Ο Φίσερ υπηρετούσε στην Άγκυρα στις αρχές της δεκαετίας του '50, μια από τις γονιμότερες περιόδους μεταξύ των δύο κρατών. Έγραφε, λοιπόν, ο Φίσερ προς τους προϊστάμενούς του στο Τελ Αβίβ, στις 16 Αυγούστου 1953: «Οι σχέσεις μας με την Άγκυρα είναι εξαιρετικά καλές τελευταία... (όμως) αυτές οι καλές σχέσεις μπορεί να χειροτερεύσουν από τη μια στιγμή στην άλλη και θα έπρεπε να πάρουμε μαθήματα από την πικρή εμπειρία άλλων. Οι Τούρκοι δεν έχουν φθάσει ακόμη στο επίπεδο εκείνο κατά το οποίο, σε περίπτωση διαφωνίας με άλλο κράτος, θα μπορούσαν να σταθμίσουν αντικειμενικά τις θέσεις και των δύο πλευρών. Γι' αυτούς υπάρχει μόνο μία αρχή: Σε κάθε σύγκρουση με κάποιον ξένο, είτε άτομο, είτε εταιρεία, είτε κράτος, ο Τούρκος έχει πάντα δίκιο».

 Υπογραμμίζω πως τότε η Τουρκία ήταν κοσμικό κράτος, με οδηγό τον κεμαλισμό και το οποίο κράτος, σύσσωμο το δυτικό στρατόπεδο προπαγάνδιζε ως το κατ' εξοχήν «κοσμικό μοντέλο» για τον μη-δυτικό/μουσουλμανικό κόσμο. Αυτό έχει σημασία διότι σήμερα οι Τούρκοι έχουν «παντα δίκιο» δύο φορές -ως Τούρκοι αλλά και ως πιστοί επί το έργον (Dawa)- με το ισλαμιστικό δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου να είναι η αποθέωση αυτού του φαινομένου. Με την πολυαναμενόμενη λοιπόν αποκατάσταση των σχέσεων Άγκυρας και Ιερουσαλήμ άρχισε ένας «ανελέητος» πολιτικός βομβαρδισμός ως προς τις «ανατρεπτικές ανακατατάξεις» που θα ακολουθήσουν, αρχικά στην Ανατολική Μεσόγειο και ακολούθως σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, αρχίζοντας από τα ενεργειακά.
Στο επίκεντρο βρίσκεται ο πολυσυζητημένος αγωγός υγραερίου (και αργότερα και πετρελαίου που υπάρχει μπόλικο) από τα μεγάλα θαλάσσια οικόπεδα ενέργειας του Ισραήλ, αρχικά προς την Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη. Με την ολοκλήρωσή του θα «απελευθερωθούν», τάχατες, από τον θανάσιμο ενεργειακό εναγκαλισμό της ρωσικής αρκούδας, αρχικά η Τουρκία, η Ουκρανία, τα Βαλκάνια και μετά η Ευρώπη. Και μπορεί να μην μπορούμε να προσδιορίσουμε επακριβώς τις συνέπειες της «ανανεωμένης» σύζευξης Ισραήλ-Τουρκίας στην περιοχή μας και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, όμως ένα είναι σίγουρο: Όλες θα είναι προς χάριν της ειρήνης και της ασφάλειας όλων μας και, σίγουρα, του Ισραήλ, το οποίο και θα ενισχυθεί στρατηγικά, αλλά και θα θησαυρίσει.

