Της Μικαέλλας Λοίζου
Πώς η περιφερειακή κρίση καταφέρει πλήγματα στην κυπριακή οικονομία
Μπορεί η Κύπρος να μην αποτελεί στόχο στην πολεμική σύρραξη, όμως τα σκάγια αναπόφευκτα χτυπούν κι εμάς, αφού η αυξανόμενη αβεβαιότητα στην περιοχή διώχνει τουρίστες και επενδυτές
ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ τίθεται ο ρόλος της χώρας μας ως διαμετακομιστικού σταθμού, σύμφωνα με τον δρα Άρη Πετάση
Η συνεχιζόμενη κρίση στη Μέση Ανατολή και η σχεδιαζόμενη επέμβαση ξένων δυνάμεων στη γειτονική μας Συρία, αναπόφευκτα επηρεάζουν και την Κύπρο, λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας. Όπως εξηγεί στη «Σ» ο οικονομολόγος Άρης Πετάσης, Πρόεδρος της Δεξαμενής Σκέψης «Θουκυδίδης», η κυπριακή οικονομία επηρεάζεται και ενδέχεται να επηρεαστεί ακόμη περισσότερο από την αυξανόμενη αβεβαιότητα που δημιουργεί στην περιοχή η κρίση στις αραβικές χώρες. Δηλαδή, πέραν του παγκόσμιου επηρεασμού που θα επέλθει ως απότοκο της αύξησης της τιμής του πετρελαίου, η κυπριακή οικονομία έχει να αντιμετωπίσει κι άλλες «απειλές», προερχόμενες από την άλλη πλευρά της θάλασσας.
Αναφορικά με το πετρέλαιο, ο δρ Πετάσης εξήγησε πως στην περίπτωση της Λιβύης έφτασε τα 110 δολάρια το βαρέλι, ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας, που είναι και το κύριο πρόβλημα που προκαλεί η κατάσταση συνεχούς αστάθειας. Συνεπώς ο βαθμός στον οποίο θα επηρεαστεί η Κύπρος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το βάθος που θα λάβει η κρίση και τη χρονική περίοδο που θα διαρκέσει η αβεβαιότητα. Γι’ αυτό και προειδοποιεί πως δεν πρέπει «να μας πιάσει η τρέλα» και να ανακατευτούμε, μετατρέποντας το νησί μας σε μέρος του προβλήματος, γιατί οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Δεν επωφελούμαστε
Σύμφωνα με τον κ. Πετάση, όταν είχε πρωτοξεκινήσει η αστάθεια στην Αίγυπτο, υπήρχαν κάποιοι «σοφοί» που έλεγαν πως, λόγω της κατάστασης, θα οδηγείτο τουριστικό ρεύμα προς την Κύπρο. «Τώρα ξέρουμε ότι δεν ήρθε, διότι όταν φοβούνται την περιοχή, φοβούνται την περιοχή, όχι μόνο μια χώρα. Η Κύπρος είναι πολύ κοντά και ο κόσμος θεωρεί ότι δεν πρέπει να έρθει ούτε στην Κύπρο», τονίζει, αναφέροντας ότι αυτό έχει επαληθευθεί και από άλλα παραδείγματα. Το συμπέρασμα είναι ότι όταν υπάρχει αστάθεια στη γειτονιά, αυτή αναπόφευκτα μας επηρεάζει και εμάς και είναι δύσκολο εμείς να επωφεληθούμε από αυτήν την αστάθεια, εκτός αν είναι κάτι μακροπρόθεσμο, όπως στην περίπτωση του Λιβάνου που ήταν τόσο πολύχρονος ο εμφύλιος, που «σταθεροποιήθηκε» η ασταθής κατάσταση, πρόσθεσε. Όμως, προειδοποίησε, δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο σε αυτήν την περίπτωση.
Καμπανάκι για τον τουρισμό
Ένα από τα ζητήματα που πρέπει να μας απασχολήσει είναι, βεβαίως, αυτό του τουρισμού. Όπως εξηγεί ο Άρης Πετάσης, ο τουρισμός προέρχεται κυρίως από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, οι οποίοι κάνουν τις διαπραγματεύσεις και υπογράφουν τα συμβόλαιά τους για την καλοκαιρινή περίοδο, κυρίως μεταξύ Νοεμβρίου και Ιανουαρίου. «Άρα, είμαστε τυχεροί που δεν θα έρθουν τώρα στην Κύπρο για τα συμβόλαια», επισημαίνει. Όμως από τώρα ετοιμάζουν τα προγράμματά τους, τονίζει, και αν δουν αστάθεια, ενδεχομένως να το ξανασκεφτούν.
