Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Το «αφελές» μήνυμα των ΗΠΑ και η εμπλοκή τους στο Κυπριακό
- Πώς οι Τούρκοι προτάσσουν Αμμόχωστο έναντι
αναγνώρισης, έλεγχο του φυσικού αερίου, επανακαθορισμό της ΑΟΖ και του
FIR σε περίπτωση ομοσπονδιακής λύσης
- ΠΟΙΟΙ και γιατί εισηγούνται στον Ερντογάν να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία στα σημερινά εδαφικά όρια
Η εμπλοκή τους πάντως δεν θα είναι για ιδεαλιστικούς και μόνο λόγους, αλλά κυρίως για ζητήματα συμφερόντων. 2. Ποια είναι η στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή και αν θα αλλάξει ή εάν μπορεί να αλλάξει σε σχέση με την Τουρκία, το Ισραήλ, τον αραβικό κόσμο, το Ιράν και την ενέργεια.
Λύση και φυσικό αέριο
Εκείνο όμως που πρέπει να ξεκαθαρίσει είναι ποια είναι η πολιτική της Λευκωσίας, τι θέλει από τις συνομιλίες και αν τελικά και πώς θα εκμεταλλευθεί το φυσικό αέριο. Διότι εάν αποκωδικοποιήσει κάποιος το «αφελές» μήνυμα των Αμερικανών κατανοεί τη σύνδεση της λύσης με την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Υπό αυτές λοιπόν τις συνθήκες διαπιστώνουμε ότι ως προς τις συνομιλίες:
Α. Η τουρκική πλευρά διά στόματος των αξιωματούχων της τονίζει ότι στοχεύει σε μια παραλλαγή λύσης στη βάση του σχεδίου Ανάν, που θα φέρει για ευνόητους λόγους άλλο όνομα.
Β. Δεν υπάρχει σαφής βάση των συνομιλιών αφού για κάθε πλευρά δίδονται διαφορετικές ερμηνείες ως προς τη διζωνικότητα.
Εκείνο το οποίο γνωρίζουμε, είναι αυτό το οποίο έχει πει ο κ. Ντάουνερ. Ότι δηλαδή το έγγραφό του, δηλαδή το κείμενο συγκλίσεων, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνομιλίες Χριστόφια και τουρκοκυπριακής κοινότητας, αποτελεί τη βάση των συνομιλιών. Και αληθές είναι ότι το περιεχόμενο του εγγράφου είναι κομμένο και ραμμένο στη φιλοσοφία του σχεδίου Ανάν.
Αμοιβαίες και μονομερείς αναγνωρίσεις
Από την πλευρά της, η Λευκωσία προτάσσει το θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου, το οποίο όμως δεν συνδέει μόνο με το άνοιγμα του λιμανιού της πόλης, για να μπορεί να διενεργεί απευθείας εμπόριο με τον έξω κόσμο, αλλά και με το αεροδρόμιο της Τύμπου, που είναι συναφές με το FIR και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δηλαδή, η τουρκική πλευρά θέτει στο τραπέζι τη θέση: Αμμόχωστος έναντι αναγνώρισης. Η Άγκυρα πάντως διαθέτει και εναλλακτικές, καθώς και δελεαστικές φόρμουλες δράσης, όπως είναι το άνοιγμα τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων ως αντάλλαγμα για το ενδεχόμενο ανοίγματος του λιμανιού της Αμμοχώστου και της Τύμπου στη λογική «της τριγωνικής αναγνώρισης», που σημαίνει:
1) Η Κυπριακή Δημοκρατία αναγνωρίζει στα κατεχόμενα χωριστή οντότητα.
2) Η Τουρκία αναγνωρίζει την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση του Νότου.
3) Το ψευδοκράτος αναγνωρίζει την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση του Νότου.
Στα εναλλακτικά τουρκικά σενάρια, που είχαν υποβληθεί προς τον Ταγίπ Ερντογάν από τους συμβούλους του και δη από συνεργάτες του Εγκεμέν Μπαγίς και άλλους τεχνοκράτες, περιλαμβάνεται και η διχοτομική κίνηση που προνοεί την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας στα γεωγραφικά και διοικητικά όρια της εισβολής και μόνο, προκειμένου να δημιουργηθεί διχοτομικό τετελεσμένο, γεγονός που αφενός θα προωθήσει τον στρατηγικό στόχο της τουρκικής ενταξιακής πορείας και αφετέρου θα βρεθεί η Κυπριακή Κυβέρνηση, εντός και εκτός ΕΕ, με την πλάτη στον τοίχο.
