Χαρίτος Πάνος
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: ΠΑΝΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Όταν πριν από τέσσερις εβδομάδες ο Τζόρτζ Κάπλαν έγραφε ένα άρθρο με τίτλο «μέχρι πού θα φτάσει η μπλόφα Ομπάμα» αναφορικά με το χτύπημα στη Συρία, δεν βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Για την ακρίβεια αρκετοί ήσαν εκείνοι που έσπευσαν να προδικάσουν την ατυχή γνωμάτευση του γνωστού αναλυτή και την πρώτη μεγάλη γκάφα του Stratfor.
Τελικώς ο Κάπλαν δικαιώθηκε εκ του αποτελέσματος. Ο Ομπάμα δεν χτύπησε και ο Κάπλαν επανήλθε την προηγούμενη εβδομάδα κάνοντας λόγο για ένα καλά μελετημένο σχέδιο που πέρα από την απεμπλοκή μέσω της οδού των χημικών, δημιουργεί προϋποθέσεις για επαναχάραξη σχέσεων, και στρατηγικών ισορροπιών στον χάρτη της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Ομπάμα αδιαμφισβήτητα βγαίνει νικητής και με πολλές δάφνες από το εγχείρημα της διπλωματικής προσέγγισης και ειρηνικής επίλυσης του ζητήματος. Οι όποιες επιφυλάξεις υπήρχαν και σχετίζοταν με την επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος εξανεμίζονται μπρος στο ειδικό βάρος του αποτελέσματος. Κερδισμένοι λίγο ή πολύ εμφανίζονται όλοι. Από τη Δαμασκό μέχρι τη Μόσχα κι από την Ουάσιγκτον μέχρι την Τεχεράνη.
Οι μεγάλοι χαμένοι σίγουρα είναι δύο. Η Τουρκία και το Ισραήλ. Η πρώτη φρόντισε να καταστήσει σαφή τα σημάδια δυσαρέσκειάς της προς τους χειρισμούς του Ομπάμα, καταρρίπτοντας το μαχητικό ελικόπτερο των δυνάμεων του Άσαντ εντός του εναέριου χώρου της Συρίας. Η ενέργεια υποδεικνύει διπλωματική μικρότητα και αδυναμία ή απλώς άρνηση αποδοχής των νέων δεδομένων.
Το Ισραήλ και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου βρέθηκαν στην «ουρά» μαζί με άλλους να περιμένουν πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα και τους χειρισμούς της Ουάσιγκτον. Οι επιλογές Ομπάμα απέχουν έτη φωτός από την εξέλιξη που θα επιθυμούσε το Τελ Αβίβ. Μπορεί μέσα από διαρροές στον Τύπο να εκφράστηκε η δυσαρέσκεια της ισραηλινής πλευράς, ωστόσο ο κ. Νετανιάχου σε αντίθεση με τον Τ. Ερντογάν καμουφλάρισε την πικρία του και εναρμονίστηκε δημοσίως με τους χειρισμούς του Αμερικανού προέδρου. Με άρθρο του διευθυντή της εφημερίδας "Χααρέτζ", ο Νετανιάχου φωτογραφίζεται ως ένας από τους ηττημένους της υπόθεσης της Συρίας, διότι δεν κατάλαβε ποτέ πως η καταστροφή των χημικών είναι πρωτίστως προς όφελος του Ισραήλ, ενώ κάνει λόγο για αδυναμία κατανόησης της στρατηγικής του Αμερικανού προέδρου που ανοίγει νέους ορίζοντες στο θέμα ασφάλειας και του Ισραήλ.
Σε διπλωματικό επίπεδο ο Ομπάμα κέρδισε. Η νέα σελίδα που άνοιξε έχει ακόμα αρκετά κεφάλαια, οι σελίδες των οποίων παραμένουν κενές για των ώρα. Σύντομα όμως θα υπάρξουν αρκετές ανατροπές στις σχέσεις με χώρες και πρόσωπα της περιοχής. Στη Συρία ο Άσαντ δηλώνει νικητής. Τώρα πόσο νικητής μπορεί να είναι κάποιος που ο χρόνος παραμονής του αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ Ουάσιγκτον, Τεχεράνης και Μόσχας, είναι ένα θέμα που ο ίδιος θα πρέπει να διαχειριστεί.
Τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η προσέγγιση των τριών αυτών δυνάμεων (με τις όποιες επιφυλάξεις μπορεί να εκφράζονται) έφεραν στην επιφάνεια το άγχος και την ανασφάλεια που δημιούργησε στις τάξεις των ένοπλων ισλαμιστών της Συρίας. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες από Βορειοανατολικό μέτωπο η γνωστή από το Ιράκ οργάνωση ISIS (Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Ανατολής), που συνδέεται με την Αλ Κάιντα της Μέσης Ανατολής και δραστηριοποιείται και στη Συρία από την έναρξη του εμφυλίου, προχώρησε σε μια κίνηση που ουδείς είχε προβλέψει.
Η οργάνωση, αφού εκμεταλλεύτηκε τη συμφωνία για τα χημικά μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν προχώρησε σε μια επικοινωνιακή αντεπίθεση κατηγορώντας συλλήβδην τη διεθνή κοινότητα ότι στέκει πίσω από τη σκιά του σιιτικού επεκτατισμού. Αρχικά υποτιμήθηκαν οι επικοινωνιακές τους δυνατότητες και το βάρος των ξένων υπηρεσιών που είχαν επιφορτιστεί με τη συλλογή πληροφοριών για τη δράση τους περιοριζόταν στον εξοπλισμό τους και στις σχέσεις με άλλα παρακλάδια της Αλ Κάιντα ή της διεθνούς Τζιχάντ.
Στις 16 του Σεπτέμβρη, όμως, ένα ακατανόητο σε πρώτη φάση κύμα φυγής μαχητών από τις τάξεις του FSA (Απελευθερωτικού Στρατού της Συρίας) προς τις δυνάμεις της Αλ Κάιντα, έπιασε στον ύπνο δυτικές και ανατολικές μυστικές υπηρεσίες που προσπαθούσαν να καταλάβουν και να εξηγήσουν τη γιγάντωση των ακραίων ισλαμικών οργανώσεων. Το φαινόμενο κορυφώθηκε στις 18 του μήνα με την επίθεση από τις δυνάμεις του ISIS στα βόρεια του Χαλεπίου στην επαρχιακή πόλη Αζάζ. Πρόκειται για στρατηγικού χαρακτήρα περιοχή, αφού βρίσκεται σχεδόν επάνω στα σύνορα με την Τουρκία και όποιος ελέγχει το πέρασμα ελέγχει και τις προμήθειες, τα πυρομαχικά και ό,τι άλλο. Το ερώτημα που τέθηκε ήταν αν Αλ Κάιντα ξεκίνησε πόλεμο με τους αντάρτες στη Συρία.
Μέχρι και τα μεσάνυχτα της Πέμπτης οι αντάρτες βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις με την ηγεσία των δυνάμεων της Αλ Καίντα στο Αζάζ ώστε να παραδώσουν ξανά την περιοχή, στην αντιπολίτευση, αλλιώς θα ξεκινούσαν επίθεση για την ανακατάληψή της, κάτι το οποίο συνέβη τελικώς τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής. Οι ισλαμιστές σε μια συμβολική κίνηση κατά τη διάρκεια της επιχείρησης κατάληψης της πόλης επιτέθηκαν στο κέντρο Τύπου, το οποίο και κατέστρεψαν, ενώ εκτέλεσαν και τους Ομάρ Χαντούλι και Χάζεμ Αζίζι, ακτιβιστές της συριακής αντιπολίτευσης γνωστούς διεθνώς για την κριτική στάση που κράτησαν προς όλες τις πλευρές αλλά και την υποστήριξή τους στο έργο των ξένων ανταποκριτών στην περιοχή. Η συριακή αντιπολίτευση για μια ακόμα φορά ηττάται από τον ίδιο της τον εαυτό και τις επιλογές της. Ακόμα κι αν συμφωνήσουν σε μια εκεχειρία γνωρίζουν ότι στόχος των ισλαμιστών είναι η δημιουργία ενός σουνιτικού τόξου από το Ιράκ μέχρι την Τουρκία.
