Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Πέραν του 1 δισ. ευρώ διεκδικεί η Κύπρος για την επταετία 20014-21Ποιο ποσό καθορίστηκε από τον προϋπολογισμό και πώς κατανέμονται από τις συγκοινωνίες ώς την αγροτική πολιτική
- ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ η αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης στο 85% και τι τα επιπρόσθετα 100 εκ. ευρώ
Η κυπριακή οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, μεταξύ των οποίων και η ανάπτυξη, η οποία είναι αναγκαία για την ανάκαμψη. Αληθές είναι, όμως, ότι ποτέ δεν είχαμε στρατηγική ανάπτυξης. Τώρα με την οικονομική καταστροφή, αντί της στρατηγικής ανάπτυξης όλοι επενδύουν στο φυσικό αέριο, το οποίο, όμως, έχει εξελιχθεί σε αντικείμενο δημαγωγίας.
Ας περιοριστούμε στα πιο απτά που είναι συναφή και με την ΕΕ και πιο συγκεκριμένα με τα κοινοτικά προγράμματα, όπως αυτά προσδοκάται να διατεθούν από τις Βρυξέλλες στη Λευκωσία. Και επί τούτου γίνεται λόγος για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο σε σχέση με την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ. Δηλαδή, την πολική εκείνη που έχει ως στόχο να καλύψει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που υπάρχουν μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ.
Τροπολογία Θεοχάρους και Τρίλογος
Επί τη βάσει των αποφάσεων που έχουν ληφθεί για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο που καλύπτει την επταετία 2014-2021, η Κύπρος θα έχει τη δυνατότητα να εισπράξει το ποσό των 970 εκ. ευρώ. Από τα χρήματα αυτά θα προκύψουν συγχρηματοδοτημένα προγράμματα. Το ύψος των προγραμμάτων από την Πολιτική Συνοχή φτάνει το 50% με 60%, που σημαίνει ότι λόγω της κρίσης η Κυβέρνηση ή και οι Δήμοι στα προγράμματα που τους αφορούν δεν θα μπορούν να συμμετάσχουν.
Συνεπώς, τα προγράμματα και τα χρήματα θα υπάρχουν μεν, αλλά δεν θα μπορούν να απορροφηθούν, οπότε θα επιστρέψουν στους καθαρούς αιμοδότες του προϋπολογισμού, όπως είναι για παράδειγμα οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί. Δηλαδή, οι χώρες εκείνες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό περισσότερα από εκείνα που παίρνουν. Το ζητούμενο, λοιπόν, ήταν και είναι η αύξηση του ποσοστού της συγχρηματοδότησης.
Για το ζήτημα αυτό υπάρχει το προηγούμενο της Ελλάδας, η οποία λόγω Μνημονίου πήρε συγχρηματοδότηση της τάξης του 85%. Η Κύπρος θα μπορούσε να επιλύσει το πρόβλημα αυτό για την ίδια επί δικής της Προεδρίας στην ΕΕ. Όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη, διότι προφανώς δεν ήταν σε καθεστώς Μνημονίου. Πριν από τις θερινές διακοπές, εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είχε επί του θέματος κατατεθεί τροπολογία από την Ευρωβουλευτή Ελένη Θεοχάρους, με την οποία εζητείτο όπως αυξηθεί η συγχρηματοδότηση για τα κοινοτικά προγράμματα της Πολιτικής Συνοχής στο 85%.
Η τροπολογία έγινε δεκτή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ταυτόχρονα κατέστη θέση του στον «Τρίλογο», δηλαδή στις διαβουλεύσεις με το Συμβούλιο και δη με την Προεδρία, καθώς και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Καμιά συμφωνία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συναπόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου, ακόμη και αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει άλλη άποψη. Συνεπώς, στις διαβουλεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη και θα πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία ώς το τέλος του έτους, η Κυβέρνηση θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της σε επίπεδο Συμβουλίου και δη Προεδρίας, για να καταστεί η συγχρηματοδότηση κοινή θέση.
Το χειρότερο και το καλύτερο σενάριο
Πρόβλημα, που δεν είναι όμως ανυπέρβλητο, υπάρχει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό την εξής έννοια: Η Επιτροπή αποδέχεται ότι θα πρέπει να αυξηθεί το ποσό της συγχρηματοδότησης, αλλά επί τη βάσει του άρθρου 22 και όχι επί τη βάσει του 110. Αυτό σημαίνει ότι αντί να ισχύσει το μέτρο της συγχρηματοδότησης όλη την επταετία, θα ισχύσει μόνο ώς το 2016, όταν θα γίνει επανεκτίμηση της οικονομικής κατάστασης. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Κύπρος δεν θα μπορεί να διεκδικήσει τη συνέχιση του μέτρου για συγχρηματοδότηση στο 85%.
