Τα «Καθαρά Χέρια» του Ταγίπ και η αδιέξοδη πολιτική του

ΣΤΗΝ ισλαμοκρατούμενη πλέον Τουρκία, ο για μια δεκαετία και βάλε απόλυτος δεσπότης, θριαμβευτής τριών εθνικών εκλογών και δαμαστής της στρατογραφιoκρατίας  και του κεμαλισμού, πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, υπέστη σημαντικό όχι όμως θανάσιμο πολιτικό πλήγμα. Και η ζημιά έγινε εκεί που διακήρυττε  με κάθε ευκαιρία την ανωτερότητά του ως πιστός μουσουλμάνος σε ζητήματα δικαιοσύνης και ηθικής τάξης.Το Ισλάμ, ως σύστημα αξιών, έχει τη δικαιοσύνη και την απονομή της ως το ύψιστο επίγειο αγαθό της κοινότητας των πιστών. Το δε πολιτικό Ισλάμ των Ερπακάν και Ερντογάν, πρέπει να υπενθυμίσουμε, κυριάρχησε και μεθοδικά ευνούχισε πολιτικά την κεμαλική τάξη σε μια εκστρατεία που σύνθημα της ήταν η φράση «Καθαρά Χέρια» (Temiz Eller).
Και επειδή η κεμαλική τάξη ήταν βουτηγμένη στη διαφθορά και την αδικία, απώλεσε το ηθικό πεδίο της μάχης και μαζί την πολιτική εξουσία στους ισλαμιστές. Ακριβώς, όμως,επειδή η εξουσία διαφθείρει, ήταν θέμα χρόνου τα «Καθαρά Χέρια» της ισλαμοπαρέας του Ταγίπ να βουτηχθούν και αυτά στη βρωμιά και τη λάσπη της διαφθοράς και της αδικίας. Όπως και έγινε.

Μαζί με την ηθική καταβαράθρωση απομυθοποιήθηκε και το περιβόητο και πολυδιαφημιζόμενο made in Washington μεταψυχροπολεμικό τουρκικό «ισλαμικό μοντέλο. Αυτό που, πρέπει να υπενθυμίσουμε και πάλι, αντικατέστησε το άλλο επίσης περιβόητο, πολυδιαφημιζόμενο και πάλι made in Washington, «κεμαλο-κοσμικό μοντέλο» της μεταπολεμικής εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Είναι υψίστης πολιτικής και στρατηγικής σημασίας, ιδιαίτερα για τα  δικά μας συμφέροντα, η επι των ημερών  Ερντογάν καταβαράθρωση του τουρκικού «μοντέλού» και κατά συνέπεια της δυτικο-κατασκευασμένης εικόνας της Τουρκίας.

Για μισό και πλέον αιώνα η Τουρκία, ως «μοντέλο» πολιτικής (δηλαδή δημοκρατικής) και οικονομικής (δηλαδή «φιλελεύθερης») ανάπτυξης για τα αφρο-ασιατικά και μουσουλμανικά κράτη, λειτούργησε ως το κατ' εξοχή στρατηγικό εργαλείο «ήπιας ισχύος» της Ουάσινγκτον και της Τουρκίας. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η στρατηγική αυτή λειτούργησε με αντίπαλο τη Σοβιετική Ένωση και το δικό της σοσιαλιστικό και κρατοκεντρικό μοντέλο, ενώ μεταψυχροπολεμικά, έχοντας ως αντίπαλο το ριζοσπαστικό Ισλάμ και τις θεοκεντρικές  του.

Προσφερόμενο και ως γέφυρα μεταξύ των δυτικών και μη-δυτικών πολιτισμών, το «μοντέλο» Τουρκία «πουλούσε» ως ζωντανό και, τελευταία οικονομικά δυναμικό παράδειγμα, καθώς επίσης και ως τρανή απόδειξη για το εσφαλμένο της θεωρίας του Χάντικτον για τη «σύγκρουση των πολιτισμών». Και δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός οτι η Τουρκία υπήρξε ο μεγαλύτερος αποδέκτης ξένης οικονομικής και στρατιωτικής  βοήθειας, μεταπολεμικά, από οιανδήποτε άλλη χώρα στο κόσμο συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ!

