Η κίνηση της S&P χαρακτηρίσθηκε ευρώ ως “συμβολική” (διάβαζε: “πολιτική”), στον βαθμό που δεν επηρέασε τις αγορές ομολόγων και που οι επενδυτές αντιμετωπίζουν πλέον με επιφύλαξη τους οίκους αξιολόγησης, καταφεύγοντας σε δικά τους εργαλεία αποτίμησης του ρίσκου.
Πράγματι η παράδοξη δήλωση του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών και προέδρου του Eurogroup, Jeroen Dijsselbloem ότι η υποβάθμιση θα “ενθαρρύνει” τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια στη χώρα του, καταδεικνύει ακριβώς το γεγονός ότι το κατεξοχήν αξιολογούμενο μέγεθος είναι η πολιτική προθυμία για μεταρρυθμίσεις.
Άλλωστε, την ίδια στιγμή, η S&P΄s προέβη και στην αντίστροφη κίνηση σε ό,τι αφορά δοκιμαζόμενες χώρες της ευρωπεριφέρειας, δίνοντας “ψήφο εμπιστοσύνης” στις κυβερνήσεις Rajoy και Αναστασιάδη αναβαθμίζοντας αντιστοίχως το αξιόχρεο της Ισπανίας και της Κύπρου. Ομοίως και η Moody΄s με την αναβάθμιση της Ελλάδας.
Κοινώς, οι οίκοι αξιολόγησης αναδεικνύουν τον κερματισμό της ευρωζώνης και τη διείσδυση της κρίσης στον πυρήνα της, υπό μορφήν επαπειλούμενου αποπληθωρισμού ιαπωνικού τύπου. Το ότι αυτές οι χώρες του πυρήνα εξακολουθούν να αντιστέκονται στην περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής (όπως έπραξε και ο Ολλανδός κεντρικός τραπεζίτης συντασσόμενος με τη μειοψηφία κατά την τελευταία συνεδρίαση της διοίκησης της ΕΚΤ) δίνει χροιά παραλόγου στην όλη διαχείριση της οικονομίας της ευρωζώνης.
Ο "Ολλανδός ασθενής"
Ειδικότερα για την Ολλανδία, το μήνυμα της S&P είναι ότι μόνες οι εξαγωγές δεν αρκούν για να αντισταθμίσουν τις απώλειες στην εγχώρια ζήτηση, με αποτέλεσμα οι ρυθμοί ανάπτυξης (0,1% το τρίτο τρίμηνο, με συνολική συρρίκνωση κατά 1% φέτος σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν) να υπολείπονται σταθερά των εφάμιλλων χωρών. Το παραγόμενο προϊόν δεν πρόκειται να ξαναφτάσει στην προηγούμενη κορύφωσή του πριν το 2017.
Η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, και μέχρι τούδε πιστός θιασώτης της “γερμανικής γραμμής”, κατονομάζεται πλέον όλο και συχνότερα ως προβληματική περίπτωση, ενώ πρόκειται να παραβιάσει τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας, διατηρώντας το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 3,6% του ΑΕΠ τόσο φέτος όσο και το 2014 (έναντι 4,1% το 2012), καθώς τα προηγηθέντα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, ύψους 50 δις. ευρώ αποδεικνύεται ότι δεν αρκούν – ούτε άλλωστε η ετήσια παράταση που χορηγήθηκε από τις Βρυξέλλες.
Το τελευταίο πακέτο λιτότητας του Σεπτεμβρίου υιοθετήθηκε με μεγάλη δυσκολία, ενώ ο “μεγάλος συνασπισμός” του Mark Rutte πρωτοστατεί μαζί με τους Βρετανούς στη συζήτηση για επανεθνικοποίηση κοινοτικών αρμοδιοτήτων.
