Χαρίτος Πάνος
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: ΠΑΝΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ- Η Μουσουλμανική Αδελφότητα αντιμετωπίζεται ως απειλή και στην κοινωνία παγιώνονται δυο κυρίαρχες ομάδες. Εκείνοι που αντιτίθενται στις ενέργειες του στρατού και εκείνου που στέκουν απέναντι στην επιστροφή της ισλαμικής οργάνωσης στα κοινά και κλείνουν το μάτι στις όποιες υπερβάσεις των στρατηγών.Στη Συρία, οι αντάρτες, αποδυναμωμένοι και δίχως τη στήριξη που τους υποσχέθηκε η Ουάσιγκτον, υποχωρούν αναζητώντας ασφαλείς περιοχές ώστε να ανασυγκροτηθούν.
- Ο θρησκευτικός χαρακτήρας που έχει πλέον λάβει ο πόλεμος στη Συρία κλιμάκωσε και την αντιπαράθεση στο Ιράκ. Από την αρχή του χρόνου, 4.000 πολίτες έχασαν τη ζωή τους, ως αποτέλεσμα των βομβιστικών επιθέσεων.Όταν το 2003 στο Σάρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου ξεκινούσαν εκ νέου οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, θυμάμαι τον εαυτό μου αγχωμένο, με ένα κινητό στο χέρι, διαρκώς να αναζητώ τους αξιωματούχους που συμμετείχαν σε αυτές ώστε να μάθω τα νέα και τις εξελίξεις.Θυμάμαι επίσης τους γηραιότερους ξένους ανταποκριτές να χαζεύουν εξ αποστάσεως, βουλιαγμένοι στις πολυθρόνες του πολυτελούς ξενοδοχείου, αδιαφορώντας παντελώς για το ποιος ήρθε, ποιος έφυγε και το τι είπε..Κάποια στιγμή τους πλησίασα και ρώτησα τι μαθαίνουν, τι ξέρουν και τέλος πάντων τι θα γράψουν.Ως απάντηση στην ερώτησή μου εισέπραξα ένα χαμόγελο με την υπόδειξη: «Πάρε το τηλεγράφημα της αντίστοιχης ημέρας των προηγούμενων διαπραγματεύσεων, άλλαξε τα ονόματα και την ημερομηνία και στείλ 'το δίχως να αλλάξεις το ελάχιστο»...
Η αλήθεια είναι πως από τότε μέχρι σήμερα μεσολάβησαν πολλές διαπραγματεύσεις και δεν απέφεραν το παραμικρό στην ειρηνευτική διαδικασία.Ανατρέχοντας λοιπόν σε παλιότερο άρθρο μου για την αποτυχία της Ανάπολης αναζήτησα τους λόγους και τις αιτίες που δεν υπήρξε καμία πρόοδος στη συνάντηση εκείνη.Η μοναδική ευχάριστη για τους Αμερικανούς όταν αποφασίζουν να εμπλακούν με το Παλαιστινιακό είναι εκείνη της ανακοίνωσης της επανέναρξης των συνομιλιών.
Όταν όμως αυτές προχωράνε, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν. Πάγωμα της επικοιστικής πολιτικής του Ισραήλ στα κατεχόμενα μεταφράζεται σε κυβερνητική κρίση στο Τελ Αβίβ. Διάλογος για το δικαίωμα της επιστροφής των Παλαιστίνιων προσφύγων αποτελεί ουτοπία για το Ισραήλ και προϋπόθεση για την επίλυση του παλαιστινιακού, έστω κι αν αυτοί δεν επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες, αλλά σε άλλες περιοχές. Η Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα και των δυο πλευρών δεν είναι αποδεκτό σενάριο για την κυβέρνηση Νετανιάχου και οι Παλαιστίνιοι δεν παραιτούνται της αξίωσης αυτής. Aυτά εν ολίγοις αποτελούν τα σημεία τριβής και διαφωνίας μεταξύ των δυο.
