Σαμαράς θα έχουν πολλά να συμφωνήσουν, αν και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει πολύ προσεκτικά και διακριτικά την προφανή διαφοροποίηση της Ουάσιγκτον και του Βερολίνου θέλοντας να αποφύγει να εμφανισθεί ότι εντάσσεται στο ένα ή το άλλο στρατόπεδο, εκτιμώντας ότι έχει να ωφεληθεί η χώρα από αυτή την συζήτηση που έχει ανοίξει για την απομειωση του χρέους ωστε να καταστεί βιώσιμο.
Η «Ελλάδα δεν πρέπει και δεν επιθυμεί να αποτελέσει το άλλοθι για κανέναν σε αυτή την αντιπαράθεση» δήλωσε στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού που θα τον συνοδεύει στον Λευκό Οίκο προσθέτοντας ότι η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει και να εντείνει την προσπάθεια για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, που αποτελεί και τον όρο σύμφωνα με την απόφαση και του Eurogroup για να τεθεί επί τάπητος το θέμα του χρέους.
Τα αναμενόμενα θετικά σχόλια του Μπάρακ Ομπαμα για τις θυσίες του ελληνικού λαού και η στήριξη στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που εφαρμόζει η χώρα, θα συμβάλλει στην βελτίωση της εικόνας, θα ενισχύσει την διαπραγματευτική θέση της και θα διευκολύνει τις προσπάθειες της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων.
Το κλίμα στις διμερείς σχέσεις πάντως έχει βελτιωθεί το τελευταίο διάστημα και είναι ενδεικτική η συνεργασία που υπήρξε στο ζήτημα της εξάρθρωσης των Τούρκων τρομοκρατών που είχαν πραγματοποιήσει βομβιστικές επιθέσεις και σε αμερικανικούς στόχους στην Αγκυρα.
Όμως αυτό που μπορεί να αλλάξει το πλαίσιο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι η δυνατότητα της Ελλάδας, παρά την οικονομική κρίση, να αποτελέσει νησίδα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικης και της Ανατολικής Μεσογείου, που έχει πάρει πραγματικά «φωτιά». Η συγκυρία για την Αθήνα είναι ευνοϊκή καθώς ακόμη και ο παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ (και ιδιαίτερα προσφιλής για τον κ.Ομπαμα), η Τουρκία δημιουργεί προβληματισμό με τις επιλογές του Ταγίπ Ερντογαν, δημιουργώντας ένα «στρατηγικό κενό» για την Ουάσιγκτον.
Ίσως δεν ήταν τυχαία η αναφορά του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιαχου πριν δυο μήνες όταν κατά την επίσκεψη του Δημήτρη Αβραμοπουλου στα Ιεροσόλυμα είχε αναφερθεί στην Ελλάδα και στο Ισραήλ σαν «τις μοναδικές σταθερές χώρες της περιοχής»…
Παράλληλα η Ελλάδα με την συμμετοχή της στον αγωγό ΤΑΡ απέδειξε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική ακόμη και σε αυτή την περίοδο της βαθιάς κρίσης, σε στρατηγικού χαρακτήρα περιφερειακά «παιγνίδια» και έχει εκτιμηθεί η ευελιξία με την οποία η Αθήνα συνέβαλλε στην προσπάθεια εξασφάλισης εναλλακτικών πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας από την Κασπία προς την Ευρώπη.
Κατά την συνάντηση Ομπαμα-Σαμαρά, ο Έλληνας πρωθυπουργός αναμένεται να ενημερώσει και για τα πρώτα ευρήματα των ερευνών που έχουν ξεκινήσει στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης παρουσιάζοντας τις επενδυτικές ευκαιρίες που υπάρχουν και για αμερικανικές εταιρίες αλλά κυρίως για την στρατηγική σημασία του νέου ενεργειακού χάρτη που διαμορφώνεται στην περιοχή με πρωταγωνιστικό ρόλο της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας.
Είναι ίσως η πρώτη φορά σε ελληνοαμερικανική συνάντηση κορυφής που δεν θα κυριαρχεί στην ατζέντα το τρίπτυχο «Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό», χωρίς να σημαίνει ότι τα θέματα αυτά δεν θα θιγούν στην διάρκεια της συνάντησης.
