Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Πώς η διαπραγμάτευση Τσίπρα γίνεται επί των πολιτικών πυλώνων Σαμαρά
- Πώς η ελληνική κυβέρνηση κινείται από το μνημόνιο στο «κοινωνικό συμβόλαιο»
- και από τη διαγραφή χρέους στην απομείωση, και πώς θα προκύψει «συμβιβασμός» μέσα από την απαγκίστρωση θέσεων
- ΠΟΙΑ στρατηγική υιοθετούν οι εταίροι και οι δεσμεύσεις από την προηγούμενη κυβέρνηση
Υπάρχει μια κοινή θέση: Η Ελλάδα θα πρέπει να μείνει στην Ευρωζώνη. Και
εμείς ουδόλως θα παρασυρθούμε από συναισθηματισμούς και λαϊκισμούς.
Στόχος είναι η υπεράσπιση του εθνικού συμφέροντος και η σύγκλισή του με
το κοινό ευρωπαϊκό. Αύριο Δευτέρα πραγματοποιείται η συνεδρίαση του
Γιούρογκρουπ.
Με σκοπό τη λήψη απόφασης για το ελληνικό ζήτημα. Με βάση το έκτατο Γιούρογκρουπ της περασμένης Τετάρτης, το πρόβλημα είναι και επί της ουσίας, αλλά και επικοινωνιακό. Η διαπραγμάτευση έχει και τα δυο αυτά στοιχεία. Οι μεν εταίροι ήθελαν εκτός της λέξης «αναθεώρηση» και τη λέξη «παράταση», ενώ η Αθήνα διαφωνούσε με την «παράταση», αλλά αποδεχόταν την «αναθεώρηση» του μνημονίου, που θα μετονομαστεί σε «νέο κοινωνικό συμβόλαιο».
Πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή -και δη ο Πρόεδρός της Ζαν Κλοντ Γιούνκερ- θεωρεί ότι η κατάσταση δεν θα πρέπει να φτάσει στα άκρα. Αξιωματούχοι της Επιτροπής, όπως και η Γαλλία, καθώς και άλλες χώρες μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, θεωρούν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τον ενθουσιασμό και τη μαχητικότητα του αρχάριου, που θέλει όμως βοήθεια για να μην πέσει στα βράχια.
Κατανοούν ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός είναι δέσμιος της προεκλογικής του ρητορείας, όμως από την άλλη ουδόλως θέλουν να του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια, αλλά να τον αγκιστρώσουν μέσα από το «νέο κοινωνικό συμβόλαιο» σε μια πολιτική που δεν θα εκτρέπει την Αθήνα από αυτά τα πλεονάσματα και τις μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης κυβέρνησης. Ταυτοχρόνως, δεν απορρίπτουν διόρθωση των κακώς εχόντων.
Τα μαξιλάρι των 5 δις ευρώ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Γερμανία και άλλες χώρες που την ακολουθούν ισχυρίζονται ότι πρέπει:
1. Να προστατευθεί και το ευρώ και η Ευρωζώνη.
2. Να προστατευθεί και η ίδια η Ελλάδα. Διότι, εάν η κατάσταση φτάσει αύριο Δευτέρα στα άκρα, εάν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε στενεύουν τα περιθώρια. Βεβαίως, υπάρχει χρόνος ώς τις 28 του μήνα, οπότε και λήγει η παράταση του μνημονίου, το οποίο η Γερμανία θεωρεί πως θα επιμηκυνθεί. Και ένα νέο αναθεωρημένο θα πάρει τη θέση του. Υπάρχουν συνεπώς δυο επίπεδα.
Το ένα αφορά στο «πρόγραμμα γέφυρα» που θα διαρκέσει έξι μήνες για να καταλήξουν Ελλάδα και εταίροι σε «ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο». Σε ένα νέο μνημόνιο. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να έχει σχετική άνεση διαπραγμάτευσης λόγω του πλεονάσματος της τάξης των 4 με 5 δις ευρώ, που άφησε πίσω της η προηγούμενη κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, η οποία επί τη βάσει αυτού του μαξιλαριού και ενός ρυθμού ανάπτυξης της τάξης του 3,5% θα ζητούσε τη λεγόμενη ελάφρυνση χρέους.
Δηλαδή των κοινωνικών παροχών, που θα κάλυπταν το 1,5% από το 3,5% του πλεονάσματος που προσδοκάτο να έχει η Ελλάδα το 2015 και του 4,5% το 2016. Τα 4 με 5 δις ευρώ εξασφαλίζουν ρευστότητα ώς τον Αύγουστο, όταν εκτός των άλλων η Ελλάδα θα έχει να πληρώσει ληγμένα ομόλογα της τάξης των 6 με 7 δις ευρώ το λιγότερο.