Ακόμα και η Ουάσιγκτον γνωρίζει τις ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος. Ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα, όταν επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Μαχμούντ Αμπάς έκανε λόγο για την προσδοκία του να προκύψουν δυο κράτη, το ένα δίπλα στο άλλο, κάτι που ωστόσο απέφυγε να αναφέρει στην συνομιλία που είχε με τον Νετανιάχου, αφού για το Ισραήλ οι συνομιλίες αυτές έχουν στόχο τη δημιουργία μιας πλατφόρμας θέσεων και αρχών βάσει των οποίων θα συνεχιστούν οι τωρινές προσπάθειες ή οι όποιες μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
Το μεγάλο και δύσκολο προς απάντηση ερώτημα που γεννάται είναι γιατί δέχθηκε ο Αμπάς να συμμετάσχει σε κάτι που δείχνει εκ των προτέρων καταδικασμένο να αποτύχει. Ίσως το όχι σε έναν Αμερικανό πρόεδρο να μην είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Ωστόσο και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αναρωτηθεί σχετικά με το πόσες φορές μπορείς να «κάψεις» τον συνομιλητή σου της πλευράς των Παλαιστινίων. Αν η συνομιλία με τους απλούς πολίτες αρκεί για την εξαγωγή τέτοιου είδους συμπερασμάτων τότε μια βόλτα στους δρόμους της Ραμάλα αφήνει την εντύπωση πως η δημοτικότητα του προέδρου δεν προκύπτει.
Οι συγκρούσεις στην Αίγυπτο
Στον αντίποδα όλων αυτών, το Ισραήλ ίσως σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε να έχει λόγους που θα έπρεπε να καθιστούν αναγκαία την επίλυση του παλαιστινιακού. Τα νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή και οι εντάσεις στο σύνολο των συνόρων του το αναγκάζουν στην αναδιάταξη των στρατιωτικών του δυνάμεων.Οι καθημερινές πλέον συγκρούσεις του αιγυπτιακού στρατού με ένοπλες ομάδες σαλαφιστών και δυνάμεων της Αλ Κάιντα στη Χερσόνησο του Σινά ενέχουν τον κίνδυνο δημιουργίας μιας ζώνης No Man Land. Οι χειρισμοί της στρατιωτικής ηγεσίας στο Κάιρο αναφορικά με τη διαχείριση της πολιτικής κρίσης δεν αφήνουν περιθώρια αποκλιμάκωσης της κατάστασης σε κανένα από τα μέτωπα.Η Μουσουλμανική Αδελφότητα αντιμετωπίζεται ως απειλή και στην κοινωνία παγιώνονται δυο κυρίαρχες ομάδες. Η μία ομάδα είναι εκείνοι που στέκουν απέναντι στην επιστροφή της ισλαμικής οργάνωσης στα κοινά και κλείνουν το μάτι στις όποιες υπερβάσεις των στρατηγών. Η άλλη ομάδα, η οποία σταδιακά διευρύνεται, αντιτίθενται στις ενέργειες του στρατού και εκτιμάται ότι στο κοντινό μέλλον θα συνταχθούν με τις ένοπλες ομάδες που δραστηριοποιούνται στο Σινά διευρύνοντας το μέτωπο προς Σουέζ και μεταγενέστερα βορειότερα και δυτικά.
Ο Άσαντ κερδίζει έδαφος
Με την κρίση στην Αίγυπτο να δημιουργεί νέα δεδομένα και να μετριάζει το ειδικό βάρος των εξελίξεων στη Συρία, οι δυνάμεις του προέδρου της χώρας προελαύνουν στα προπύργια των ανταρτών. Τελευταία μάχη που κερδήθηκε ήταν αυτή της πόλης Χομς. Οι αντάρτες, αποδυναμωμένοι και δίχως τη στήριξη που τους υποσχέθηκε η Ουάσιγκτον υποχωρούν αναζητώντας ασφαλείς περιοχές ώστε να ανασυγκροτηθούν μέχρι την πολυπόθητη άφιξη όπλων και πυρομαχικών.Ο Μπάρακ Ομπάμα επί του παρόντος δεν φαίνεται να έχει πειστεί ότι υπάρχει αξιόπιστος συνομιλητής στις τάξεις των ανταρτών και γι' αυτό καθυστερεί την όποια αποστολή όπλων.
Οι επιτυχίες στο μέτωπο πάντως των δυνάμεων Άσαντ δεν σημαίνουν και νίκη, αφού το καθεστώς αδυνατεί να ελέγξει τους οδικούς άξονες και κατ' επέκταση τους άξονες ανεφοδιασμού των προωθημένων στρατιωτικών τμημάτων του.Η διασπορά σε ένα ευρύ μέτωπο των καταπονημένων από τις μάχες στρατιωτικών μονάδων μπορεί να αποβεί μοιραία για τον ίδιο -εφόσον αποφασιστεί ο εξοπλισμός των ανταρτών- διότι έχει μειώσει σημαντικά τις δυνάμεις στη Δαμασκό και η ανασύνταξη σε μια γενικευμένη επίθεση εμπεριέχει σημαντικό ποσοστό ρίσκου.