Τη δεκαετία του '90, όταν ανθούσε ο άξονας Τουρκίας-Ισραήλ και δεν υπήρχε κανένα σύννεφο στις σχέσεις τυς, υπήρχε μια κάπως αντίστοιχη κατάσταση ανάμεσα στις δυο χώρες που είχε και αυτή στο επίκεντρο της έναν αγωγό. Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η Τουρκία που είχε, φαινομενικά, το πάνω χέρι. Αναφέρομαι στον περιβόητο «Αγωγό Νερού για την Ειρήνη», έμπνευση του Τουρκούτ Οζάλ (1986-'87), που θα θεράπευε όλα τα δεινά της Μέσης Ανατολής, και με τους Τούρκους ως «παραγωγούς ειρήνης», τουρκικής πάντοτε!
Στην αρχική του σύλληψη ο «Αγωγός Ειρήνης» σχεδιάστηκε ως επίγειος. Θα κάλυπτε Συρία, Λίβανο, Ισραήλ, Ιορδανία και Παλαιστίνη και οι υποδομές θα στοίχιζαν περίπου ένα δισ. δολάρια. Στις επόμενες δεκαετίες πήρε τη μορφή θαλάσσιου αγωγού από τον ποταμό Μαναβγάτ (Αττάλεια) προς το λιμάνι Ασκότ του Ισραήλ, κάπου 325 μίλια μακριά. Διαπραγματεύσεις άρχισαν το 1998-'99 και υπεγράφη και συμφωνία το 2004. Αυτή αφορούσε τροφοδοσία 50 εκατ.κ.μ. νερού ετησίως για τα επόμενα 20 χρόνια. Οι επενδύσεις της Τούρκων στην Αττάλεια ήταν της τάξης των 150 εκατ. δολαρίων. Οι αντίστοιχες του Ισραήλ ήταν λιγότερες. Μόνο η μελέτη για το έργο στοίχισε 30 εκατ.

Ο αγωγός αυτός δεν έγινε ποτέ. Και οι λόγοι παραπέμπουν στα σημερινά και ειδικά στο πώς το Ισραήλ αντιλαμβάνεται το μείζον ζήτημα της ασφάλειάς του. Το πιο σημαντικό, το οποίο πρέπει να υπογραμμιστεί και παραπέμπει άμεσα στα σημερινά, είναι πως σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων οι Ισραηλινοί αντιμετώπιζαν έναν συνεχή εκβιασμό. Ή έπρεπε να δεχτούν τους όρους και την τιμή ανά κυβικό που ήθελαν οι Τούρκοι, που έβγαινε ακριβότερη από την αφαλάτωση (!), ή οι διάφορες πωλήσεις όπλων από το Ισραήλ έμπαιναν στον πάγο. Στο τέλος οι Ισραηλινοί υπέγραψαν αυτά που ήθελαν οι Τούρκοι, αλλιώς θα επηρεάζονται οι διμερείς σχέσεις σε υψηλότερο στρατηγικό επίπεδο. Όμως οι Ισραηλινοί ποτέ δεν είχαν πρόθεση να υλοποιήσουν τη συμφωνία για τον απλό λόγο πως έτσι μια ξένη χώρα θα αποκτούσε λόγο σε ένα μείζον για αυτούς ζήτημα ασφάλειας. Και η συμφωνία παρέμεινε ανενεργή, παρόλο που υπήρχε αρκετός χρόνος για την υλοποίησή της, μέχρι το 2009-'10 όταν και κατάρρευσε ο αναμεταξύ τους άξονας λόγω υπαιτιότητας της Άγκυρας.
Στο μεσοδιάστημα, και έτσι για να αντιλαμβανόμαστε τα θεμελιώδη που διέπουν τις διακρατικές σχέσεις, το Ισραήλ φρόντισε ώστε σήμερα να είναι περισσότερο από αυτάρκες στο ζήτημα του νερού. (Δες, Simona Weinglass, "How Israel became a water superpower", The Times of Israel, 1/12/2015).