Είναι, συνεπώς, ευτυχές το γεγονός πως δεν ήρθε ακόμη η ώρα των διαπραγματεύσεων με τα λεωφορεία, τα ξενοδοχεία κτλ. Το πρόβλημα ενδεχομένως θα προκύψει εάν η περίοδος αστάθειας επεκταθεί χρονικά και σε εκείνους τους μήνες.
Ο τουρίστας, αναφέρει ο δρ. Πετάσης, είναι ο καταναλωτής του προϊόντος. Όταν δει την Κύπρο πάνω στον χάρτη και δει πού είναι η σύρραξη, δεν κατανοεί ότι η Κύπρος δεν επηρεάζεται. Και προς απόδειξη τούτου, σημειώνει πως πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αγγλία έδειχνε πως ένας στους δύο Άγγλους, όταν έρχεται στην Κύπρο, νομίζει ότι πάει στην Ελλάδα, καθώς δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει ότι πρόκειται για ανεξάρτητο κράτος. «Άρα, με την ίδια λογική, δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει την Κύπρο από την Μέση Ανατολή», υποδεικνύει. Φέτος μειώθηκε η τουριστική κίνηση, λόγω κουρέματος, αστάθειας και των φασαριών σε Αίγυπτο, Συρία κτλ. Ο τουρίστας έχει την επιλογή να πάει στην Ισπανία ή στις ΗΠΑ ή στην Αφρική, και θα πάει εκεί, δεν θα έρθει κοντά μας. Συνεπώς, ο τουρισμός αναμένεται να επηρεαστεί αναπόφευκτα, ανάλογα με την έκταση της κρίσης και της αβεβαιότητας.
Το λιμάνι της Λεμεσού
Ένα άλλο πρόβλημα, που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την οικονομία μας, είναι ότι τα πολεμικά πλοία που βρίσκονται στην περιοχή, ενδέχεται να επηρεάσουν τον ρόλο της Κύπρου, και δη του λιμανιού της Λεμεσού, ως διαμετακομιστικού σταθμού. Όπως λέει ο κ. Πετάσης, αυτήν τη στιγμή ο πόλεμος φαίνεται να τριγυρίζει μέσα στη θάλασσα και βλέπουμε στους χάρτες στρατιωτικά πλοία της Ρωσίας και των ΗΠΑ, βάσεις, και κάθε λογής κινήσεις.
Το λιμάνι της Λεμεσού το επισκέπτονται χιλιάδες πλοία τον χρόνο. «Όταν αυτά τα πλοία θα βλέπουν συρράξεις να λαμβάνουν χώραν δίπλα τους, θα θέλουν να έρθουν στην Κύπρο ή όχι;», διερωτάται. Υπάρχει περίπτωση κάποιοι να αποφεύγουν την περιοχή, αναφέρει, κάνοντας λόγο για απώλεια τεράστιου εισοδήματος. Είναι χαρακτηριστικό του μεγέθους τής εν δυνάμει οικονομικής επίπτωσης, το γεγονός πως πέρσι διακινήθηκαν περίπου τέσσερα εκατομμύρια τόνοι φορτίου και 400.000 επιβάτες από την Κύπρο. Το καλό, ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Πετάση, είναι πως βρισκόμαστε εκτός σεζόν, σε ό,τι αφορά τα επιβατικά πλοία, όμως τα εμπορικά δεν έχουν σεζόν.
Δεν ανησυχεί το εμπόριο
ΠΑΡΑ το γεγονός πως ο διαμετακομιστικός ρόλος του λιμανιού της Λεμεσού αναμένεται να επηρεαστεί, ευτυχώς δεν αναμένεται να υποστεί κάποιο πλήγμα το εμπόριό μας. Δηλαδή εκείνοι που έρχονται για να ξεφορτώσουν στην Κύπρο είναι πολύ λίγοι και δεν αναμένεται να αποθαρρυνθούν. Ταυτόχρονα η Κύπρος έχει ελάχιστες εξαγωγές και ούτε αυτές θα επηρεαστούν, επειδή δεν εξάγουμε καν προς τις χώρες αυτές, ενώ οι εισαγωγές μας από την Ανατολική Μεσόγειο είναι πολύ λίγες. Επίσης, η δική μας οικονομία δεν σχετίζεται με τις οικονομίες των χωρών της Μέσης Ανατολής και, ως εκ τούτου, ο κ. Πετάσης δεν αναμένει οι δικές τους οικονομικές εξελίξεις να μας επηρεάσουν.