Η κατεύθυνση στην οποία κινείται ο Αμερικανός πρόεδρος, είναι η μόνη οδός που ίσως να οδηγήσει σε μια αποκλιμάκωση. Γι' αυτό θα χρειαστούν θυσίες από όλους. Το Ιράκ θα πρέπει να πολεμήσει την οργάνωση ISIS στα σύνορα με τη Συρία, η Ρωσία να περιορίσει τη στήριξη στο καθεστώς Άσαντ στην επαρχία, το Ιράν να κρατήσει εκτός Συρίας τη Χεζμπολάχ και ο Άσαντ να παραιτηθεί δίχως άλλες διαπραγματεύσεις όταν η συριακή αντιπολίτευση συρθεί σε μια εκεχειρία. Κάπως έτσι ορίζεται το πλαίσιο για αποκλιμάκωση στη Συρία. Μόνο που αυτό είναι το ιδανικό
. Όταν όμως έχεις να κάνεις με τόσους πολλούς παίκτες και συμφέροντα, χρειάζεται μαεστρία και προπαντός τύχη. Όπως είπε και ο Κάπλαν, μπορεί να μπλοφάρεις για να μπερδέψεις τους παίχτες όμως αυτό θα συμβεί μόνο μία φορά. Πλέον είναι η στιγμή της ειλικρίνειας κι εφόσον αυτή εκφραστεί από όλους τους εμπλεκόμενους, τότε ίσως και να αποφευχθεί το χειρότερο για τη Συρία που δεν είναι άλλο από τον διαμελισμό της χώρας.
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: ΠΑΝΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣΌταν πριν από τέσσερις εβδομάδες ο Τζόρτζ Κάπλαν έγραφε ένα άρθρο με τίτλο «μέχρι πού θα φτάσει η μπλόφα Ομπάμα» αναφορικά με το χτύπημα στη Συρία, δεν βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Για την ακρίβεια αρκετοί ήσαν εκείνοι που έσπευσαν να προδικάσουν την ατυχή γνωμάτευση του γνωστού αναλυτή και την πρώτη μεγάλη γκάφα του Stratfor.
Τελικώς ο Κάπλαν δικαιώθηκε εκ του αποτελέσματος. Ο Ομπάμα δεν χτύπησε και ο Κάπλαν επανήλθε την προηγούμενη εβδομάδα κάνοντας λόγο για ένα καλά μελετημένο σχέδιο που πέρα από την απεμπλοκή μέσω της οδού των χημικών, δημιουργεί προϋποθέσεις για επαναχάραξη σχέσεων, και στρατηγικών ισορροπιών στον χάρτη της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο Ομπάμα αδιαμφισβήτητα βγαίνει νικητής και με πολλές δάφνες από το εγχείρημα της διπλωματικής προσέγγισης και ειρηνικής επίλυσης του ζητήματος. Οι όποιες επιφυλάξεις υπήρχαν και σχετίζοταν με την επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος εξανεμίζονται μπρος στο ειδικό βάρος του αποτελέσματος. Κερδισμένοι λίγο ή πολύ εμφανίζονται όλοι. Από τη Δαμασκό μέχρι τη Μόσχα κι από την Ουάσιγκτον μέχρι την Τεχεράνη.
Οι μεγάλοι χαμένοι σίγουρα είναι δύο. Η Τουρκία και το Ισραήλ. Η πρώτη φρόντισε να καταστήσει σαφή τα σημάδια δυσαρέσκειάς της προς τους χειρισμούς του Ομπάμα, καταρρίπτοντας το μαχητικό ελικόπτερο των δυνάμεων του Άσαντ εντός του εναέριου χώρου της Συρίας. Η ενέργεια υποδεικνύει διπλωματική μικρότητα και αδυναμία ή απλώς άρνηση αποδοχής των νέων δεδομένων.
Το Ισραήλ και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου βρέθηκαν στην «ουρά» μαζί με άλλους να περιμένουν πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα και τους χειρισμούς της Ουάσιγκτον. Οι επιλογές Ομπάμα απέχουν έτη φωτός από την εξέλιξη που θα επιθυμούσε το Τελ Αβίβ. Μπορεί μέσα από διαρροές στον Τύπο να εκφράστηκε η δυσαρέσκεια της ισραηλινής πλευράς, ωστόσο ο κ. Νετανιάχου σε αντίθεση με τον Τ. Ερντογάν καμουφλάρισε την πικρία του και εναρμονίστηκε δημοσίως με τους χειρισμούς του Αμερικανού προέδρου. Με άρθρο του διευθυντή της εφημερίδας "Χααρέτζ", ο Νετανιάχου φωτογραφίζεται ως ένας από τους ηττημένους της υπόθεσης της Συρίας, διότι δεν κατάλαβε ποτέ πως η καταστροφή των χημικών είναι πρωτίστως προς όφελος του Ισραήλ, ενώ κάνει λόγο για αδυναμία κατανόησης της στρατηγικής του Αμερικανού προέδρου που ανοίγει νέους ορίζοντες στο θέμα ασφάλειας και του Ισραήλ.