Σήμερα και με τις τρέχουσες εξελίξεις, από την Ευρώπη μέχρι και τον Περσικό Κόλπο, τα πράγματα έχουν γίνει πολύ πιο σύνθετα και απρόβλεπτα από ό,τι ήταν στις πρώτες δύο δεκαετίες της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Βρισκόμαστε στο τέλος της εποχής αυτής, όπως αποδεικνύουν οι αλληλένδετες κρίσεις σε Ουκρανία και Συρία. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να διαμορφώνουν μονομερώς το διακρατικό σύστημα. Και οι διακρατικές σχέσεις επανέρχονται, σε πολύ μεγάλο βαθμό, στην κλασική τους μορφή και στην πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο περίοδο, της εξισορρόπησης.
Ιδιαίτερα στην περιοχή μας η αμερικανική ηγεμονία και η επιμέρους στρατιωτική ηγεμονία που αυτή εξέθρεψε, που ήταν ο άξονας Τουρκίας και Ισραήλ, δεν μπορούν να ανασυσταθούν. Πιο συγκεκριμένα, για παράδειγμα, πριν το 2010 και το αιματηρό επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά, δεν υπήρχε νομικά κατοχυρωμένη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Σήμερα υπάρχει, και όχι μόνο. Λίγο μετά, ακολούθησε και η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, ο εντοπισμός υδρογονανθράκων στη λεκάνη της Αν. Μεσογείου και πάει λέγοντας...

ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ-ΑΘΗΝΑ
Το ζήτημα είναι όχι τι θα κάνει ή δεν θα κάνει το Ισραήλ για το δικό του συμφέρον, αλλά τι πράττουν Λευκωσία και Αθήνα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και, πιο άμεσα, τι πράττει η Kυβέρνηση Αναστασιάδη. Θα λειτουργήσει με τα εργαλεία που προκύπτουν από την υπόσταση του κυπριακού κράτους και τα οποία είναι πάμπολλα και αποτελεσματικά; Ή ο κ. Αναστασιάδης θα λειτουργήσει ως «κοινοτάρχης» που αναζητά κηδεμόνες και ξένους προστάτες;

Πρωτόγνωρος εκβιασμός
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ρευστότητας το κάθε κράτος λειτουργεί ανάλογα με τις επιταγές του εθνικού του συμφέροντος. Θα παίξει το παιγνίδι των αγωγών με την Τουρκία το Ισραήλ επειδή ειδικά οικονομικά συμφέροντα σε Τουρκία και Ισραήλ «κόπτονται» για μια τέτοια εξέλιξη, παρουσιάζοντάς την και ως «πανάκεια»; Επειδή η Ουάσινγκτον έχει στρατηγικές επιδιώξεις, π.χ. ποικιλότροπη ενίσχυση της ΝΑΤΟϊκης Τουρκίας και την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από Ρωσία; Επειδή επιδιώκεται από το στρατόπεδο των Ευρωατλαντιστών η ποδηγέτηση της παγκόσμιας οικονομίας αρχίζοντας με την ποδηγέτηση της ρωσικής;Οι Ισραηλινοί είναι αποδεδειγμένα «παίκτες» στο «παιγνίδι των εθνών». Έχουν μια τρομακτική εμπειρία στις διμερείς τους σχέσεις με τους Τούρκους, μια εμπειρία που κατά καιρούς τους έχει αποφέρει σημαντικά οφέλη αλλά και ταπεινώσεις και σημαντικές ζημιές. Ο εθνικός αερομεταφορέας των Ισραηλινών, για παράδειγμα, η Ελ Αλ, έχει κυριολεκτικά καταρρεύσει με υπαιτιότητα της τουρκικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο της στρατηγικής της Άγκυρας για την κυριαρχία των «Τουρκικών Αερογραμμών». Από το Τελ Αβίβ φεύγουν πάνω από 100 τουρκικές πτήσεις τη βδομάδα για την Πόλη, διότι οι Τούρκοι απαγορεύουν την προσγείωση της Ελ Αλ στην Τουρκία. Ισραηλινοί και Τούρκοι γνωρίζουν γιατί οι πρώτοι αποδέχονται έναν πρωτόγνωρο εκβιασμό.Αν τώρα οι Ισραηλινοί προχωρήσουν και με αγωγούς, κάτι που θα πάρει χρόνια βέβαια, με γεια τους και χαρά τους! Ας τους χαίρονται τους Τουρκαλάδες τους, που αποδεδειγμένα, πλέον, όταν πλήττουν με μια μορφή ταπείνωσης τους Ισραηλινούς, τους ταπεινώνουν αλλιώς.