Σήμερα, όμως, και αποκαλυπτόμενο, το ισλαμικό καθεστώς του Ερντογάν χάνει τη εσωτερική νομιμοποίητική του βάση. Ως δε συνέπεια των απανωτών λανθασμένων επιλογών του σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, όπως και της διπροσωπίας του, χάνει και τα ερείσματά του στον αραβικό κυρίως κόσμο, εκεί ακριβώς που φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει με το «παράδειγμά» του.  Για τη δική μας πλευρά η εξέλιξη αυτή είναι πολιτικά ανεκτίμητη εάν τύχει σωστής εκμετάλλευσης ως μέρος μιας δικής μας στρατηγικής αναθεώρησης.

Παρότι εσωτερικά πληγωμένος στο ηθικό πεδίο, ο Ερντογάν θα παραμείνει κυρίαρχος στο πολιτικό παιγνίδι στο άμεσο διάστημα. Η εκτίμησή μου είναι οτι θα κυριαρχήσει και του κατεξοχήν αντιπάλου του στο πεδίο αυτό, του «εξόριστου» στις ΗΠΑ μουσουλμάνου διανοούμενου-δάσκαλου, του περιβόητου Φετουλάχ Γκιουλέν. Ο τελευταίος υπήρξε εργαλειακός σύμμαχος

του Ερντογάν όταν και οι δύο πολεμούσαν τον κοινό εχθρό τους, τους κοσμικούς κεμαλιστές.

Τώρα είναι θανάσιμοι αντίπαλοι για τη μουσουλμανική πίστη  των Τούρκων, οπως και τον έλεγχο της  εξουσίας που εκφράζεται και με την προσωπική και κομματική διαφθορά. Αλλά ο ένας βρίσκεται χιλιάδες μίλια μακριά ενώ ο άλλος ελέγχει το «δεβλέτι» και το μακρύ του βρώμικο  κρατικό χέρι. Και το παραγματικά αδύναμο στοιχείο κάθε εξουσίας, που είναι η οικονομία, παράγει ακόμη πλούτο υπέρ του Ερντογάν. Διαμορφώνεται, είναι γεγονός, μια ακόμη εργαλειακή «συμμαχία» μεταξύ των πρώην εχθρών,  των «γκιουλλενιστών» και των κεμαλιστών κατά του Ερντογάν, στη οποία πολλοί στη Δύση και στο Ισραήλ βασίζονται οτι θα ανατρέψει τον Ερντογάν. Αν εκδηλωθεί δυναμικά εναντίον του Ερντογάν μια τέτοια συμμαχία, ένα είναι σίγουρο: η Τουρκία θα αιματοκυλισθεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει η δική μας πλευρά να αντλήσει κάποια σοβαρά μαθήματα απο τις εμπειρίες των ισλαμιστών. Το πρώτο και βασικό είναι ότι κάθε άλλο παρά έχουν «στρατηγική» οι Τούρκοι. «Αρπακολλίζοντας» είναι που οδεύουν. «Κάνοντας και βλέποντας» είναι και η στρατηγική τους και οι συναφείς τακτικές τους. Αυτό αποδεικνύει το φιάσκο του νεο-οθωμανισμού (της πολιτικά και κοινωνιολογικά διεστραμμένης αντίληψης ότι τα θύματα ηταν ευχαριστημένα με τους θύτες τους και τους αναπολούν), του «στρατηγικού βάθους, και της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων». Όταν ο «αρπακολλισμός» παντρεύεται με την αλαζονεία και την παρανοϊκότητα, κύρια χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής  των ισλαμιστών, το αποτέλεσμα καταλήγει να είναι αυτό που προέβλεψε ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα James Jeffrey το 2010, και το γνωρίζουμε απο τα Wikιleaks: οτι οι ισλαμιστές φιλοδοξούν να έχουν εξωτερική πολιτική μεγέθους και ποιότητας Ρολς Ρόις αλλά οι δυνατότητες τους είναι επιπέδου Φορντ.

Ο μεγαλοϊδεατισμός των τούρκο-ισλαμιστών και οι φιλοδοξίες τους να ηγεμονεύσουν όλων των περιφερειακών τους γειτόνων, με εντυπωσιακά παράδειγμα τις αποτυχίες στη Συρία και την Αίγυπτο, έχει καταρρεύσει σε όλα τα μέτωπα πλην πιθανώς  ενός, του δικού μας. Και όπως επανειλημμένα έχει επισημάνει ο Παναγιώτης Ήφαιστος, εκεί που πιθανό να δικαιωθούν οι νεο-οθωμανοί κοπής Νταβούτογλου για πρώτη και τελευταία φορα  είναι έναντι σε Ελλάδα και Κύπρο.

Μάριος Ευρυβιάδης