Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη
Οι ραγδαίες αλλαγές που επέρχονται στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό, και
πιο συγκεκριμένα στις δομές εξουσίας του τουρκικού κράτους, σηματοδοτούν
αναμφίβολα εξελίξεις που δεν περιορίζονται στο εσωτερικό της Τουρκίας,
αλλά αφορούν, άπτονται και επηρεάζουν ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή,
αυτό δηλαδή που ονόμαζε ο Huntighton ευρύτερη Μέση Ανατολή, η οποία
καλύπτει τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία, τον Καύκασο, τα Βαλκάνια,
τη Μεσόγειο και φυσικά την Ελλάδα και την Κύπρο.
Πρόκειται για απρόσμενες εξελίξεις, οι οποίες αιφνιδίασαν προδήλως τη
σημερινή ηγεσία της Τουρκίας, ανατρέπουν τους σχεδιασμούς του ηγετικού
διδύμου Ερντογάν - Νταβούτογλου για εμπέδωση μιας τουρκοοθωμανικής
σουλτανικής ηγεμονίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της
Νοτιοανατολικής Μεσογείου και για υλοποίηση αυτού του νεοοθωμανικού,
αυτοκρατορικού, ηγεμονικού σχήματος. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς αυτούς,
η Ελλάδα και η Κύπρος μετατρέπονται σταδιακά, η μεν Ελλάδα σε
προτεκτοράτο, η δε Κύπρος σε επαρχία.
Η τουρκική οπτική για την τύχη της Κύπρου περιγράφεται στην πάντα επίκαιρη αναφορά του Νιχάτ Ερίμ στο Σχέδιο που ετοίμασε το 1956 για την κατάκτηση της Κύπρου με εντολή της κυβερνήσεως Μεντερές ότι η Κύπρος δεν έχει ελληνική πλειοψηφία, αλλά πρόκειται για μια μειονότητα τετρακοσίων χιλιάδων (τότε), στο πλαίσιο του τουρκικού έθνους των σαράντα εκατομμυρίων, στο οποίο είναι ενταγμένη γεωφυσικά και γεωπολιτικά ως νησίδα προέκτασης του βράχου της Ανατολίας.
Οι εκλογές που έλαβαν χώραν την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία ανέδειξαν για πρώτη φορά στην ιστορία του τουρκικού κράτους ένα κουρδικό κόμμα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, το οποίο εμφανίζεται κατά τον πλέον επίσημο τρόπο ως εκπρόσωπος του κουρδικού και των άλλων λαών της Τουρκίας στο τουρκικό πολιτικό σύστημα. Αυτό επειδή παραπέμπει σε ανατροπή δομών εξουσίας στην Τουρκία είναι μια ειρηνική επανάσταση, η οποία οδηγεί τα τουρκικά πολιτικά πράγματα σε εξελίξεις που δεν προβλέπονταν και που σαφώς θα μεταβάλουν το πολιτικό σύστημα σε αλλαγές θετικές για τους λαούς της Τουρκίας, τις εθνότητες, τις μειονότητες και τους Τούρκους δημοκράτες.
Σε τι συνίσταται η ανατροπή; Το τουρκικό πολιτικό σύστημα δομήθηκε πάνω στην κεμαλική αρχή του εθνικισμού. Αυτό σήμαινε πως δεν υπάρχει κανένας άλλος λαός, εθνότητα, μειονότητα, κοινότητα, ομάδα εθνική που να είναι κάτι διαφορετικό εκτός από το τουρκικό. Η τουρκική κοινωνία θα έπρεπε να μετασχηματιστεί από πολυεθνική σε μονοεθνική τουρκική με τη βία ή με την αναγκαστική προσαρμογή συνειδήσεων, αντιλήψεων και φυλετικών δομών.
Η κεμαλική αρχή του εθνικισμού, η οποία ήταν η εξαναγκαστική μετατροπή της τουρκικής κοινωνίας σε ένα εθνικό κράτος, άρχισε αμέσως μετά το 1923 να εφαρμόζεται, αφού εξόντωσε τους Αρμένιους και τους Έλληνες σε μεγάλο βαθμό, εξαλείφοντας άλλες μειονότητες και εθνότητες, υποχρεώνοντάς τους ή να εγκαταλείψουν τη χώρα ή να τουρκοποιηθούν.
Η αντίσταση των Κούρδων από τη δεκαετία του 1930 ήταν ενεργός, ενώ οι Έλληνες προστατεύονταν τρόπον τινά από τη Συνθήκη της Λωζάννης, την οποία και δεν σεβάστηκαν οι τουρκικές Αρχές, ούτε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ούτε στη διάρκεια των δεκαετιών 1950 και 1960, όταν με αφορμή το Κυπριακό εξεδιώχθησαν οι Έλληνες από την Κωνσταντινούπολη, ενώ εξαλείφθηκε κατά τρόπο πρωτοφανή ο Ελληνισμός της Ίμβρου και της Τενέδου, ο οποίος αποτελούσε τη μέγιστη πλειοψηφία του πληθυσμού - το δε καθεστώς των δύο νήσων, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης αναγνωριζόταν ως αυτοδιοικούμενες περιοχές.
