1 Μια προσέγγιση θέλει τη συμμαχία των χωρών του Νότου -για την ακρίβεια των κυβερνήσεων του Νότου- όχι για την ανατροπή της ακολουθούμενης πολιτικής λιτότητας για την έξοδο από την κρίση, αλλά για τη δημιουργία μιας συμπληρωματικής πρότασης ανάπτυξης, που θα υλοποιηθεί παράλληλα με τα προγράμματα δημοσιονομικής σταθερότητας. Μια προσαρμογή ζητούν, και όχι ανατροπή.
Αυτή εκφράζεται από πολιτικούς Ελληνες και Ευρωπαίους που διαχειρίζονται τη σημερινή πολιτική όπως:
* Ο Αντώνης Σαμαράς, που πριν από τις εκλογές του 2012 -στις 23 και 24 Μαρτίου 2012- είχε επισκεφθεί τους κεντροδεξιούς πρωθυπουργούς της Ιβηρικής Χερσονήσου Μαριάνο Ραχόι (Ισπανία) και Πέδρο Πάσος Κοέλιο (Πορτογαλία) με στόχο να συντονίσουν τις ενέργειές τους σε μια λογική «συμμαχίας του Νότου» για τη διαμόρφωση αναπτυξιακών προγραμμάτων που θα συνοδεύουν τα
προγράμματα δημοσιονομικής σταθερότητας.
Ξέχασαν, ωστόσο, και οι τρεις το θέμα όταν έγιναν πρωθυπουργοί και προσδέθηκαν στο άρμα της Ανγκελα Μέρκελ, με την οποία έχουν πολιτική-ιδεολογική συγγένεια. «Μόνο πολιτικές ανάπτυξης μπορούν να σπάσουν το αδιέξοδο και γι' αυτό χρειάζεται ένα κοινό μέτωπο των μεσογειακών χωρών της Ε.Ε.», ήταν το μότο της προεκλογικής παραπλανητικής ρητορικής της Ν.Δ.
Οι σοσιαλιστές
* Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Βαγγέλης Βενιζέλος και οι ομόλογοί του των σοσιαλιστικών κομμάτων της Ιταλίας Πιερλουίτζι Μπερσάνι, της Πορτογαλίας Αντόνιο Σεγούρο και της Ισπανίας Αλφρέδο Πέρεθ είχαν συμφωνήσει περίπου πριν από ένα χρόνο στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μετώπου του Νότου για την ανάληψη πρωτοβουλιών με στόχο ένα ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης που θα προστατεύει την κοινωνική συνοχή. Ούτε αυτό προχώρησε, ενώ στο μεταξύ ο Μπερσάνι αποτελεί παρελθόν από την ηγεσία του κόμματός του και ο Βενιζέλος είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σαμαρά, εγκαταλείποντας κάθε σχέδιο.
* Και σε ευρωπαϊκό επίπεδο επικρατεί ανάλογη ρητορική, και μάλιστα από πολιτικούς που είναι πλήρως ενσωματωμένοι στο πολιτικό σύστημα της Ευρωζώνης και της ακολουθούμενης πολιτικής. Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αντόνιο Ταγιάνι τον Οκτώβριο του 2012 είχε εκφράσει την άποψη ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα πρέπει να απομακρυνθούν από το γαλλογερμανικό άξονα και τα σκληρά μέτρα λιτότητας που έχει επιβάλει και να επιδιώξουν αναπτυξιακά προγράμματα και επιλεγμένες επενδύσεις για την αύξηση της απασχόλησης και την οικονομική ανάκαμψη.
* Ανάλογη άποψη έχει και ο πρόεδρος των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωκοινοβούλιο, Χάνες Σβόμποντα, που είπε τον περασμένο Ιανουάριο ότι χωρίς λύση στον ευρωπαϊκό Νότο δεν μπορεί να υπάρξει έξοδος από την ευρωπαϊκή κρίση, και ο Νότος χρειάζεται μια κοινή στρατηγική απέναντι στο Βορρά.
2 Υπάρχει, όμως, και η προσέγγιση της ανατροπής της σημερινής πολιτικής της Ευρωζώνης, αλλά μέσα από την Ευρωζώνη. Κύριος εκφραστής της είναι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, που πριν από μερικούς μήνες ανέλαβε πρωτοβουλία για τη συμμαχία του Νότου.
