Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
Οι Τούρκοι, διαρκουσών των συνομιλιών, επιχειρούν νέα τετελεσμένα. Αφού υπέγραψαν με το ψευδοκράτος τη συμφωνία εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου από την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων και αφού προχώρησαν στις 21 Σεπτεμβρίου του 2011 σε συμφωνία καθορισμού υφαλοκρηπίδας μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους, τώρα πιέζουν όπως η συμφωνία λάβει μορφή επισήμου αλληλογραφίας με τον ΟΗΕ. Είναι, δε, πρόδηλο για ποιο σκοπό το πράττουν.
Αιγαιοποίηση του αερίου
Στην ουσία η Άγκυρα προωθεί την Αιγαιοποίηση του ζητήματος του φυσικού αερίου. Αυτήν την τουρκική προσπάθεια ουδόλως θα πρέπει να υποτιμήσουμε, διότι ακόμη και αν έχουμε το δίκαιο με το μέρος μας, η Τουρκία διαθέτει την ισχύ. Και εκεί όπου υπάρχουν οικόπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας τα οποία τελούν υπό αμφισβήτηση, η Τουρκία θα τα θέσει σε ένα οιονεί καθεστώς casus belli, όπως συνέβη και στην περίπτωση του Καστελορίζου.Από την άλλη, θα ισχυριστεί κάποιος ότι η εμπλοκή μεγάλων εταιρειών όπως είναι η γαλλική Total και η ιταλική ENI ή και άλλες θα είναι δυνατό να αποτελέσουν αποτρεπτική ασπίδα στις τουρκικές απειλές. Η θέση αυτή είναι ορθή, αλλά θα πρέπει να ιδωθεί μέσα από έναν ευρύτερο φακό συμφερόντων, στα οποία εμπλέκεται και η Τουρκία, η οποία εμφανίζεται ως ενεργειακός κόμβος παρότι δεν έχει δικά της κοιτάσματα.
Αρπαγή του αερίου και συνομιλίες
Στο σημείο αυτό έχουμε τις εξής παρατηρήσεις: Πρώτη, η Τουρκία με την υπόθεση της υφαλοκρηπίδας αμφισβητεί θεμελιώδη κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ΄ επέκταση εκείνα της ΑΟΖ. Δεύτερη, είναι πρόδηλο ότι η τουρκική πλευρά θα θέσει ενώπιον των συνομιλιών, είτε στην παρούσα φάση είτε στην επόμενη είτε σε μια Διεθνή Διάσκεψη, το ζήτημα της κυπριακής ΑΟΖ, την οποία θα θελήσει να τριχοτομήσει.Μία θα ανήκει στην ίδια, μία στο ψευδοκράτος, που θα νομιμοποιηθεί, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας, σε τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος και μία στο ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος. Εάν εξετάσει κάποιος τους χάρτες επί τη βάσει της οποίων η Άγκυρα επιδιώκει να θεμελιώσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ της, διαπιστώνει τα εξής:
α) Στόχος της είναι η διχοτόμηση του Αιγαίου από τη μια και από την άλλη η μετατροπή της περιοχής από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα σε τουρκική λίμνη, την οποία συνδέει με τον ευρύτερο στρατηγικό της σχεδιασμό, ως ενεργειακό σταυροδρόμι και ως περιφερειακή δύναμη με σαφή έλεγχο του περιφερειακού συστήματος εντός και εκτός ΝΑΤΟ.
β) Η Τουρκία σχεδιάζει να ανατρέψει τη μετατροπή του Αιγαίου και της ευρύτερης περιοχής από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή, μέσω δηλαδή Κύπρου, σε ελληνική ενεργειακή λίμνη, όπως θα συμβεί εάν εφαρμοστούν στην πράξη οι διατάξεις του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Εξού και η αμφισβήτηση τού ότι το Καστελόριζο δικαιούται να έχει ΑΟΖ καθώς και η προσπάθεια της Άγκυρας να καθορίσει δική της ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, για να αποκόψει τη σύζευξη των ΑΟΖ της Κύπρου και της Ελλάδας.Έχουμε, λοιπόν, όπως οι Τούρκοι το αντιλαμβάνονται, μιαν αντιπαλότητα στην έννοια της τουρκικής από τη μια και της ελληνικής, από την άλλη, ενεργειακής λίμνης. Και, ταυτοχρόνως, έχουμε την εξής κατάσταση: το μεν διεθνές δίκαιο και δη της θάλασσας είναι με το μέρος της Ελλάδας, η δε ισχύς είναι υπέρ της Τουρκίας.