Πύραυλος κατά επενδυτών
ΑΥΤΟ που συνιστά εξαιρετικά ανησυχητικό στοιχείο είναι το ακόμη πιο αρνητικό κλίμα που δημιουργείται για τους ξένους επενδυτές. Ήδη, αναφέρει ο δρ Πετάσης, οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο βρίσκονται στο μηδέν σήμερα, λόγω του κουρέματος. «Εξαιτίας της κατάστασης στις τράπεζες και της οικονομικής κατάστασης γενικότερα, αλλά και τα χάλια στα οποία βρισκόμαστε, δεν έρχεται κανένας σοβαρός ξένος επενδυτής στην Κύπρο. Όταν προστεθεί σ’ αυτά τα προβλήματα και στρατιωτική κρίση στην περιοχή, αν σκεφτόταν και κανένας να αλλάξει την γνώμη του, τώρα αποκλείεται και θα χειροτερέψει η κατάσταση για εμάς», τονίζει.
Η εικόνα, μάλιστα, που περιγράφει, κάθε άλλο παρά αισιόδοξη μπορεί να χαρακτηριστεί. «Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, θα είναι το τελειωτικό χτύπημα που θα υποστούμε», υπογραμμίζει. Όπως εξηγεί, νέες επενδύσεις από την Κυβέρνηση δεν υπάρχουν, άρα περιμένουμε μόνο από τον ιδιωτικό τομέα για να επανεκκινήσει την οικονομία. Αυτός αποτελείται από ξένους και ντόπιους. Όμως οι ντόπιοι είναι κουρεμένοι και δεν έχουν να επενδύσουν και οι ξένοι από τον φόβο ότι θα τους κλέψουμε τα λεφτά από τις τράπεζες δεν έρχονται. «Όταν προστεθεί και το πρόβλημα της σύρραξης επιδεινώνεται η κατάσταση, άρα πώς θα επανεκκινηθεί η οικονομία;», διερωτάται ο κ. Πετάσης.
Μπορεί η Κύπρος να μην αποτελεί στόχο στην πολεμική σύρραξη, όμως τα σκάγια αναπόφευκτα χτυπούν κι εμάς, αφού η αυξανόμενη αβεβαιότητα στην περιοχή διώχνει τουρίστες και επενδυτές
ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ τίθεται ο ρόλος της χώρας μας ως διαμετακομιστικού σταθμού, σύμφωνα με τον δρα Άρη Πετάση
Η συνεχιζόμενη κρίση στη Μέση Ανατολή και η σχεδιαζόμενη επέμβαση ξένων δυνάμεων στη γειτονική μας Συρία, αναπόφευκτα επηρεάζουν και την Κύπρο, λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας. Όπως εξηγεί στη «Σ» ο οικονομολόγος Άρης Πετάσης, Πρόεδρος της Δεξαμενής Σκέψης «Θουκυδίδης», η κυπριακή οικονομία επηρεάζεται και ενδέχεται να επηρεαστεί ακόμη περισσότερο από την αυξανόμενη αβεβαιότητα που δημιουργεί στην περιοχή η κρίση στις αραβικές χώρες. Δηλαδή, πέραν του παγκόσμιου επηρεασμού που θα επέλθει ως απότοκο της αύξησης της τιμής του πετρελαίου, η κυπριακή οικονομία έχει να αντιμετωπίσει κι άλλες «απειλές», προερχόμενες από την άλλη πλευρά της θάλασσας.
