Η περίπτωση του Μεντερές ήταν εμβληματική: Πρωθυπουργός για δέκα χρόνια, τρεις φορές νικητής στις εκλογές. Με τον απαγχονισμό του η στρατιωτική ηγεσία διαμήνυε ότι είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού της εξουσίας.Ο τουρκικός στρατός, οι Ενοπλες Δυνάμεις της χώρας που κυβέρνησαν τη χώρα από το παρασκήνιο και συχνά από το προσκήνιο, μετά τον θάνατο του Κεμάλ το 1938, είναι από μόνες τους ένα πρωτοφανές στα πολιτικά χρονικά παράδοξο: Είναι ο πιο άκαπνος και απόλεμος στρατός στον κόσμο, καθώς από το 1922, πέραν της καταστολής του κουρδικού κινήματος, ουδέποτε κλήθηκαν να επιβεβαιώσουν την αξία και το κύρος τους στο πεδίο της μάχης.
Αν ο Ερντογάν υπήρξε ο αποφασιστικός ηγέτης που συγκρούστηκε με τους στρατηγούς στο πλαίσιο της θεσμικής και καθεστωτικής νομιμότητας που οι ίδιοι είχαν διαμορφώσει, το ξήλωμα της παντοδυναμίας τους άρχισε με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Οζάλ μετά το 1983.
Μέχρι τότε το μεγαλύτερο τμήμα του τραπεζικού τομέα αλλά και της βιομηχανικής παραγωγής ήταν ιδιοκτησία του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, με τους περισσότερους μάνατζερ να είναι απόστρατοι στρατηγοί.
Ο Οζάλ απελευθέρωσε την Οικονομία, επέτρεψε τη διαμόρφωση μιας δυναμικής μεσαίας και ανώτερης μεσαίας τάξη,ς η οποία όταν ανδρώθηκε ζήτησε την κατάργηση των στεγανών της εξουσίας, την κατάργηση των προνομίων της κεμαλικής νομενκλατούρας.
Με πολιτικούς όρους της Λατινικής Αμερικής του πρώτου μισού του 20ού αιώνα αλλά και της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης, η σύγκρουση στην Τουρκία δεν ήταν επί της ουσίας αντιπαράθεση κοσμικών ? ισλαμιστών, αλλά μη προνομιούχων με μια κλειστή νομενκλατούρα εξουσίας.
Με άλλα λόγια, όποιο και να είναι το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν, η φθορά του ή η αντοχή του στη μακρόχρονη εξάσκηση της εξουσίας, ο ρόλος του στρατού στην πολιτική είναι ένα κεφάλαιο που έκλεισε, καθώς δεν υπάρχουν πλέον οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που το επέτρεπαν.
Οπως επίσης δεν υπάρχουν και οι διεθνείς προϋποθέσεις, καθώς η ακαμψία των στρατηγών τους είχε φέρει σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ στον χειρισμό του Κουρδικού στο Βόρειο Ιράκ. Είναι κοινό μυστικό ότι μέλη της στρατιωτικής ηγεσίας συνέκριναν την κουρδική ανταρσία με την αλβανική εξέγερση στο Κόσοβο, με τις ΗΠΑ να κινούν τα νήματα από το παρασκήνιο. Από πολύτιμο έρεισμα την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ο τουρκικός στρατός γινόταν παράγων περιπλοκής για τις περιφερειακές στοχεύσεις της Ουάσιγκτον.
Τούτων λεχθέντων είναι σαφές ότι η σπουδή των δύο κομμάτων της Αντιπολίτευσης να συμπαρασταθούν στους καταδικασθέντες ευνοεί τον Ερντογάν, καθώς τον διευκολύνει στην προσπάθειά του να ταυτίσει κάθε διαμαρτυρία και αμφισβήτηση με συνωμοσία, παλινόρθωση του διεφθαρμένου και αυταρχικού παρελθόντος.
Με φόντο την αγχόνη...
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια μια πιο ωμή και ανατριχιαστική εικόνα συνέτιζε όποιον πολιτικό σκεπτόταν να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των στρατηγών: Τα αιωρούμενα πτώματα του πρώην πρωθυπουργού Μεντερές, του πρώην υπουργού Εξωτερικών Ζορλού και του πρώην υπουργού Οικονομικών Πολατκάν που απαγχονίσθηκαν από τους πραξικοπηματίες του 1960, μετά από τη θανατική τους καταδίκη τον Σεπτέμβριο του 1961.-Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