Άρα, στη χειρότερη περίπτωση, το μέτρο θα διαρκέσει ώς το 2016, με προοπτική επέκτασης ή στην καλύτερη περίπτωση θα ισχύσει για την επταετία, εκτός και να εξευρεθεί άλλη φόρμουλα. Όταν γίνεται αναφορά σε αύξηση της συγχρηματοδότησης στο 85%, δεν σημαίνει ότι θα αυξηθεί το συνολικό πόσο για την Κύπρο. Απλώς, η συνεισφορά της ΕΕ θα φθάνει από το 50% ή 60% στο 85%. Υπάρχουν και περιπτώσεις που, λόγω Μνημονίου, η συγχρηματοδότηση θα φτάσει το 95%. Και αυτό διότι στο 85% θα είναι δυνατό να προστεθεί άλλο ένα 10%, λόγω του ότι η Κύπρος βρίσκεται σε Μνημόνιο.
Η κατανομή των 970 εκ. ευρώ
Επί τη βάσει των συμφωνηθέντων στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο τα 970 εκ. για την Κύπρο κατανέμονται ως εξής:
1. Πολιτική Συνοχή, Συνολική Διάθεση κονδυλίων περί τα 524 εκ. ευρώ.
Α. 241 εκ. ευρώ θα διατεθούν από το Ταμείο Συνοχής σε τομείς που αφορούν κυρίως συγκοινωνία και περιβάλλον, χωρίς να αποκλείονται άλλοι. Εδώ υπάρχουν προγράμματα για τα οποία η συγχρηματοδότηση μπορεί να φτάσει ώς και το 95%.
Β. 283 εκ. ευρώ θα διατεθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, και μεταξύ άλλων καλύπτουν τομείς εργασίας, επιδόματα, προγράμματα εκπαίδευσης ανέργων, εκπαιδευτικής εργασίας, αγοράς εργασίας, ανταγωνιστικότητας, αστικής αναζωογόνησης και ζητημάτων που έχουν σχέση πχ με τον αγροτουρισμό.
2. Κοινή Γεωργική Πολιτική και Αγροτική Ανάπτυξη
Το ποσό αυτό φτάνει τα 498 εκ. ευρώ και καλύπτει μεταξύ άλλων τις εξής χρηματοδοτήσεις:
Α. 120 εκ. ευρώ για αγροτική ανάπτυξη με συγχρηματοδότηση της τάξης του 63%.
Β.25 εκ. περίπου ευρώ για την αλιεία, με συγχρηματοδότηση περί το 75%.
Γ. 300 εκ. θα δοθούν για επιχορηγήσεις.
Τα επιπρόσθετα 100 εκ. ευρώ
ΕΚΤΟΣ από τα εγκεκριμένα 970 εκ. ευρώ από τον επταετή Προϋπολογισμό, η Κύπρος διεκδικεί άλλα 200 εκ. ευρώ που ενδέχεται να προκύψουν μέσω των περιθωρίων των ετήσιων προϋπολογισμών του 2014 και 2015. Ήδη για το 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ετοιμάσει ένα «amending letter», δηλαδή μια εισήγηση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και προς το Συμβούλιο, επί τη βάσει της οποίας θα είναι δυνατό να δοθούν τα 100 εκ. ευρώ, από τα 500 εκ. ευρώ που εκτιμάται να είναι το περιθώριο από τον προϋπολογισμό του 2014. Η έγκριση θα γινόταν την περασμένη Τετάρτη 18 του μήνα, αλλά αναβλήθηκε για τις 25 Σεπτεμβρίου, δηλαδή για την προσεχή Τετάρτη.
Εφόσον η εισήγηση φθάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, είναι ζήτημα των δυο αυτών Οργάνων να συναποφασίσουν. Ανάλογη διαδικασία θα ακολουθηθεί και για το 2015. Η φόρμουλα αυτή είναι συνέχεια της τροπολογίας Θεοχάρους και αντισταθμιστικό μέτρο της επιστολής Αναστασιάδη, για επιπρόσθετη βοήθεια 300 εκ. ευρώ, η οποία όμως δεν μπορούσε να δοθεί, διότι είχε κλείσει η διαπραγμάτευση επί των φακέλων των κρατών μελών στο θέμα του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.
Το σύνολο που έχει η Κύπρος τη δυνατότητα να απορροφήσει την επόμενη επταετία (2014-21) θα ξεπερνά το 1 δις, στην περίπτωση κατά την οποία θα ληφθεί απόφαση για τα επιπρόσθετα 100 εκ. ευρώ (970 εκ. ευρώ που είναι εγκεκριμένα συν 100 εκ. ευρώ ισοδυναμούν με ποσό 1 δισ. 70 εκ. ευρώ). Γίνεται λόγος για απορροφητικότητα υπό την έννοια ότι για να δοθούν τα χρήματα ανά πρόγραμμα, θα πρέπει να υποβληθούν στις αρμόδιες κρατικές Αρχές οι μελέτες βιωσιμότητας (feasibility Studies). Σημειώνεται ότι τα 100 εκ. ευρώ αφορούν στην Πολιτική Συνοχής, της οποίας στόχος, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, είναι η κάλυψη των ανισοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των περιφερειών.