Η κουρδική αντίσταση συνεχίστηκε από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, πέρασε από τα στάδια της ένοπλης σύγκρουσης στη διάσταση της πολιτικής διεκδίκησης, της δημοκρατίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, αλλά και των πολιτών, που διεκδικούσαν ελευθερία και προστασία από την κρατική αυθαιρεσία.
Σήμερα το Κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών της Τουρκίας κατάφερε με τη νίκη του στις εκλογές, όχι μόνο να ανατρέψει τα σχέδια του Ερντογάν για εγκαθίδρυση μιας αυταρχικής δομής εξουσίας, που να κυβερνά σουλτανικά τη γείτονα και όχι μόνο, αλλά να κατακτήσει μια θέση στο πολιτικό σύστημα, καθοδηγώντας το σταδιακά σε μια δημοκρατική μετεξέλιξη, όπου μέσα από τις μειονότητες θα υποχρεωθούν οι δομές εξουσίας της Τουρκίας να προσαρμοστούν στη δημοκρατική επιταγή του κράτους δικαίου, που σημαίνει προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών.
Ας μην ξεχνάμε τη χαρακτηριστική φράση του πρώην Προέδρου της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ το 1991, όταν του ετέθη το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατικής αρχής στην Τουρκία απάντησε «πώς είναι δυνατό να αξιώνετε κάτι τέτοιο από την Τουρκία, τη στιγμή που θα έπρεπε να γνωρίζετε πως η εφαρμογή του θα οδηγούσε τη χώρα μου σε διάλυση»;
Τώρα πλέον η Τουρκία εισέρχεται σε ένα μακρύ δρόμο δημοκρατικοποίησης, ο οποίος αν δεν ανατραπεί από κάποια βίαιη ενέργεια εναντίον των Κούρδων και εν γένει από εξωθεσμική μεταβολή της σημερινής πορείας των πραγμάτων, η Άγκυρα θα υποχρεωθεί να βιώσει τις συνθήκες της μετεξέλιξης μιας αυταρχικής δομής σε ένα δημοκρατικό σύστημα τα επόμενα χρόνια, πράγμα που θα είναι επ’ ωφελεία όχι μόνο του τουρκικού λαού, αλλά και της ειρήνης και της ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων.
Οι εξελίξεις αυτές, που έχουν μεγάλη σημασία για ολόκληρη την περιοχή, σημαίνουν και για το Κυπριακό πως δεν πρέπει κανείς να βιάζεται σήμερα, αλλά να παρακολουθεί και να σχεδιάζει με βάση τις εξελίξεις, κυρίως στη γείτονα, την πολιτική εθνικής δικαίωσης του κυπριακού Ελληνισμού, που προϋποθέτει την καλλιέργεια και εμπέδωση μιας διεθνούς συσπείρωσης γύρω από την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού, επί τη βάση των αρχών της δημοκρατίας, του διεθνούς δικαίου και κυρίως της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας απαλλαγμένης από οποιαδήποτε κηδεμόνευση ή ηγεμονία.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
- See more at: http://www.sigmalive.com/simerini/politics/240806/i-agkyra-enopsei-ekselikseon#sthash.x6JeRDUP.dpufΗ τουρκική οπτική για την τύχη της Κύπρου περιγράφεται στην πάντα επίκαιρη αναφορά του Νιχάτ Ερίμ στο Σχέδιο που ετοίμασε το 1956 για την κατάκτηση της Κύπρου με εντολή της κυβερνήσεως Μεντερές ότι η Κύπρος δεν έχει ελληνική πλειοψηφία, αλλά πρόκειται για μια μειονότητα τετρακοσίων χιλιάδων (τότε), στο πλαίσιο του τουρκικού έθνους των σαράντα εκατομμυρίων, στο οποίο είναι ενταγμένη γεωφυσικά και γεωπολιτικά ως νησίδα προέκτασης του βράχου της Ανατολίας.
Οι εκλογές που έλαβαν χώραν την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία ανέδειξαν για πρώτη φορά στην ιστορία του τουρκικού κράτους ένα κουρδικό κόμμα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, το οποίο εμφανίζεται κατά τον πλέον επίσημο τρόπο ως εκπρόσωπος του κουρδικού και των άλλων λαών της Τουρκίας στο τουρκικό πολιτικό σύστημα. Αυτό επειδή παραπέμπει σε ανατροπή δομών εξουσίας στην Τουρκία είναι μια ειρηνική επανάσταση, η οποία οδηγεί τα τουρκικά πολιτικά πράγματα σε εξελίξεις που δεν προβλέπονταν και που σαφώς θα μεταβάλουν το πολιτικό σύστημα σε αλλαγές θετικές για τους λαούς της Τουρκίας, τις εθνότητες, τις μειονότητες και τους Τούρκους δημοκράτες.