Αναφορικά με το πετρέλαιο, ο δρ Πετάσης εξήγησε πως στην περίπτωση της Λιβύης έφτασε τα 110 δολάρια το βαρέλι, ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας, που είναι και το κύριο πρόβλημα που προκαλεί η κατάσταση συνεχούς αστάθειας. Συνεπώς ο βαθμός στον οποίο θα επηρεαστεί η Κύπρος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το βάθος που θα λάβει η κρίση και τη χρονική περίοδο που θα διαρκέσει η αβεβαιότητα. Γι’ αυτό και προειδοποιεί πως δεν πρέπει «να μας πιάσει η τρέλα» και να ανακατευτούμε, μετατρέποντας το νησί μας σε μέρος του προβλήματος, γιατί οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Δεν επωφελούμαστε
Σύμφωνα με τον κ. Πετάση, όταν είχε πρωτοξεκινήσει η αστάθεια στην Αίγυπτο, υπήρχαν κάποιοι «σοφοί» που έλεγαν πως, λόγω της κατάστασης, θα οδηγείτο τουριστικό ρεύμα προς την Κύπρο. «Τώρα ξέρουμε ότι δεν ήρθε, διότι όταν φοβούνται την περιοχή, φοβούνται την περιοχή, όχι μόνο μια χώρα. Η Κύπρος είναι πολύ κοντά και ο κόσμος θεωρεί ότι δεν πρέπει να έρθει ούτε στην Κύπρο», τονίζει, αναφέροντας ότι αυτό έχει επαληθευθεί και από άλλα παραδείγματα. Το συμπέρασμα είναι ότι όταν υπάρχει αστάθεια στη γειτονιά, αυτή αναπόφευκτα μας επηρεάζει και εμάς και είναι δύσκολο εμείς να επωφεληθούμε από αυτήν την αστάθεια, εκτός αν είναι κάτι μακροπρόθεσμο, όπως στην περίπτωση του Λιβάνου που ήταν τόσο πολύχρονος ο εμφύλιος, που «σταθεροποιήθηκε» η ασταθής κατάσταση, πρόσθεσε. Όμως, προειδοποίησε, δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο σε αυτήν την περίπτωση.
Καμπανάκι για τον τουρισμό
Ένα από τα ζητήματα που πρέπει να μας απασχολήσει είναι, βεβαίως, αυτό του τουρισμού. Όπως εξηγεί ο Άρης Πετάσης, ο τουρισμός προέρχεται κυρίως από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, οι οποίοι κάνουν τις διαπραγματεύσεις και υπογράφουν τα συμβόλαιά τους για την καλοκαιρινή περίοδο, κυρίως μεταξύ Νοεμβρίου και Ιανουαρίου. «Άρα, είμαστε τυχεροί που δεν θα έρθουν τώρα στην Κύπρο για τα συμβόλαια», επισημαίνει. Όμως από τώρα ετοιμάζουν τα προγράμματά τους, τονίζει, και αν δουν αστάθεια, ενδεχομένως να το ξανασκεφτούν.
Είναι, συνεπώς, ευτυχές το γεγονός πως δεν ήρθε ακόμη η ώρα των διαπραγματεύσεων με τα λεωφορεία, τα ξενοδοχεία κτλ. Το πρόβλημα ενδεχομένως θα προκύψει εάν η περίοδος αστάθειας επεκταθεί χρονικά και σε εκείνους τους μήνες.
Ο τουρίστας, αναφέρει ο δρ. Πετάσης, είναι ο καταναλωτής του προϊόντος. Όταν δει την Κύπρο πάνω στον χάρτη και δει πού είναι η σύρραξη, δεν κατανοεί ότι η Κύπρος δεν επηρεάζεται. Και προς απόδειξη τούτου, σημειώνει πως πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αγγλία έδειχνε πως ένας στους δύο Άγγλους, όταν έρχεται στην Κύπρο, νομίζει ότι πάει στην Ελλάδα, καθώς δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει ότι πρόκειται για ανεξάρτητο κράτος. «Άρα, με την ίδια λογική, δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει την Κύπρο από την Μέση Ανατολή», υποδεικνύει. Φέτος μειώθηκε η τουριστική κίνηση, λόγω κουρέματος, αστάθειας και των φασαριών σε Αίγυπτο, Συρία κτλ. Ο τουρίστας έχει την επιλογή να πάει στην Ισπανία ή στις ΗΠΑ ή στην Αφρική, και θα πάει εκεί, δεν θα έρθει κοντά μας. Συνεπώς, ο τουρισμός αναμένεται να επηρεαστεί αναπόφευκτα, ανάλογα με την έκταση της κρίσης και της αβεβαιότητας.
Το λιμάνι της Λεμεσού
Ένα άλλο πρόβλημα, που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την οικονομία μας, είναι ότι τα πολεμικά πλοία που βρίσκονται στην περιοχή, ενδέχεται να επηρεάσουν τον ρόλο της Κύπρου, και δη του λιμανιού της Λεμεσού, ως διαμετακομιστικού σταθμού. Όπως λέει ο κ. Πετάσης, αυτήν τη στιγμή ο πόλεμος φαίνεται να τριγυρίζει μέσα στη θάλασσα και βλέπουμε στους χάρτες στρατιωτικά πλοία της Ρωσίας και των ΗΠΑ, βάσεις, και κάθε λογής κινήσεις.