Η Κομισιόν κατονομάζει ως κύρια αιτία των ολλανδικών δεινών την συμπίεση της εγχώριας ζήτησης και το σκάσιμο της στεγαστικής φούσκας. Υπολογίζεται ότι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των Ολλανδών μειώθηκε για πέμπτη στη σειρά χρονιά το 2012, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από ποτέ (3,2%), ενώ οι χρεωκοπίες επιχειρήσεων σημειώνουν ρεκόρ. Το ποσοστό ανεργίας (σε εποχιακά προσαρμοσμένη βάση) εκτοξεύθηκε από το 5,4% τον Δεκέμβριο 2011 στο 8,3% τον Οκτώβριο 2013, χωρίς να συνυπολογίζεται η κατάσταση που επικρατεί μεταξύ των 800.000 αυτοαπασχολούμενων.
Μολονότι αποτελεί μίαν από τις πιο ανταγωνιστικές οικονομίες του κόσμου και απολαμβάνει ακόμη και τώρα εξαιρετικά χαμηλού κόστους δανεισμού, η Ολλανδία λυγίζει υπό το βάρος του τεράστιου ιδιωτικού χρέους που δημιούργησε ένα φορολογικό και ρυθμιστικό πλαίσιο ευνοϊκό για τη διόγκωση της στεγαστικής φούσκας.
Η χορήγηση δανείων στο 120% της αξίας του ακινήτου, η πλήρης φοροαπαλλαγή των δόσεων, η εμπέδωση της ψυχολογίας ότι η στεγαστική αγορά προορίζεται διαρκώς να ανατιμάται, δημιούργησαν μια παγκόσμια πρωτιά: το χρέος των ολλανδικών νοικοκυριών αντιπροσώπευε το 2012 το 266% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, όταν το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα η σχετική αναλογία για τα ισπανικά νοικοκυριά ήταν 125%.
Η αναπόφευκτη μείωση της τιμής των ακινήτων (κατά 20% από την κορύφωσή της και κατά 4% σε ετήσια βάση μόνο τον Οκτώβριο), άφησε το 16% των στεγαστικών δανείων “κάτω από το νερό”, καταρρακώνοντας την καταναλωτική εμπιστοσύνη.
Το χρέος των ολλανδικών νοικοκυριών φθάνει το 110% του ΑΕΠ και το σύνολο δημόσιου και ιδιωτικού χρέους το 300% - ξεπερνώντας την Ιταλία...
Για τις ολλανδικές τράπεζες, που κρατούν στα βιβλία τους στεγαστικά δάνεια συνολικού ύψους 650 δις. ευρώ, το χρηματοδοτικό κενό δημιουργεί τεράστια ρίσκα στην περίπτωση που θα κλονισθεί η εμπιστοσύνη των αγορών κεφαλαίου: ο λόγος χορηγήσεων προς καταθέσεις διαμορφώνεται στο 183% για τις τράπεζες της Ολλανδίας έναντι 70% για αυτές των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, 120% της Βρετανίας και 100% της Γερμανίας.
Ήδη τον Φεβρουάριο, εθνικοποιήθηκε η SNS Reaal, τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, ενώ την "αμαρτωλή" όψη του "προτεσταντικού" ολλανδικού μοντέλου ανέδειξε η διαρροή στους Financial Times στοιχείων του ΟΟΣΑ για την Ολλανδία ως “πλυντήριο χρήματος”. Μέχρι τα τέλη του 2012 είχαν εισρεύσει στην χώρα από πολυεθνικούς κολοσσούς, μέσω 176 ειδικών επενδυτικών σχημάτων, 8 τρις. δολάρια (ποσό οκταπλάσιο του ολλανδικού ΑΕΠ), προς τις 23.000 «εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα» της Ολλανδίας, για να αναχωρήσουν εκ νέου μετά την ευνοϊκή φορολόγησή τους, αφήνοντας στην πραγματική οικονομία μόνο 573 δις.
Το ανισόρροπο πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ολλανδίας (που οδεύει προς το 10%) και το ποσοστό των αποταμιεύσεων (26%) δεν είναι βέβαιο ότι θα απαλλάξουν τη χώρα του Dijsselbloem από τις επιπτώσεις της φούσκας – όπως δεν απάλλαξαν στο παρελθόν και την Ιαπωνία που διέθετε αντίστοιχες αρετές.