Για το Σκοπιανό, αν και το ενδιαφέρον των Αμερικανών για τα Βαλκάνια είναι αρκετά περιορισμένο, αναμένεται να εκφράστεί από αμερικανικής πλευράς η ανάγκη για εξεύρεση λύσης στο θέμα της ονομασίας,που θα ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε..
Η ένταση των πιέσεων που ασκούνταν τα προηγούμενα χρόνια στην Αθήνα για το Σκοπιανό δεν φαίνεται να υφίσταται στην παρούσα συγκυρία ,καθώς και οι αμερικανοί κατανοούν ότι η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας και ο Νικολά Γκρουεφσκι επενδύοντας σε έναν στείρο εθνικισμό και προκαλώντας με κάθε τρόπο την Ελλάδα, υπονομεύουν κάθε προσπάθεια συμβιβασμού. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο κ. Σαμαρας θα επαναλάβει μια θέση την οποία γνωρίζουν καλά οι αμερικανοί ότι αποτελεί πλέον «εθνική» θέση της Ελλάδας καθώς υποστηρίζεται σταθερά από το 2008 για erga omnes ονομασία με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό (κάτι που δεν καλύπτουν παρεμπιπτόντως προτάσεις όπως η τελευταία του κ. Νιμιτς για «Άνω Δημοκρατία της Μακεδονίας»),ενώ έχει διαμηνυθεί ότι αρκεί η διαδικασία του ΟΗΕ υπό τον κ. Νιμιτς καθώς το πρόβλημα δεν είναι η διαδικασία αλλά η διάθεση και της σκοπιανής πλευράς για εξεύρεση λύσης. Εξάλλου η ελληνική πλευρά έχει δυο πολύ ισχυρά χαρτιά στα χέρια της, την ομόφωνη απόφαση του ΝΑΤΟ αλλά και την απόφαση της Ε.Ε. που θέτουν ως προϋπόθεση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., την προηγούμενη επίλυση της ονομασίας.
Η συζήτηση για το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά διαπλέκεται πλέον και με την γενικότερη γεωστρατηγικη προσέγγιση για τα θέματα της Μέσης Ανατολης και της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και των ανακατατάξεων στον ενεργειακό χάρτη ολόκληρης της περιοχής.
Οι αμερικανοί σταθερά υποστηρίζουν την επίλυση του κυπριακού θεωρώντας ότι εκτός των άλλων θα έχει ένα σημαντικό θετικό αντίκτυπο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και στην σταθεροποίηση της περιοχής. Στην Ουάσιγκτον δεν κρύβουν την ανησυχία τους σε περίπτωση διατήρησης της «εκκρεμότητας» του κυπριακού, η Τουρκία να επιχειρήσει να υλοποιήσει τις απειλές της για να εμποδίσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην Κυπριακή ΑΟΖ και να αποτρέψει την δημιουργία οδών μεταφοράς των μεγάλων ενεργειακών αποθεμάτων της λεκάνης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, που θα παρακάμπτουν το τουρκικό έδαφος. Με διακριτικό τρόπο, καθώς υπάρχει η αρνητική εμπειρία του Σχεδίου Ανάν το 2004, οι αμερικανοί θα υποστηρίξουν σθεναρά την επανέναρξη των συνομιλιών το φθινόπωρο θεωρώντας ότι μια σύντομη λύση, θα αποτρέψει το ενδεχόμενο νέων απροβλέπτων εντάσεων, που θα αποσταθεροποιήσουν περισσότερο την περιοχή. Οι αμερικανοί δεν κρύβουν φυσικά το ενδιαφέρον τους η λύση του κυπριακού να συνδυαστεί με την προσφορά προς την Τουρκία πρόσθετου ρόλου στην μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη, από τα κοιτάσματα στην Κυπριακή και Ισραηλινή ΑΟΖ.
Όσο για τα ελληνοτουρκικά, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της αλλά και στα νότια σύνορα της η Άγκυρα έχουν οδηγήσει σε μείωση των εντάσεων, αν και ατύπως η Αγκυρα έχει επιβάλλει στην Ελλάδα την …αποχή από την έρευνα και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