γ) Η Άγκυρα δεν θέλει να είναι απλώς ένας ενεργειακός κόμβος αλλά να αποκτήσει και δικό της φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Οι περιπτώσεις της κυπριακής και της ελληνικής ΑΟΖ βρίσκονται ως εκ τούτου στο δικό της στόχαστρο.
Παραβιάσεις και αλλαγή βάσης
Όπως συνήθως συμβαίνει, η Τουρκία, όταν διεξάγονται συνομιλίες, επιδιώκει να δημιουργεί νέα τετελεσμένα. Στο παρελθόν, παρότι οι δεύτερες Συμφωνίες Κορυφής Κυπριανού - Ντενκτάς του '79 τόνιζαν ότι καμιά από τις δύο πλευρές δεν θα προβεί σε ενέργειες που θα έθεταν σε κίνδυνο τις προσπάθειες λύσης, η Άγκυρα παρακίνησε, οργάνωσε και εκτέλεσε μαζί με την ηγεσία των Τουρκοκυπρίων την ανακήρυξη του ψευδοκράτους (15/11/1983), με σαφή στόχο την αλλαγή της βάσης των συνομιλιών, υπό την έννοια ότι ήθελε να περάσει από τη συζήτηση για λύση ομοσπονδίας σε αυτήν της συνομοσπονδίας.
Η νέα τουρκική κίνηση, δηλαδή η συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα και το σχετικό έγγραφο που απεστάλη στον ΟΗΕ, παραβιάζει:
1. το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο η Τουρκία δε υπέγραψε και συνεπώς δεν δεσμεύεται και το οποίο όμως είναι υποχρεωμένη να υπογράψει στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, καθότι συνιστά τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου.
2. Τα ψηφίσματα 541 και 550 του Σ. Ασφαλείας του ΟΗΕ που καθιστούν σαφές ότι το ψευδοκράτους είναι μη ισχύον και άρα οποιαδήποτε συμφωνία δεν μπορεί να παραγάγει δίκαιο.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, που αποτελεί τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου και προνοεί ότι η ΕΕ αναγνωρίζει ως μόνο κράτος στο νησί την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10 εντάχθηκε ολόκληρη στην ΕΕ με αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου όπου το επίσημο κράτος δεν μπορεί να ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο λόγω της υφιστάμενης κατάστασης, δηλαδή της κατοχής.
Εφόσον -όπως το ψήφισμα 186 του 64 τού Συμβουλίου Ασφαλείας προνοεί- η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να υπάρχει, έχουμε επί τη βάσει του γεγονότος τούτου παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαίου και του κοινοτικού κεκτημένου, το οποίο ρητώς καθορίζει στην αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 ότι, στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, η Τουρκία θα πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ομοσπονδία και ΑΟΖ
Υπό αυτές τις συνθήκες είναι πρόδηλο ότι, η μορφή της πολιτειακής λύσης, δηλαδή η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, που σημαίνει τη διχοτόμηση του υφιστάμενου ενιαίου κράτους, με άλλα λόγια της μιας πολιτείας σε δύο -σε ελληνοκυπριακό και σε τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος-, υποβοηθά εκ των πραγμάτων την τριχοτόμηση τη κυπριακής ΟΑΖ κατά τον τρόπο που η τουρκική πλευρά επιδιώκει. Η πολιτική φιλοσοφία και πρακτική της Άγκυρας δεν είναι καθόλου τυχαία και είναι πρόδηλη η χρήση της πολιτειακής μορφής της λύσης ως εργαλείου για τη διχοτόμηση (μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων) ή κατά το ορθότερο για την τριχοτόμηση της κυπριακής ΑΟΖ.
Ερώτημα: Όταν η Τουρκία θέσει στο τραπέζι των συνομιλιών τα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ προ της λύσης, δεν θα τα συζητήσουμε; Θα τα αφήσουμε μετά τη λύση; Εάν τα αφήσουμε μετά τη λύση, τότε θα αποτελέσουν τον κεντρικό πυλώνα του νέου κυπριακού ζητήματος και προφανώς συνταγματικών προβλημάτων, που θα οδηγήσουν σε παρατράγουδα. Και το φυσικό αέριο από καταλύτης βιώσιμης λύσης θα εξελιχθεί σε πηγή σύγκρουσης και διάλυσης.
Στα βήματα του μοντέλου της Κροατίας
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι η τουρκική κίνηση θα αποτελούσε αιτία διακοπής των συνομιλιών. Αυτό θα έπρεπε να το σκεφτούμε πριν από την εμπλοκή μας σε αυτής της μορφής τον διάλογο. Τώρα, τα οποιαδήποτε βήματα είναι ναρκοθετημένα. Συνεπώς, επιβάλλονται κινήσεις ουσίας και αντιπερισπασμού, που θα προκαλούν κόστος στην Τουρκία και θα δίδουν στην πράξη και όχι στα λόγια το μήνυμα ότι δεν θα γίνουν δεκτά νέα τετελεσμένα.