Στρατηγική Γιούνκερ
Υπό αυτές τις συνθήκες:
Α. Οι εταίροι είναι έτοιμοι να συζητήσουν την αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της Τρόικας, η οποία θα αλλάξει όνομα. Υπάρχει βεβαίως και κάτι άλλο: Η ουσία. Είναι πεποίθηση του κ. Γιούνκερ ότι η Τρόικα ενεργούσε με τρόπο λανθασμένο. Οι τεχνοκράτες συμπεριφέρονταν απρεπώς προς τις κυβερνήσεις.
Γι΄ αυτό, οι αποφάσεις προσδοκάται ότι θα λαμβάνονται σε υπουργικό επίπεδο σε συνεννόηση με τις συνιστώσες της Τρόικας, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται να συζητήσει το «νέο κοινωνικό συμβόλαιο», δηλαδή το νέο πρόγραμμα, ένα νέο μνημόνιο, ένα επίσημο έγγραφο μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών (αυτή είναι η έννοια του μνημονίου), που δεν θα ονομάζεται για ευνόητους λόγους ως τέτοιο.
Οι δε τεχνοκράτες της Τρόικας, δηλαδή των δανειστών (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και Ευρωπαϊκή Επιτροπή), θα μετονομαστούν από τροϊκανοί σε «Ομάδα Ειδικών». Η στρατηγική Γιούνκερ ήταν και είναι εναντίον της κάθετης σύγκρουσης, η οποία θα ενίσχυε αφενός το αντιευρωπαϊκό κλίμα στην Ελλάδα, αφετέρου ο ΣΥΡΙΖΑ ταυτοχρόνως θα αποδυνάμωνε τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις και τον Α. Σαμαρά.
Ο Γιούνκερ θεωρεί ως βάση συζήτησης τις ελληνικές υποχρεώσεις. Υιοθετεί την πρακτική του διαλόγου και είναι έτοιμος να δεχθεί αλλαγές εκεί όπου έχουν γίνει λάθη, αλλά δεν πρόκειται να αποδεχθεί αλλαγή της φιλοσοφίας της συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της για δημοσιονομική σταθερότητα, την οποία αποδέχεται, τελικώς, ο ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό σημαίνει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Το ζητούμενο είναι πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο με τις προεκλογικές υποσχέσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού.
Απαγκίστρωση και αντίμετρα
Β. Η Ελλάδα αποδέχεται το 67% των όρων του μνημονίου. Θέλει όμως αλλαγή ονόματος. Δηλαδή, το «νέο κοινωνικό συμβόλαιο». Οι Γερμανοί και οι λοιποί εταίροι, όπως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ισχυρίζονται ότι το συζητούν. Θέτουν όμως τους ακόλουθους όρους: Θα είναι το «νέο κοινωνικό συμβόλαιο» στη βάση της ίδιας φιλοσοφίας.
Δηλαδή, θα πρέπει να διατηρηθεί η δημοσιονομική πειθαρχία, δεν θα επιστρέψει η χώρα στα ελλείμματα, θα συνεχιστούν οι διαρθρωτικές αλλαγές και δεν θα παγώσουν οι ιδιωτικοποιήσεις. Η Αθήνα, από την πλευρά της, έχει ήδη μεταθέσει τη νομοθεσία για τον χαμηλότερο μισθό των 750 ευρώ για το τέλος του 2016, λόγω προβλημάτων που θα προκληθούν στον προϋπολογισμό, ενώ ταυτοχρόνως δεν θα προχωρήσουν στην επαναδιαπραγμάτευση του λιμανιού του Πειραιά με τους Κινέζους, κατόπιν παρέμβασης του Πεκίνου.
Εκεί όπου μπορεί να προκύψει συμφωνία είναι στο θέμα του πλεονάσματος. Με βάση το υφιστάμενο πρόγραμμα, προσδοκάτο πλεόνασμα της τάξης του 3,5% με δυνατότητα παροχών. Η νέα κυβέρνηση της Ελλάδας ζητά το δικαίωμα για πλεόνασμα 1,5% χωρίς να απαιτείται αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,5%.
Οι εταίροι το συζητούν επί τη βάσει όμως παρουσίασης αντισταθμιστικών μέτρων. Στην ουσία τι συμβαίνει; Εάν συνεχιζόταν το υφιστάμενο πρόγραμμα, η προηγούμενη κυβέρνηση θα είχε τη δυνατότητα στοχευμένων παροχών περί το 1,5%. Τώρα η νέα κυβέρνηση συζητά το 1,5% αλλά με αντισταθμιστικά μέτρα, όπως τονίζουν οι εταίροι.
Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και στο θέμα της καταπολέμησης της φορολογίας και ειδικά των λεγόμενων «καρχαριών». Επί τούτου συμφωνούν πλήρως οι Γερμανοί. Υπάρχει όμως αμφισβήτηση εάν θα γίνει ή όχι στην πράξη. Όσο δε, για τους φόρους και τις ελαφρύνσεις, τα θέματα αυτά σχετίζονται με μια σειρά άλλων ζητημάτων.
Συναφή επί τούτου είναι και τα εξής: Τι θα συμβαίνει με το ασφαλιστικό που προνοεί, με βάση την πρόταση ΣΥΡΙΖΑ, για συνταξιοδότηση στα 62 χρόνια, ενώ ταυτοχρόνως, κάτω από προϋποθέσεις, θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν συνταξιούχοι στα 45 χρόνια, όταν τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει στα κράτη των δανειστών της Ελλάδας;
Από την άλλη, το ερώτημα είναι πώς θα καλυφθούν τα ποσά για τους επαναπροσληφθέντες, για το Δημόσιο, για το αφορολόγητο εισόδημα ώς τα 12 χιλιάδες ευρώ, για την παροχή δωρεάν ηλεκτρικού ρεύματος σε άπορες οικογένειες. Υπάρχει μια σταδιακή και ουσιαστική απαγκίστρωση της ελληνικής κυβέρνησης από ζητήματα ουσίας, αλλά εμμονή στη ρητορεία περί του ότι δεν θα υπάρχει μνημόνιο και Τρόικα, ασχέτως εάν έχουν διαφορετικό όνομα.
Από τη στιγμή που θα είναι «νέο κοινωνικό συμβόλαιο» με τους δανειστές, θα υπάρχουν και περιορισμοί και έλεγχοι. Ήδη, γίνεται τεχνοκρατική επεξεργασία όλων των σημείων του μνημονίου που θα ήταν δυνατό να αλλάξουν κατόπιν αιτήματος της ελληνικής κυβέρνησης. Η επεξεργασία αυτή δεν έχει θεωρητικό περιεχόμενο, αλλά πρακτικό με αριθμούς και ποσά. Και με στόχο να καταλήξουν οι δυο πλευρές, εάν μπορεί ή όχι να αποδώσει το νέο πρόγραμμα και πώς. Με ποια αντίμετρα; Δηλαδή μέτρα που θα αντικασταστήσουν εκείνα που προέβλεπε το μέχρι τώρα μνημόνιο σε ποσοστό της τάξης του 33%.
Το πρόβλημα των δυο ταχυτήτων
Είναι σαφής η θέση των εταίρων ως προς την αναθεώρηση του μνημονίου:
1. Η αλλαγή κυβέρνησης δεν απαλλάσσει τα κράτη από τις υποχρεώσεις τους όπως αυτές πηγάζουν από τα συμφωνηθέντα, δηλαδή από το μνημόνιο επί του οποίου θα γίνουν αναθεωρήσεις.
2. Δεν είναι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ που έχει λαϊκή εντολή, αλλά και τα λοιπά ευρωπαϊκά κράτη. Και είναι σαφές, ότι η όποια συμφωνία για το «πρόγραμμα γέφυρα» και για το «νέο συμβόλαιο» θα περάσει μέσα από τα εθνικά κοινοβούλια.
Ταυτοχρόνως, κράτη που θεωρούν ότι έχουν ματώσει από τη λήψη σκληρών μέτρων, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, λαμβάνουν πιο σκληρές στάσεις ακόμη και από αυτήν τη Γερμανία. Γεγονός που συνέβη στο Συμβούλιο Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων της περασμένης Πέμπτης. Θεωρούν ότι θα πρέπει να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα και ότι δεν μπορούν να δημιουργηθούν υποχρεώσεις «δυο ταχυτήτων».
Η απομοίωση
Εκείνο που γίνεται αντιληπτό είναι ότι δεν μπορούν να συνεχιστούν να ισχύουν τα κακώς έχοντα του μνημονίου. Οι εταίροι δεν είναι όπως τους αντιλαμβανόμαστε. Δεν επιμένουν πάνω σε πολιτικές αυτοκαταστροφικές. Ταυτοχρόνως, θα πρέπει να επισημανθεί το εξής: Υπάρχουν δυο τακτικές διαπραγμάτευσης.
Η μία ήταν της προηγούμενης κυβέρνησης, η οποία θα ζητούσε ελαφρύνσεις επί τη βάσει της αύξησης των ρυθμών ανάπτυξης και της απομείωσης του χρέους, που στηριζόταν στην απόφαση του 2012, στις ιδιωτικοποιήσεις και στη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Την πάτησε, διότι δεν πρόλαβε να προχωρήσει σε μέτρα ανάσας και διότι οι Γερμανοί ήταν ιδιαιτέρως σκληροί.