Λύση, κονδύλια και ανάπτυξη
ΟΤΑΝ γίνεται λόγος για περιφέρειες, δεν εννοούμε τα κράτη αλλά περιοχές κρατών. Εκτός και αν ένα κράτος είναι μια περιφέρεια. Σε αυτές τις περιοχές - περιφέρειες η βοήθεια από την ΕΕ είναι ανάλογη του ΑΕΠ συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ. Έτσι καθορίζεται ποιες περιοχές είναι φτωχές, λιγότερο φτωχές ή ακόμη και πλούσιες. Αναλόγως της περίπτωσης είναι και η χρηματοδότηση από την ΕΕ. Σε μια χώρα όπως είναι η Ισπανία, για παράδειγμα, υπάρχουν περιφέρειες που είναι φτωχές, λιγότερο φτωχές και ούτω καθεξής, οπότε η βοήθεια που θα πάρει μία εκάστη είναι σε συνάρτηση με το ΑΕΠ της.
Η Κύπρος είναι, λόγω του μικρού της μεγέθους, μια ενιαία περιφέρεια. Βεβαίως, όταν ετέθη το σχέδιο Ανάν, είχε γίνει εισήγηση από τον τότε διαπραγματευτή Γιώργο Βασιλείου, όπως η Κύπρος χωριστεί σε δυο περιφέρειες, μια για κάθε συνιστών κράτος. Αυτό θα σήμαινε ότι η μερίδα του λέοντος των κοινοτικών κονδυλίων θα στρεφόταν προς τον Βορρά, το ίδιο και η ανάπτυξη, με αποτέλεσμα οι Ελληνοκύπριοι να ήταν και προφανώς θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι της υπόθεσης.
Δηλαδή, θα πλήρωναν και προφανώς θα πληρώσουν πολύ πιο ακριβά τη λύση από τον οποιονδήποτε άλλον. Στην παρούσα φάση υπάρχει μια de facto διχοτόμηση των κονδυλίων προς την Κύπρο, αφού από τη μια είναι τα χρήματα που παίρνει η Κυπριακή Δημοκρατία και από την άλλη είναι εκείνα που εισπράττουν οι Τουρκοκύπριοι στα κατεχόμενα, με στόχο να αναπτυχθούν οι υποδομές, καθώς και η οικονομία, για να είναι πιο ομαλή η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου σε περίπτωση λύσης με ομοφωνία σε επίπεδο Συμβουλίου, όπως το Πρωτόκολλο 10 για την ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ.
Αλλά με αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα του νησιού, λόγω της υφιστάμενης κατάστασης. Ως γνωστόν, η τουρκική πλευρά θέλει αναθεώρηση ή και κατάργηση τού Πρωτοκόλλου 10, κατά τρόπον ώστε να μην ισχύει η ένταξη μιας Κύπρου στην ΕΕ ως ενιαίου κράτους, αλλά στη βάσει των δυο συνιστώντων κρατών, όπως είναι το υπό συζήτηση σύνθετο πολιτειακό σύστημα και το οποίο προσδοκάται να προκύψει μέσω της λύσης.
Η περιφέρεια Τροόδους
ΤΟΝΙΖΟΝΤΑΣ δε αυτά, διότι η μορφή της λύσης είναι συναφής με την ανάπτυξη, την οικονομία και τη βιωσιμότητα ενός σύνθετου πολιτειακού συστήματος, όπως μια ομοσπονδία είτε έχει είτε δεν έχει συνομοσπονδιακά στοιχεία. Το ζήτημα λοιπόν των προγραμμάτων και η διάρθρωση που θα αποφασιστεί για τον τρόπο της διάθεσης των κονδυλίων, εάν δηλαδή θα είναι μια, δυο ή τρεις περιφέρειες, αποτελεί αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης.
Για παράδειγμα, οι ορεινές περιοχές του Τροόδους θα μπορούσαν λόγω των δικών τους ιδιαιτεροτήτων να αποτελέσουν μιαν άλλη μικρότερη και φτωχότερη περιφέρεια, η οποία θα μπορούσε να έχει τη δυνατότητα απορρόφησης των πόρων εκείνων και των προγραμμάτων που θα κρατούσαν τα χωριά της Κύπρου ζωντανά και θα καταπολεμούσαν την αστυφιλία.
Θέσεις εργασίας
ΕΙΝΑΙ μεν καλή η αναφορά στο μέλλον, όμως η κρίση είναι στα σπίτια των Κυπρίων. Και αυτό που έχει σημασία δεν είναι μόνο η έγκριση των προγραμμάτων από την ΕΕ, αλλά και η απορρόφησή τους, που είναι αναγκαία για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ανάπτυξης, που θα βοηθήσουν την Κύπρο να εξέλθει της κρίσης το συντομότερον.
