Της Αιμιλίας Βουλβούλη* Το αποτέλεσμα των τουρκικών εθνικών εκλογών της προηγούμενης Κυριακής
είναι ίσως το πιο ιστορικό αποτέλεσμα μετά από εκείνο των πρώτων
πολυκομματικών εκλογών της χώρας το 1946. Η σημασία αυτή έγκειται στην
για πρώτη φορά είσοδο στη Τουρκική Εθνοσυνέλευση 80 Αριστερών βουλευτών
κάτω από την ομπρέλα ενός κόμματος της Αριστεράς και όχι ως μεμονωμένοι
ανεξάρτητοι υποψήφιοι όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αφού το όριο εισόδου
ενός κόμματος στο κοινοβούλιο είναι το 10%, γεγονός που καθιστά αδύνατο
ένα μικρό κόμμα, όπως μέχρι πρόσφατα ήταν τον Κόμμα της Δημοκρατίας των
Λαών (Halkların Demokratik Partisi - HDP), να εκπροσωπηθεί ενιαία.Πρόκειται για μία τεράστιας σημασίας εκλογική επιτυχία η οποία κατά κάποιο τρόπο αποκαθιστά τη βίαιη καταστολή της ιστορικής διαδικασίας (πραξικοπήματα, νεοφιλελευθεροποίηση της οικονομίας, συντηρικοποίηση της δημόσιας ζωής) που είχε ως αποτέλεσμα τον εξοστρακισμό ολόκληρων ομάδων πολιτών από την κεντρική πολιτική σκηνή και που τώρα φαίνεται να επιστρέφουν. Η παρατήρηση αυτή βασίζεται στην ανάλυση των παρακάτω στοιχείων που συνθέτουν το φαινόμενο HDP και αναδεικνύουν τους λόγους οι οποίοι καθιστούν αυτή την επιτυχία ιστορικά κομβική:
Κοινωνική χειραφέτηση
1. Το HDP είναι ένα φιλοκουρδικό κόμμα με συμπρόεδρο τον κουρδικής καταγωγής Σελαχατίν Ντεμιρτάς και τόσο ο ίδιος όσο και το κόμμα δεν έκρυψαν ποτέ την αγωνία τους για τη λύση του κουρδικού ζητήματος βάζοντας μάλιστα στο κέντρο αυτού του διαλόγου την εμβληματική μορφή του αυτονομιστικού κινήματος, τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Αξίζει να σημειωθεί ότι μία από τους 80 νεοεκλεγέντες βουλευτές του HDP είναι η ανιψιά του, Ντιλέκ Οτσαλάν. Η προτίμηση του 13% του εκλογικού σώματος σ' ένα κόμμα που εξαιτίας αυτής του της φυσιογνωμίας έχει κατ' επανάληψη χαρακτηριστεί «τρομοκρατικό», συνιστά μία υπέρβαση του εκλογικού σώματος της μέχρι τώρα κυρίαρχης και διαστρεβλωμένης εικόνας για το κουρδικό ζήτημα και θέτει τα θεμέλια για μία πολιτική λύση του με φιλοκουρδικό πρόσημο.2. Η αιτία μίας τέτοιας ενδεχόμενης εξέλιξης δεν οφείλεται μόνο στη χαρισματική παρουσία του Ντεμιρτάς αλλά οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το HDP υπερέβη το προφίλ ενός κουρδικού κόμματος, αποσυνδέοντας μερικώς το κουρδικό ζήτημα από το πλαίσιο μιας συζήτησης περί εθνοτικών διαχωρισμών και εντάσσοντας το σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης για τη χειραφέτηση - χρησιμοποιώντας τα λόγια του Ντεμιρτάς στην πρώτη μετεκλογική του δήλωση - "όλων των καταπιεσμένων", των φτωχών, των γυναικών, των ΛΟΑΤ. Μία τέτοια συνεκδοχή δεν είναι σημαντική μόνο για την κοινωνική νομιμοποίηση των κουρδικών αιτημάτων αλλά πρωτίστως για την ταύτιση τους με αιτήματα φεμινιστικά, αιτήματα ΛΟΑΤ και βεβαίως ταξικά, καθιστώντας έτσι τα διακυβεύματα της Αριστεράς, ζητήματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1970.
Νέο ήθος
3. Οι δύο παραπάνω ιστορικές αποκαταστάσεις έρχονται να ενισχυθούν από το ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας ένα κόμμα προχώρησε σε 50% ποσόστωση συμμετοχής γυναικών αλλά και 10% ποσόστωση συμμετοχής ΛΟΑΤ πολιτών στα ψηφοδέλτια του, εγκαινιάζοντας ένα νέο δημοκρατικό ήθος στην κεντρική πολιτική της χώρας, συνεπές και με την απόφαση του κόμματος να ηγείται όχι μόνο από έναν άνδρα αλλά και μία γυναίκα ως συμπρόεδροι. Τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς και την Φιγκέν Γιουκσεντά. Αποτέλεσμα αυτών των επιλογών είναι πως για πρώτη φορά ο αριθμός των γυναικών στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση φτάνει τις 96 που αποτελεί και τον υψηλότερο αριθμό συμμετοχών από την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ενώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως 31 από αυτές ανήκουν στο HDP μόλις 10 λιγότερες από τις γυναίκες βουλευτές του πρώτου κόμματος που όμως συγκέντρωσε τριπλάσιο αριθμό εδρών!4. Τέλος, η σημασία αυτής της εκλογικής επιτυχίας του HDP αποκτά πολύ μεγάλο βάρος αν τη δει κανείς ως συνέπεια και συνέχεια της εξέγερσης του Γκεζί , το καλοκαίρι του 2013. Όπως έχω γράψει σε παλιότερο κείμενο μου, το Γκεζί ως ιστορικό συμβάν μέσα στη συγκυρία των τουρκικών κοινωνικών κινημάτων θα μπορούσε να μετουσιωθεί σε έναν πολιτικό σχηματισμό με ταξικό χαρακτήρα το οποίο θα μπορούσε να συνενώσει όλα τα μέχρι πρόσφατα κατακερματισμένα καταπιεσμένα κομμάτια της τουρκικής κοινωνίας και να διεκδικήσει κάτι που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αδύνατο. Αυτό ακριβώς πέτυχε το HDP. Μία πολύ μεγάλη νίκη των κινημάτων που όχι μόνο μπορούν τώρα από άλλη θέση να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους, αλλά να λειτουργήσουν και ως παράδειγμα μιας από τα κάτω διαδικασίας πολιτικής ωρίμανσης και χειραφέτησης που θα μπορούσε να αλλάξει τη δυναμική στο επίπεδο της ηγεμονίας μέσα από την αποκατάσταση των μέχρι πρότινος - κυριολεκτικά - κατά κράτος χαμένων της ιστορίας. Αυτή η πρόκληση είναι το ραντεβού της τουρκικής Αριστεράς με την Ιστορία.
*Η Αιμιλία Βουλβούλη είναι επίκουρη καθηγήτρια της σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αμπντουλάχ Γκιούλ της Καισάρειας