Επειδή, όμως, η τουρκική πλευρά δεν έχει κόστος από το Κυπριακό και επειδή η ενταξιακή της πορεία είναι ούτως ή άλλως προβληματική, δεν υπάρχει λόγος για την Άγκυρα να προβεί στην παρούσα φάση σε τέτοιες κινήσεις. Στην παρούσα φάση θέτει χρονοδιαγράμματα λύσης εντός το αργότερο δύο ετών για να μπορεί στη συνέχεια είτε να απαγκιστρωθεί μέσω ναυαγίου και να προχωρήσει στη διεκδίκηση αναγνώρισης είτε/και να προχωρήσει με απειλές και κρίση στη μη εκμετάλλευση του φυσικού αερίου από τους Ελληνοκυπρίους. Από την άλλη, εάν η Τουρκία πετύχει ομοσπονδιακή λύση, τότε θα καταφέρει:
α. Να πετύχει συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου μέσω των Τουρκοκυπρίων. ΄Ηδη εάν υπάρχουν κοιτάσματα στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, αυτά τα έχει αναλάβει διά παράνομου «συμβολαίου», που θα νομιμοποιηθεί με τη λύση, η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων. Δηλαδή η Άγκυρα.
β. Να επιτύχει επανακαθαρισμό των ΑΟΖ, με άλλα λόγια της δικής της και αυτής της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού συστήματος, δηλαδή μεταξύ του ελληνοκυπριακού και του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους.
Εάν, δε, είναι πολυπεριφερειακή η λύση, η ΑΟΖ θα ανακαθοριστεί μεταξύ των διαφόρων κρατιδίων!
Πολιτειακό ζήτημα - κυριαρχίες
Εκ των πραγμάτων προκύπτει ζήτημα πολιτειακό. Η δομή του κράτους είναι συναφής: α. Με το ή τα FIR και την κυριαρχία. β. Με τη συγκέντρωση των αγωγών από τα κυπριακά και τα ισραηλινά κοιτάσματα στα τουρκικά παράλια και δη στο Τσεϊχάν. γ. Με την ΑΟΖ ή και τις ΑΟΖ. Τα θέματα αυτά σχετίζονται με την τουρκική αναθεωρητική πολιτική που θέλει την Άγκυρα ως περιφερειακή δύναμη. Οι αλλαγές δηλαδή θα είναι νομικού και γεωπολιτικού χαρακτήρα με αντικείμενα τόσο την κυριαρχία όσο και την ενέργεια. Εάν το κράτος είναι ενιαίο δεν υπάρχουν προβλήματα κυριαρχίας, εφόσον η κυριαρχία δεν μπορεί να είναι παρά μόνο μία και ενιαία. Εάν θα είναι το κράτος ομόσπονδο, τότε αρχίζει ο τεμαχισμός της κυριαρχίας, αναλόγως εάν είναι διζωνική ή πολυπεριφερειακή.
Ο Ερντογάν ως αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας
Η ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ πτέρνα της Τουρκίας είναι σήμερα η ίδια η Κυβέρνησή της και πιο συγκεκριμένα ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, καθότι προβάλλει ως ο ηγέτης του ισλαμικού κόσμου με τρόπο αλαζονικό και ερειστικό. Η ταυτότητα αυτή αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των επεισοδίων στην πλατεία «Ταξίμ» και αλλού. Και αφορά εκτός των άλλων «μυστική ισλαμική ατζέντα». Συνεπώς, το ερώτημα είναι εάν η Τουρκία αποτελεί αποσταθεροποιητικό ή όχι παράγοντα της περιοχής, καθώς και αν η λύση του Κυπριακού θέτει την περιοχή μας όχι μόνο υπό τουρκική, αλλά και υπό ισλαμική κυριαρχία.
Εάν αυτό συμβεί, τότε θα περιπλεχθεί ακόμη περισσότερο η κατάσταση, κυρίως με το Ισραήλ το οποίο αντιμετωπίζει δύο συναφή προβλήματα: Την περικύκλωσή του από τους Ισλαμιστές, καθώς και από την Τουρκία, η οποία προβάλλει ως κύρια ανταγωνιστική του δύναμη στο παιχνίδι ισχύος. Και αυτές οι αντιλήψεις διατυπώνονται από Αμερικανούς και δη Ρεπουμπλικανούς.
Σε άρθρο του στις 3 Ιουλίου του 2013, που δημοσιεύεται από το Hudson Institute, ο Setch Cropsey, ο οποίος είχε υπηρετήσει στις Κυβερνήσεις Ρέιγκαν και πατέρα Μπους, τονίζει ότι η Τουρκία του Ερντογάν είναι επικίνδυνη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ και την ασφάλεια στην ανατολική Μεσόγειο και ότι η Ουάσιγκτον θα πρέπει να στηρίξει τη συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ στο ζήτημα του φυσικού αερίου. Αυτή η στρατηγική λογική δεν συνάδει με τη λύση της ομοσπονδίας, διότι σπάει τη συμμαχία Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ και ταυτοχρόνως δίδει την Κύπρο υπό τον τουρκικό έλεγχο.