Σε τι συνίσταται η ανατροπή; Το τουρκικό πολιτικό σύστημα δομήθηκε πάνω στην κεμαλική αρχή του εθνικισμού. Αυτό σήμαινε πως δεν υπάρχει κανένας άλλος λαός, εθνότητα, μειονότητα, κοινότητα, ομάδα εθνική που να είναι κάτι διαφορετικό εκτός από το τουρκικό. Η τουρκική κοινωνία θα έπρεπε να μετασχηματιστεί από πολυεθνική σε μονοεθνική τουρκική με τη βία ή με την αναγκαστική προσαρμογή συνειδήσεων, αντιλήψεων και φυλετικών δομών.
Η κεμαλική αρχή του εθνικισμού, η οποία ήταν η εξαναγκαστική μετατροπή της τουρκικής κοινωνίας σε ένα εθνικό κράτος, άρχισε αμέσως μετά το 1923 να εφαρμόζεται, αφού εξόντωσε τους Αρμένιους και τους Έλληνες σε μεγάλο βαθμό, εξαλείφοντας άλλες μειονότητες και εθνότητες, υποχρεώνοντάς τους ή να εγκαταλείψουν τη χώρα ή να τουρκοποιηθούν.
Η αντίσταση των Κούρδων από τη δεκαετία του 1930 ήταν ενεργός, ενώ οι Έλληνες προστατεύονταν τρόπον τινά από τη Συνθήκη της Λωζάννης, την οποία και δεν σεβάστηκαν οι τουρκικές Αρχές, ούτε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ούτε στη διάρκεια των δεκαετιών 1950 και 1960, όταν με αφορμή το Κυπριακό εξεδιώχθησαν οι Έλληνες από την Κωνσταντινούπολη, ενώ εξαλείφθηκε κατά τρόπο πρωτοφανή ο Ελληνισμός της Ίμβρου και της Τενέδου, ο οποίος αποτελούσε τη μέγιστη πλειοψηφία του πληθυσμού - το δε καθεστώς των δύο νήσων, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης αναγνωριζόταν ως αυτοδιοικούμενες περιοχές.
Η κουρδική αντίσταση συνεχίστηκε από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, πέρασε από τα στάδια της ένοπλης σύγκρουσης στη διάσταση της πολιτικής διεκδίκησης, της δημοκρατίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, αλλά και των πολιτών, που διεκδικούσαν ελευθερία και προστασία από την κρατική αυθαιρεσία.
Σήμερα το Κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών της Τουρκίας κατάφερε με τη νίκη του στις εκλογές, όχι μόνο να ανατρέψει τα σχέδια του Ερντογάν για εγκαθίδρυση μιας αυταρχικής δομής εξουσίας, που να κυβερνά σουλτανικά τη γείτονα και όχι μόνο, αλλά να κατακτήσει μια θέση στο πολιτικό σύστημα, καθοδηγώντας το σταδιακά σε μια δημοκρατική μετεξέλιξη, όπου μέσα από τις μειονότητες θα υποχρεωθούν οι δομές εξουσίας της Τουρκίας να προσαρμοστούν στη δημοκρατική επιταγή του κράτους δικαίου, που σημαίνει προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών.
Ας μην ξεχνάμε τη χαρακτηριστική φράση του πρώην Προέδρου της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ το 1991, όταν του ετέθη το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατικής αρχής στην Τουρκία απάντησε «πώς είναι δυνατό να αξιώνετε κάτι τέτοιο από την Τουρκία, τη στιγμή που θα έπρεπε να γνωρίζετε πως η εφαρμογή του θα οδηγούσε τη χώρα μου σε διάλυση»;
Τώρα πλέον η Τουρκία εισέρχεται σε ένα μακρύ δρόμο δημοκρατικοποίησης, ο οποίος αν δεν ανατραπεί από κάποια βίαιη ενέργεια εναντίον των Κούρδων και εν γένει από εξωθεσμική μεταβολή της σημερινής πορείας των πραγμάτων, η Άγκυρα θα υποχρεωθεί να βιώσει τις συνθήκες της μετεξέλιξης μιας αυταρχικής δομής σε ένα δημοκρατικό σύστημα τα επόμενα χρόνια, πράγμα που θα είναι επ’ ωφελεία όχι μόνο του τουρκικού λαού, αλλά και της ειρήνης και της ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων.
Οι εξελίξεις αυτές, που έχουν μεγάλη σημασία για ολόκληρη την περιοχή, σημαίνουν και για το Κυπριακό πως δεν πρέπει κανείς να βιάζεται σήμερα, αλλά να παρακολουθεί και να σχεδιάζει με βάση τις εξελίξεις, κυρίως στη γείτονα, την πολιτική εθνικής δικαίωσης του κυπριακού Ελληνισμού, που προϋποθέτει την καλλιέργεια και εμπέδωση μιας διεθνούς συσπείρωσης γύρω από την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού, επί τη βάση των αρχών της δημοκρατίας, του διεθνούς δικαίου και κυρίως της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας απαλλαγμένης από οποιαδήποτε κηδεμόνευση ή ηγεμονία.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