Το λιμάνι της Λεμεσού το επισκέπτονται χιλιάδες πλοία τον χρόνο. «Όταν αυτά τα πλοία θα βλέπουν συρράξεις να λαμβάνουν χώραν δίπλα τους, θα θέλουν να έρθουν στην Κύπρο ή όχι;», διερωτάται. Υπάρχει περίπτωση κάποιοι να αποφεύγουν την περιοχή, αναφέρει, κάνοντας λόγο για απώλεια τεράστιου εισοδήματος. Είναι χαρακτηριστικό του μεγέθους τής εν δυνάμει οικονομικής επίπτωσης, το γεγονός πως πέρσι διακινήθηκαν περίπου τέσσερα εκατομμύρια τόνοι φορτίου και 400.000 επιβάτες από την Κύπρο. Το καλό, ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Πετάση, είναι πως βρισκόμαστε εκτός σεζόν, σε ό,τι αφορά τα επιβατικά πλοία, όμως τα εμπορικά δεν έχουν σεζόν.
Δεν ανησυχεί το εμπόριο
ΠΑΡΑ το γεγονός πως ο διαμετακομιστικός ρόλος του λιμανιού της Λεμεσού αναμένεται να επηρεαστεί, ευτυχώς δεν αναμένεται να υποστεί κάποιο πλήγμα το εμπόριό μας. Δηλαδή εκείνοι που έρχονται για να ξεφορτώσουν στην Κύπρο είναι πολύ λίγοι και δεν αναμένεται να αποθαρρυνθούν. Ταυτόχρονα η Κύπρος έχει ελάχιστες εξαγωγές και ούτε αυτές θα επηρεαστούν, επειδή δεν εξάγουμε καν προς τις χώρες αυτές, ενώ οι εισαγωγές μας από την Ανατολική Μεσόγειο είναι πολύ λίγες. Επίσης, η δική μας οικονομία δεν σχετίζεται με τις οικονομίες των χωρών της Μέσης Ανατολής και, ως εκ τούτου, ο κ. Πετάσης δεν αναμένει οι δικές τους οικονομικές εξελίξεις να μας επηρεάσουν.
Πύραυλος κατά επενδυτών
ΑΥΤΟ που συνιστά εξαιρετικά ανησυχητικό στοιχείο είναι το ακόμη πιο αρνητικό κλίμα που δημιουργείται για τους ξένους επενδυτές. Ήδη, αναφέρει ο δρ Πετάσης, οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο βρίσκονται στο μηδέν σήμερα, λόγω του κουρέματος. «Εξαιτίας της κατάστασης στις τράπεζες και της οικονομικής κατάστασης γενικότερα, αλλά και τα χάλια στα οποία βρισκόμαστε, δεν έρχεται κανένας σοβαρός ξένος επενδυτής στην Κύπρο. Όταν προστεθεί σ’ αυτά τα προβλήματα και στρατιωτική κρίση στην περιοχή, αν σκεφτόταν και κανένας να αλλάξει την γνώμη του, τώρα αποκλείεται και θα χειροτερέψει η κατάσταση για εμάς», τονίζει.
Η εικόνα, μάλιστα, που περιγράφει, κάθε άλλο παρά αισιόδοξη μπορεί να χαρακτηριστεί. «Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, θα είναι το τελειωτικό χτύπημα που θα υποστούμε», υπογραμμίζει. Όπως εξηγεί, νέες επενδύσεις από την Κυβέρνηση δεν υπάρχουν, άρα περιμένουμε μόνο από τον ιδιωτικό τομέα για να επανεκκινήσει την οικονομία. Αυτός αποτελείται από ξένους και ντόπιους. Όμως οι ντόπιοι είναι κουρεμένοι και δεν έχουν να επενδύσουν και οι ξένοι από τον φόβο ότι θα τους κλέψουμε τα λεφτά από τις τράπεζες δεν έρχονται. «Όταν προστεθεί και το πρόβλημα της σύρραξης επιδεινώνεται η κατάσταση, άρα πώς θα επανεκκινηθεί η οικονομία;», διερωτάται ο κ. Πετάσης.