Η εξέλιξη αυτή είναι αντίθετη και με τα συμφέροντα του Ισραήλ, διότι με τον Ερντογάν και τους Ισλαμιστές στην εξουσία, η απειλή σε βάρος των Ιεροσολύμων θα εξακολουθήσει να υφίσταται από την Άγκυρα. Το Ισραήλ θα συνεχίσει να μην έχει στρατηγικό βάθος ενώ, από την άλλη, θα χάσει την ευκαιρία απόκτησης στρατηγικού βάθους, μέσω μιας συμμαχίας με την Κύπρο, προς την Ελλάδα και την Ευρώπη. Θα τεθεί υπό την πλήρη στρατηγική ομηρία της Τουρκίας και θα πρέπει να συμβιβαστεί μαζί της ή να προχωρήσει σε πιο οξεία αντιπαράθεση, την οποία δεν θα ήθελαν οι ΗΠΑ λόγω Ιράν, το οποίο επιδιώκει να καταστεί πυρηνική δύναμη.
Η πυρηνική ενέργεια και τα πολιτικά παιχνίδια
ΥΠΑΡΧΟΥΝ και απόψεις στις ΗΠΑ, όπως του καθηγητή J. Ney και ενίοτε συμβούλου των Δημοκρατικών Κυβερνήσεων, στην εξής λογική: Γιατί να πιέζουμε τόσο πολύ το Ιράν και να μην το αφήσουμε να τρέξει το πυρηνικό του πρόγραμμα; Η αντίληψη αυτή δεν είναι τυχαία… όταν διατυπώνεται από τον J. Ney. Οι ΗΠΑ δεν θα ήθελαν να μπουν σε μια νέα πολεμική περιπέτεια με επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Από την άλλη, εάν συνεχίσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, και καταστεί η χώρα πυρηνική δύναμη, αφενός θα επιστρέψουμε στην ψυχροπολεμική εποχή της ισορροπίας του τρόμου ενώ η Τουρκία θα έχει την «πολιτική νομιμοποίηση» να προχωρήσει το δικό της πυρηνικό πρόγραμμα στο Άκουγιου και αλλού, που τελεί υπό την εποπτεία των Ρώσων. Με αυτά τα δεδομένα, για το Ισραήλ θα είναι πολλαπλός ο κίνδυνος, που θα ξεπηδά και μέσω του Ιράν και μέσω της Τουρκίας αλλά και μέσω των σχέσεων της Τουρκίας και της Ρωσίας. Οι κίνδυνοι όμως αυτοί θα απειλούν και την ασφάλεια στην περιοχή, αλλά και τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Εάν εμείς δεν μελετήσουμε ορθολογιστικά τα πιθανά σενάρια, είτε εξευρεθεί είτε όχι λύση, θα μας πλακώσουν τα γεγονότα.
Οι επιλογές της Κύπρου
ΟΙ ΣΤΑΘΕΡΕΣ επιλογές που έχει η Κύπρος στην παρούσα φάση είναι οι εξής:
1. Επιτάχυνση της στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ και σε σχέση με την Ελλάδα, έχοντας ως κοινό σημείο αναφοράς το φυσικό αέριο και τα κοινά συμφέροντα καθώς και την αποτροπή της τουρκικής απειλής. Κανένα άλλο κράτος στην περιοχή δεν μπορεί να παρέχει στην Κύπρο ασφάλεια όσο το Ισραήλ, το οποίο όμως θα μπορέσει να αποφύγει τον υφιστάμενο και μελλοντικό εγκλωβισμό του από την Τουρκία του Ερντογάν και από τους Μουσουλμάνους μέσω ημών, που μπορούμε να του προσφέρουμε το στρατηγικό βάθος που του λείπει.
2. Εφόσον οι ΗΠΑ θα εμπλακούν στις συνομιλίες, ο δικός μας στόχος θα πρέπει να είναι η σύγκλιση των δικών μας συμφερόντων με εκείνα του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Συνεπώς, μια από τις κύριες θέσεις μας δεν θα πρέπει να είναι μόνο η ένταξη της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, αλλά και η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, στη λογική της κοινής ασφάλειας και του win-win situation.