Μιλώντας στην «Ελ Παΐς» πριν από μερικούς μήνες μίλησε για την ανάγκη σύμπηξης μιας πλατιάς συμμαχίας λαών και προοδευτικών δυνάμεων του Νότου για την ανατροπή της λιτότητας, την ανάσχεση της ύφεσης και την προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα θεμελιώνουν την ισότιμη συνεργασία στην Ευρώπη. Μιλώντας τον περασμένο Μάιο στη Λισαβόνα, σε εκδήλωση για την Επανάσταση των Γαριφάλων, είπε πως όταν ο ευρωπαϊκός Νότος είναι ενωμένος, είναι πιο δυνατός από την κ. Μέρκελ και τους συμμάχους της. Λίγες μέρες μετά, μιλώντας στον Σκάι, επανέφερε την πρόταση για συμμαχία των χωρών του Νότου απέναντι στη γερμανική κυριαρχία στην Ευρωζώνη, καλώντας τον πρωθυπουργό να κινηθεί άμεσα προς αυτή την κατεύθυνση, εκφράζοντας παράλληλα την ετοιμότητά του να συζητήσει, σχετικά με την ανάληψη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, τρόπους στήριξής της.
Η Αριστερά
Η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα, ωστόσο, προϋποθέτει κατ' αρχάς να σχηματισθεί στην Ελλάδα μια κυβέρνηση της Αριστεράς, που θα αναλάβει την πρωτοβουλία, και κάτι ανάλογο να γίνει στις χώρες του Νότου. Ομως στην Ισπανία η ενωμένη Αριστερά το 2011 έλαβε μόλις το 6,9%, στην Πορτογαλία το μπλόκο της Αριστεράς 9,85%, και στην Ιταλία η Κεντροαριστερά έλαβε 29,5%, αλλά υπάρχει κυβέρνηση συνασπισμού που απέχει πολύ από μια αριστερή θεώρηση των πραγμάτων.
* Στο θέμα της συμμαχίας του Νότου, ανάλογη άποψη έχει εκφράσει ο διανοητής Νόαμ Τσόμσκι, ο οποίος στο «Βήμα της Κυριακής» τον περασμένο Απρίλιο είχε ταχθεί υπέρ του συνασπισμού των χωρών της νότιας Ευρώπης εντός του ευρώ για να αντιδράσουν απέναντι στη Γερμανία. Ανάλογη άποψη έχει εκφράσει και ο οικονομολόγος Τζέιμς Γκαλμπρέιθ.
3 Υπάρχει και η προσέγγιση της συμμαχίας του Νότου αλλά με έξοδο από το ευρώ.
Ο Αλέκος Αλαβάνος, που έχει ταχθεί υπέρ της δραχμής σε ομιλία του τον περασμένο Μάιο στη συνδιάσκεψη για το Σχέδιο Β', που έχει ιδρύσει, είχε πει ότι χρειάζεται μια ολόπλευρη, επιθετική, επεκτατική πολιτική, εντελώς αδύνατη στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Κι ακόμα ότι δεν έχουμε κανένα απολύτως δικαίωμα να παρατείνουμε το μαρτύριο των ανέργων, των φτωχών και όσων φτωχαίνουν ούτε για μία μέρα -πολύ περισσότερο για ένα αόριστο χρονικό διάστημα, που μπορεί να είναι και δεκαετιών- για μια συμμαχία του Νότου, αν αυτή γίνει ποτέ. Η συμμαχία του Νότου είναι ευκταία και μπορεί να γίνει όταν η χώρα και ο λαός, όπου δεν πάει άλλο, πουν τελικά «όχι», αλλάξουν και δώσουν το θετικό παράδειγμα.
«Δραχμή 5 αστέρων»
Πρόσφατα επίσης ο Θ. Κατσανέβας, που έχει ιδρύσει το κόμμα «Δραχμή πέντε αστέρων», είχε γράψει ότι η συμμαχία των χωρών του Νότου συνεπάγεται την έξοδο Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Κύπρου από την Ευρωζώνη, την επιστροφή στα εθνικά νομίσματα με χαλαρή συναλλαγματική σύνδεσή τους, θέσπιση αλληλέγγυας οικονομικής και αναπτυξιακής πολιτικής, αξιοποίηση ενεργειακών πηγών και ενίσχυση της γεωπολιτικής τους ισχύος.
Για την ώρα, η μόνη συμμαχία που έχει επιτευχθεί ώς ένα βαθμό είναι εκείνη των λαών του Νότου σε μια κινηματικής μορφής αντίδραση στη νεοφιλελεύθερη πολιτική λιτότητας της Ευρωζώνης. Μια συμμαχία λαών που ξεκίνησε από τις πλατείες της Μαδρίτης, έφθασε στις πλατείες της Ελλάδας και στους δρόμους της Πορτογαλίας και της Ιταλίας, κατά της λιτότητας και της κατάρρευσης του κοινωνικού ιστού.
