Απέναντι στις αντιαναπτυξιακές και αντιφιλελεύθερες ευρωπαϊκές πρακτικές ο Μπαράκ Ομπάμα αντέταξε επιτυχώς το αναπτυξιακό μοντέλο της λελογισμένης δημοσιονομικής πειθαρχίας, με αύξηση της φορολογίας στα ανώτατα στρώματα, μείωση της φορολογίας στις επιχειρήσεις, με στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας, και ανάδειξη της μεσαίας τάξης σε παράγοντα σταθερότητας για την πορεία του κράτους. Αυτή είναι, άλλωστε, η πεμπτουσία του φιλελεύθερου μοντέλου διακυβέρνησης, που παράγει συνθήκες συλλογικής συνοχής και ευκαιρίες ατομικής προόδου, δίχως οριζόντιες προσεγγίσεις ανασταλτικού αναπτυξιακού χαρακτήρα, που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν, καταδικάστηκαν από την Ιστορία και επανέρχονται σήμερα στην Ευρώπη ως τραγελαφικό deja vu.
Η συνάντηση σήμερα πραγματοποιείται μεταξύ δύο ιστορικών συμμάχων κι αυτό έχει επιπρόσθετη αξία σε μια διεθνή αρένα που οι συμμαχίες έρχονται και παρέρχονται. Είναι οι ΗΠΑ που σπεύδουν, με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, να αποδώσουν επίσημο status κρατικής οντότητας στην επαναστατημένη Ελλάδα. Και αν διαβάσει κάποιος με προσοχή το αμερικανικό Σύνταγμα, αλλά και τα εξαιρετικά θεωρητικά κείμενα των ιδρυτών των ΗΠΑ, θα διαπιστώσει την ένταση αλλά και το υψηλό σημείο επηρεασμού που ασκεί ο Αριστοτέλης, περισσότερο, αλλά και ο Πλάτωνας, λιγότερο, στη δομική σύσταση του κράτους. Με τις ΗΠΑ πολεμήσαμε μαζί δύο Παγκόσμιους Πολέμους, έναν Ψυχρό Πόλεμο, τον πόλεμο κατά του φονταμενταλισμού, ενώ εμπρός μας ανοίγεται ένας νέος, κοινός στόχος για την επάνοδο του δυτικού κόσμου σε συνθήκες ανάπτυξης, τεχνολογικής προόδου και καταπολέμησης παντός είδος ζηλωτισμού.
Η Ελλάδα διαθέτει όλους αυτούς τους υποκειμενικούς συντελεστές ισχύος, ώστε να αποτελέσει έναν «έξυπνο» πυλώνα παραγωγής υψηλής πολιτικής στη ΝΑ Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο, αυξάνοντας τις προοπτικές του δυτικού πόλου να αντεπεξέλθει επιτυχώς στις νέες συστημικές προκλήσεις. Εστω και βαθιά τραυματισμένη από μια τριετή, αχρείαστη δημοσιονομική οδύσσεια και μια αναίτια ηθική διαπόμπευση, η Ελλάδα αποτελεί τον σημαντικότερο σύμμαχο για τις ΗΠΑ στη ΝΑ Ευρώπη -και μαζί με το Ισραήλ στην ανατολική Μεσόγειο-, όπως άλλωστε και οι ΗΠΑ τον σημαντικότερο σύμμαχο για την Ελλάδα σε διεθνές επίπεδο.
Η σημερινή συνάντηση πρέπει να είναι η απαρχή μιας νέας, ανανεωμένης και ισχυρής σχέσης μεταξύ των δύο κρατών, με πολυεπίπεδες προοπτικές συνεργασίας στον τεχνολογικό, ενεργειακό, πολιτικό και στρατηγικό τομέα. Στη συνάντηση αυτή η Ελλάδα οφείλει να καταστήσει σαφές στις ΗΠΑ ότι μπορεί και είναι έτοιμη να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη νέα εποχή των ευρω-ατλαντικών σχέσεων. Επίσης, οφείλει να καταστήσει σαφές στον Λευκό Οίκο ότι το δυναμικό στρατηγικό τρίγωνο Ελλάδας - Ισραήλ - Κύπρου λειτουργεί με όρους στρατηγικής εφαρμογής ως εξισορροπιστής απέναντι στον διαρκώς κλιμακούμενο τουρκικό αναθεωρητισμό, αλλά και ως λωρίδα σταθερότητας για τη Δύση σε ένα θυελλώδες αρχιπέλαγος, όπου οι τζιχαντιστικές σειρήνες αναζητούν νέες ευκαιρίες επιβολής πολιτικού χάους.
Ασφαλώς, για να τελεσφορήσει η σημερινή συνάντηση, η Ελλάδα οφείλει να κατανοήσει ότι η στάση τού «ήξεις αφήξεις» και η λογική τού «είμαι από λίγο με όλους» όχι μόνο δεν συνάδει σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά και μας αποστερεί σημαντικές ευκαιρίες ουσιαστικής ενίσχυσής μας σε μια εποχή υψηλής διεθνοπολιτικής ρευστότητας και σημαντικών ευκαιριών. Αλλά και οι ΗΠΑ πρέπει να κατανοήσουν ότι η ατζέντα των εθνικών μας θέσεων (π.χ. Σκοπιανό, Κυπριακό, Αιγαίο) δεν είναι ένα καπρίτσιο του ελληνικού λαού, αλλά ουσιαστικοί θεμέλιοι λίθοι της επιβίωσής μας, όπως βέβαια και η ρεαλιστική οικονομικο-αναπτυξιακή μας στήριξη σε διεθνές επίπεδο.
Η ουσιαστική αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων αποτελεί μια συνθήκη κέρδους-κέρδους, αλλά και μια καίρια ευκαιρία να ανακοπεί η πορεία μας προς το δαντικό κολαστήριο.
Σπύρος Ν. Λίτσας