Η κίνηση αυτή αφαιρεί τις τουρκικές δυνατότητες για τον πλήρη γεωστρατηγικό και γεωπολιτικό έλεγχο της Κύπρου πριν από ή και μετά τη λύση. Και ταυτοχρόνως αφαιρεί από την Άγκυρα τον όποιο ισχυρισμό για παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στο νησί ή ξένων εγγυητικών δικαιωμάτων. Εάν η Τουρκία πει όχι και ασκήσει βέτο, τότε θα αποδείξει ό,τι οι ξένοι γνωρίζουν, αλλά δεν θέλουν να βλέπουν.
Ότι, δηλαδή, η Άγκυρα δεν θέλει επανένωση, αλλά διχοτόμηση και έλεγχο της Κύπρου στη μορφή του προτεκτοράτου. Η σύνδεση της Κύπρου με το σύστημα ασφάλειας του Ισραήλ και των ΗΠΑ δημιουργεί συμμαχικούς δεσμούς με έναν από τους κύριους διαμεσολαβητές στο Κυπριακό, τον αμερικανικό ηγεμόνα, που ευνοεί την Τουρκία επειδή θεωρεί ότι εκείνη είναι η χώρα που μπορεί καλύτερα να εξυπηρετεί τα κοινά τους συμφέροντα.
Το σκηνικό μπορεί να αλλάξει με την κοινή συμμαχία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ και ΝΑΤΟ με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ, στην πρακτική εφαρμογή της κοινωνίας συμφερόντων και της κοινής εξυπηρέτησής τους μέσω της ενέργειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πληγούν τα τουρκικά ή ακόμη και τα βρετανικά συμφέρονταν. Εκείνο που θα αποτραπεί και πρέπει να δοθεί σαφέστατο το μήνυμα στις ΗΠΑ, είναι ότι η τουρκική επεκτατική πολιτική του Ερντογάν και των Ισλαμιστών δεν απειλεί μόνο την Κύπρο, αλλά και το Ισραήλ ως κεντρικό σταθεροποιητικό για τις ΗΠΑ παράγοντα στην περιοχή μας.
Γιατί η ομοσπονδία δεν συμφέρει σε ΗΠΑ και Ισραήλ
ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ δεν είναι μόνο εάν θα εμπλακούν οι ΗΠΑ ενεργότερα στο Κυπριακό και αν θα έχουν το πάνω χέρι, αλλά και εάν εμείς καταφέρουμε να συνταυτίσουμε τα δικά μας συμφέροντα με εκείνα των ΗΠΑ μόνοι και μέσω συμμαχιών και δη με το Ισραήλ, προκειμένου να εξευρεθεί λύση δημοκρατική και βιώσιμη που θα επιτρέπει την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και δεν θα μας μετατρέπει σε τουρκικό προτεκτοράτο και την Τουρκία τη νέα ισλαμική περιφερειακή δύναμη στην περιοχή μας, μέσω μιας ομοσπονδιακής λύσης στο Κυπριακό που θα πλήττει και το Ισραήλ, το οποίο θα παραμείνει υπό αυτές τις συνθήκες περικυκλωμένο από τους Άραβες και την Τουρκία του Ερντογάν.
Συνεπώς, για να είναι βιώσιμη η λύση και για να υπάρχει σταθερότητα στην περιοχή, δεν θα πρέπει να επιτραπεί στην Τουρκία να τη μετατρέψει σε Περσικό Κόλπο. Η βιωσιμότητα της λύσης δεν περνά μέσα από τη διάλυση του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά μέσα από τη διατήρησή του στο πλαίσιο μιας τριμερούς συμμαχίας με την Ελλάδα και το Ισραήλ σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, καθώς και με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ για την κοινή εξυπηρέτηση συμφερόντων, που είναι συναφής με την ασφάλεια και τον περιορισμό της τουρκικής επιθετικότητας και της αναθεωρητική πολιτικής της Άγκυρας, που συναρτάται με την εγκατάσταση στην Κύπρο μιας ομοσπονδίας, η οποία οδηγεί ταυτοχρόνως στην απομόνωση του Ισραήλ.
Η τέχνη της διπλωματίας δεν είναι να υποκύπτεις στις απειλές των γειτόνων σου και να παραμένεις αρνητικά διακείμενος πίσω από ταμπού, όπως η λύση μέσω και του ΝΑΤΟ, αλλά να συγκλίνεις ή και να συνταυτίζεις τα δικά σου συμφέροντα με εκείνα του ηγεμόνα κατά τρόπο ευφυή και εθνικά αξιοπρεπή, έτσι ώστε να ενισχύεσαι στο διεθνές σύστημα και να μην καθίστασαι όμηρος των ξένων, καθώς και των ιδεολογικών και άλλων πολιτικών συμπλεγμάτων.