Τέτοιες κινήσεις είναι η επίκληση των αποφάσεων της ΕΕ και του κοινοτικού κεκτημένου, όπως η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, για να γίνει σαφές ότι η τουρκική ενταξιακή πορεία θα παραμείνει παγωμένη εάν δεν ανακληθούν οι ενέργειες εκείνες στις οποίες έχει προβεί η Άγκυρα, επί τη βάσει των οποίων παραβιάζονται οι κανόνες της πορείας της προς την Ευρώπη και τα κυριαρχικά δικαιώματα κράτους-μέλους, με σαφή υπενθύμιση την κατοχή.
Υπάρχει επί τούτου προηγούμενο με την Κροατία, της οποίας οι ενταξιακές διαδικασίες είχαν ανασταλεί επειδή αρνήθηκε να παραδώσει στρατηγό, ο οποίος ήταν ύποπτος για εγκλήματα στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα, η ΕΕ προβαίνει σε ήπια μέτρα κατά της Ρωσίας, που είναι παγκόσμια δύναμη, για την κρίση στην Ουκρανία. Η ουσία είναι ότι αντιδρά. Παίρνει μέτρα σε βάρος μιας χώρας πιο ισχυρής από την Τουρκία. Γιατί να μην το πράξει και για την Άγκυρα, της οποίας οι αμαρτίες στην Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερες από τις όποιες αμαρτίες της Μόσχας στην Κριμαία;
Η Τουρκία μένει στο απυρόβλητο, διότι εμείς το επιτρέπουμε, ενώ θα έπρεπε να της προκαλούμε κόστος όπως αυτή πράττει σε βάρος μας, στην πρακτική της στρατηγημένης άμεσης διπλωματικής αντίδρασης. Και εκτός των ανωτέρω, κόστος θα μπορούσε να προκληθεί στην Άγκυρα εάν υποβαλλόταν αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ, ακόμη και αν η Τουρκία ασκήσει βέτο. Τότε θα αποκαλυπτόταν ότι έχει την ευθύνη για τα προβλήματα που δημιουργούνται στις σχέσεις ΕΕ και ΝΑΤΟ, αλλά και κάτι άλλο:
Ότι με τη λύση του Κυπριακού, στόχος της Άγκυρας δεν είναι οι σχέσεις καλής γειτονίας και ασφάλειας με την Κύπρο, αλλά ο πλήρης γεωστρατηγικός της έλεγχος μέσω του ΝΑΤΟ, αφού, όπως και τώρα, έτσι και στο μέλλον, θα καρπούται ομού μετά των Βρετανών όλα τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν μέσω Κύπρου, πάνω στην πλάτη μας.
Το τουρκικό βέτο σε επίπεδο ΝΑΤΟ θα αποτελεί αιτία και δικαιολόγηση του μπλοκαρίσματος της τουρκικής ενταξιακής διαδικασίας με θετική ταυτόχρονα πρόταση στην εξής βάση: δημοκρατική λύση στο Κυπριακό επί τη βάσει των αρχών και αξιών της ΕΕ χωρίς αποκλίσεις, με ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ από τη μια και ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ ή ειδική σχέση, αναλόγως των εξελίξεων, από την άλλη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί κοινωνία συμφερόντων και win-win situation.
Εάν η Τουρκία δεν αποδεχθεί μια τέτοια φόρμουλα, θα αναλάβει αυτή το κόστος. Και αν σηκωθεί να φύγει από τις συνομιλίες, ας αναλάβει και τις ευθύνες και το κόστος. Υπάρχουν, λοιπόν, απαντήσεις στους τουρκικούς εκβιασμούς και στις προσπάθειες πρόκλησης τετελεσμένων, φτάνει να βγούμε από τη μονόδρομη λογική της απόλυτης σκέψης ότι δεν μπορούμε να έχουμε σχέδιο Β.
Το έλλειμμα αυτό δίδει τελικά, όπως εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται, τη δυνατότητα στην Τουρκία να παγιδεύει τις συνομιλίες μέσω τετελεσμένων, ροκανίζοντας ταυτοχρόνως την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία έχει μεν όπλα εντός και εκτός της ΕΕ, αλλά τα διατηρεί παροπλισμένα και οξιδωμένα. Και προκύπτει ως εκ τούτου το ακόλουθο αποτέλεσμα: Αφενός η Άγκυρα τρίβει τα χέρια της και αφετέρου η προίκα της πλούσιας κυπριακής νύφης τελεί υπό διαρκή κίνδυνο αρπαγής από τον Τούρκο εν δυνάμει μνηστήρα μας…
