Οι απαιτήσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Α. Νταβούτογλου
για την έναρξη διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, όπως διατυπώθηκαν πριν και
μετά τις συνομιλίες με τον ομόλογό του Ευ. Βενιζέλο την περασμένη
Παρασκευή, είχαν μια «θετική» πλευρά. Οι τουρκικές αξιώσεις ήταν
τόσο -εξόφθαλμα- υπερβολικές, ώστε ο Κύπριος Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης
απάντησε ότι δεν υπάρχει καν πεδίο διαπραγμάτευσης στην παρούσα φάση. Ως
αποτέλεσμα, η Αθήνα και η Λευκωσία απαλλάσσονται, τουλάχιστον για
κάποιο διάστημα, από το άγχος οδυνηρών επιλογών. Γιατί εύκολα μπορεί να
προβλέψει κάποιος την κατάληξη των συνομιλιών, αν αναλογιστεί ότι, πριν
καν αρχίσουν, ο κ. Αναστασιάδης είδε να γκρεμίζονται οι θερινές
προσδοκίες του για μια τουρκική χειρονομία απόδοσης της Αμμοχώστου.
Κατά παρόμοιο τρόπο, και ο κ. Βενιζέλος αντίκρισε τουρκική υπεροψία και αγνωμοσύνη έναντι της «γενναιόδωρης» απόφασής του (όπως ισχυρίζεται, κατόπιν παράκλησης του κ. Αναστασιάδη) να δεχτεί Τουρκοκύπριο εκπρόσωπο σε ελληνικό έδαφος για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Επίσης, στοιχειώδης ρεαλισμός δείχνει ότι είναι άνευ μελλοντικής αξίας η καθησυχαστική διαβεβαίωση του κ. αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών ότι η τελική απόφαση θα επικυρωθεί ή θα απορριφθεί μέσω δημοψηφίσματος. Γιατί, αυτή τη φορά, κανείς άλλος δεν έχει δημόσια δεσμευτεί για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, όπως ήταν σαφές από την πρώτη εκδοχή του Σχεδίου Ανάν τον Δεκέμβριο του 2002. Επίσης, όσο κι αν το μέλλον είναι άδηλο, μάλλον ούτε και ο κ. Βενιζέλος πιστεύει ότι θα κατέχει τη σημερινή θέση του, ώστε να πιέσει για δημοψήφισμα, όταν φτάσει η ώρα των αποφάσεων.
Η στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό, παρά τη θετικότατη βελτίωση της συνεργασίας τους σε άλλα μείζονα θέματα, όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, προκαλεί μεγάλες ανησυχίες και για την τακτική της κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Εγκυρες πηγές αναφέρουν ότι η Τουρκία έχει μεταφέρει προς την Αθήνα και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το ενδιαφέρον εντατικοποίησης των ενταξιακών συνομιλιών της με την Ε.Ε. το 2014. Ο πρωθυπουργός Ρ. Ερντογάν προφανώς θα λάβει κάποιες (περισσότερο συμβολικές) διαβεβαιώσεις κατά την επικείμενη επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Φρ. Ολάντ στην Τουρκία. Ταυτόχρονα, το βρετανικό φόρεϊν όφις φέρεται ότι ανησυχεί, μήπως απολεσθεί η Αγκυρα για τα δυτικά συμφέροντα, όπως παραλίγο να συμβεί (όπως εκτιμάται στο Λονδίνο) κατά τις πρωτοφανείς ταραχές του περασμένου καλοκαιριού. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Ουάσιγκτον, μετά τη δικαιολογημένη οργή της για την αδιανόητη συνεργασία της Αγκυρας με ισλαμιστές τρομοκράτες στη Συρία, εμφανίζεται τώρα να διαπιστώνει μια θετική στροφή του κ. Ερντογάν.