Η δεύτερη είναι αυτή της νέας κυβέρνησης, η οποία παγώνει τουλάχιστον για «έξι μήνες» την ανάπτυξη που θα προέκυπτε, εάν συνεχιζόταν η πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, ώστε να διεκδικήσει το δικό της πρόγραμμα, που διαφέρει περίπου κατά 33% από το προηγούμενο και σε γενικές γραμμές δεν μπορεί να ξεφύγει από τη φιλοσοφία του μνημονίου.
Δηλαδή, τις ιδιωτικοποιήσεις και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Αλλά θέλει να προχωρήσει σε διορθώσεις, οι οποίες όμως δεν βγαίνουν στο σύνολό τους. Δεν τηρούν τη δημοσιονομική σταθερότητα. Είναι δε, πρόδηλο ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στηρίζει την πολιτική της απομείωσης του χρέους στη συμφωνία Σαμαρά με τους εταίρους το 2012.
Συνεπώς, ο συμβιβασμός θα έχει ως ακολούθως: Θα έχουμε ένα νέο μνημόνιο, που δεν θα ονομάζεται μνημόνιο αλλά «νέα κοινωνική σύμβαση». Δεν θα έχουμε Τρόικα, αλλά τεχνοκράτες μιας «Ελεγκτικής Ομάδας» των τριών «συνιστωσών της Τρόικας». Το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν κτυπά στα βράχια οφείλεται στην εξής λογική: Το μνημόνιο δεν σχίζεται.
Ούτε το χρέος διαγράφεται, όπως υποστήριζε προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Η νέα συμφωνία θα στηριχθεί αφενός στο 67% του μνημονίου και αφετέρου στη συμφωνία απομείωσης του χρέους στη βάση της συμφωνίας του 2012 μεταξύ εταίρων-Σαμαρά, και όχι στη λογική της διαγραφής του χρέους. Δηλαδή η νέα κυβέρνηση στηρίζει τη διαπραγμάτευσή της σε δυο κεντρικούς πυλώνες της προηγούμενης κυβέρνησης.
Συνεπώς, η θέση της ΕΕ είναι ότι: Θα προσαρμόσει το πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ στα ευρωπαϊκά δεδομένα, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη χωρίς να βγαίνει η Ελλάδα από τις δημοσιονομικές ράγες σταθερότητας. Άλλωστε:
1. Η ίδια η Ελλάδα ζήτησε την περασμένη Πέμπτη τη δημιουργία τεχνοκρατικών επιτροπών, για να βοηθηθεί η αυριανή διαδικασία του Γιούρογκρουπ.
2. Η θέση του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ήταν η ακόλουθη: Αποδέχεται το Σύμφωνο Σταθερότητας και τους λοιπούς κανόνες, μεταξύ των οποίων και αυτοί της δημοσιονομικής πειθαρχίας, παρότι, όπως διευκρίνισε, διαφωνεί.
Με βάση την ΕΕ, στόχος του Συμφώνου Σταθερότητας είναι η διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας των κρατών-μελών, για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εμφάνισης υπερβολικών ελλειμμάτων. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η νομισματική σταθερότητα.
Ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών τόνισε την περασμένη Τετάρτη ότι «υπάρχει ένα συμβόλαιο (δηλαδή το μνημόνιο) που υπέγραψε η προηγούμενη κυβέρνηση και μας δεσμεύει, και από την άλλη υπάρχει μια νέα κυβέρνηση που έχει το δικό της πρόγραμμα και θέλει να το εφαρμόσει».
Αυτή η σύνθεση είναι λογική. Και ο κ. Γιούνκερ τόνισε ότι τα κακώς έχοντα του μνημονίου μπορούν να αλλάξουν, ενώ ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τέως Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς τόνισε ότι στηρίζει την πολιτική που κρατά την Ελλάδα στην Ευρωζώνη και που δεν θα θέσει σε κίνδυνο τα θετικά στοιχεία τη δικής τους πολιτικής, όπως είναι το πλεόνασμα και οι μεταρρυθμίσεις.
Τελικά, σημαντικό είναι επίσης ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας βάζει νερό στο κρασί του και αντιλαμβάνεται ότι δεν θα παίζει ο ίδιος ζουρνά και θα χορεύουν οι εταίροι, όπως ισχυριζόταν προεκλογικά, αλλά ότι για να αποφύγει η Ελλάδα την πτώση στα βράχια, χρειάζεται ένα αναθεωρημένο πρόγραμμα, που θα αφήνει ανάσες και δεν θα στραγγαλίζει τον Έλληνα πολίτη. Και το οποίο θα συνεχίσει την ανάπτυξη -η οποία άρχισε- και θα προσθέτει σε αυτήν, χωρίς να την ξηλώνει στο όνομα ανεφάρμοστων προεκλογικών υποσχέσεων.