Η διπλωματική συνέχεια του ανανεωμένου ενδιαφέροντος της Δύσης για την Τουρκία θα σημάνει και αύξηση των πιέσεων κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. Η προοπτική πιο εντατικών επαφών Αθήνας - Αγκυρας, με αφορμή και την άσκηση της προεδρίας, δεν είναι, εκ των προτέρων, αρνητική. Για να αποδειχθεί, όμως, ωφέλιμη, η Αθήνα πρέπει να αξιώσει και να πετύχει πλήθος ανταλλαγμάτων και μάλιστα σε σύντομο χρόνο εν όψει της αλυσίδας των (αναμενόμενων) ιστορικών εσωτερικών εξελίξεων στην Τουρκία μετά το καλοκαίρι του 2014.
Αλέξανδρος Τάρκας
Κατά παρόμοιο τρόπο, και ο κ. Βενιζέλος αντίκρισε τουρκική υπεροψία και αγνωμοσύνη έναντι της «γενναιόδωρης» απόφασής του (όπως ισχυρίζεται, κατόπιν παράκλησης του κ. Αναστασιάδη) να δεχτεί Τουρκοκύπριο εκπρόσωπο σε ελληνικό έδαφος για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Επίσης, στοιχειώδης ρεαλισμός δείχνει ότι είναι άνευ μελλοντικής αξίας η καθησυχαστική διαβεβαίωση του κ. αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών ότι η τελική απόφαση θα επικυρωθεί ή θα απορριφθεί μέσω δημοψηφίσματος. Γιατί, αυτή τη φορά, κανείς άλλος δεν έχει δημόσια δεσμευτεί για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, όπως ήταν σαφές από την πρώτη εκδοχή του Σχεδίου Ανάν τον Δεκέμβριο του 2002. Επίσης, όσο κι αν το μέλλον είναι άδηλο, μάλλον ούτε και ο κ. Βενιζέλος πιστεύει ότι θα κατέχει τη σημερινή θέση του, ώστε να πιέσει για δημοψήφισμα, όταν φτάσει η ώρα των αποφάσεων.
Η στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό, παρά τη θετικότατη βελτίωση της συνεργασίας τους σε άλλα μείζονα θέματα, όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, προκαλεί μεγάλες ανησυχίες και για την τακτική της κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Εγκυρες πηγές αναφέρουν ότι η Τουρκία έχει μεταφέρει προς την Αθήνα και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το ενδιαφέρον εντατικοποίησης των ενταξιακών συνομιλιών της με την Ε.Ε. το 2014. Ο πρωθυπουργός Ρ. Ερντογάν προφανώς θα λάβει κάποιες (περισσότερο συμβολικές) διαβεβαιώσεις κατά την επικείμενη επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Φρ. Ολάντ στην Τουρκία. Ταυτόχρονα, το βρετανικό φόρεϊν όφις φέρεται ότι ανησυχεί, μήπως απολεσθεί η Αγκυρα για τα δυτικά συμφέροντα, όπως παραλίγο να συμβεί (όπως εκτιμάται στο Λονδίνο) κατά τις πρωτοφανείς ταραχές του περασμένου καλοκαιριού. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Ουάσιγκτον, μετά τη δικαιολογημένη οργή της για την αδιανόητη συνεργασία της Αγκυρας με ισλαμιστές τρομοκράτες στη Συρία, εμφανίζεται τώρα να διαπιστώνει μια θετική στροφή του κ. Ερντογάν.
Η διπλωματική συνέχεια του ανανεωμένου ενδιαφέροντος της Δύσης για την Τουρκία θα σημάνει και αύξηση των πιέσεων κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. Η προοπτική πιο εντατικών επαφών Αθήνας - Αγκυρας, με αφορμή και την άσκηση της προεδρίας, δεν είναι, εκ των προτέρων, αρνητική. Για να αποδειχθεί, όμως, ωφέλιμη, η Αθήνα πρέπει να αξιώσει και να πετύχει πλήθος ανταλλαγμάτων και μάλιστα σε σύντομο χρόνο εν όψει της αλυσίδας των (αναμενόμενων) ιστορικών εσωτερικών εξελίξεων στην Τουρκία μετά το καλοκαίρι του 2014.
Αλέξανδρος Τάρκας