Σε διπλωματικό επίπεδο ο Ομπάμα κέρδισε. Η νέα σελίδα που άνοιξε έχει ακόμα αρκετά κεφάλαια, οι σελίδες των οποίων παραμένουν κενές για των ώρα. Σύντομα όμως θα υπάρξουν αρκετές ανατροπές στις σχέσεις με χώρες και πρόσωπα της περιοχής. Στη Συρία ο Άσαντ δηλώνει νικητής. Τώρα πόσο νικητής μπορεί να είναι κάποιος που ο χρόνος παραμονής του αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ Ουάσιγκτον, Τεχεράνης και Μόσχας, είναι ένα θέμα που ο ίδιος θα πρέπει να διαχειριστεί.
Τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η προσέγγιση των τριών αυτών δυνάμεων (με τις όποιες επιφυλάξεις μπορεί να εκφράζονται) έφεραν στην επιφάνεια το άγχος και την ανασφάλεια που δημιούργησε στις τάξεις των ένοπλων ισλαμιστών της Συρίας. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες από Βορειοανατολικό μέτωπο η γνωστή από το Ιράκ οργάνωση ISIS (Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Ανατολής), που συνδέεται με την Αλ Κάιντα της Μέσης Ανατολής και δραστηριοποιείται και στη Συρία από την έναρξη του εμφυλίου, προχώρησε σε μια κίνηση που ουδείς είχε προβλέψει.
Η οργάνωση, αφού εκμεταλλεύτηκε τη συμφωνία για τα χημικά μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν προχώρησε σε μια επικοινωνιακή αντεπίθεση κατηγορώντας συλλήβδην τη διεθνή κοινότητα ότι στέκει πίσω από τη σκιά του σιιτικού επεκτατισμού. Αρχικά υποτιμήθηκαν οι επικοινωνιακές τους δυνατότητες και το βάρος των ξένων υπηρεσιών που είχαν επιφορτιστεί με τη συλλογή πληροφοριών για τη δράση τους περιοριζόταν στον εξοπλισμό τους και στις σχέσεις με άλλα παρακλάδια της Αλ Κάιντα ή της διεθνούς Τζιχάντ.
Στις 16 του Σεπτέμβρη, όμως, ένα ακατανόητο σε πρώτη φάση κύμα φυγής μαχητών από τις τάξεις του FSA (Απελευθερωτικού Στρατού της Συρίας) προς τις δυνάμεις της Αλ Κάιντα, έπιασε στον ύπνο δυτικές και ανατολικές μυστικές υπηρεσίες που προσπαθούσαν να καταλάβουν και να εξηγήσουν τη γιγάντωση των ακραίων ισλαμικών οργανώσεων. Το φαινόμενο κορυφώθηκε στις 18 του μήνα με την επίθεση από τις δυνάμεις του ISIS στα βόρεια του Χαλεπίου στην επαρχιακή πόλη Αζάζ. Πρόκειται για στρατηγικού χαρακτήρα περιοχή, αφού βρίσκεται σχεδόν επάνω στα σύνορα με την Τουρκία και όποιος ελέγχει το πέρασμα ελέγχει και τις προμήθειες, τα πυρομαχικά και ό,τι άλλο. Το ερώτημα που τέθηκε ήταν αν Αλ Κάιντα ξεκίνησε πόλεμο με τους αντάρτες στη Συρία.
Μέχρι και τα μεσάνυχτα της Πέμπτης οι αντάρτες βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις με την ηγεσία των δυνάμεων της Αλ Καίντα στο Αζάζ ώστε να παραδώσουν ξανά την περιοχή, στην αντιπολίτευση, αλλιώς θα ξεκινούσαν επίθεση για την ανακατάληψή της, κάτι το οποίο συνέβη τελικώς τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής. Οι ισλαμιστές σε μια συμβολική κίνηση κατά τη διάρκεια της επιχείρησης κατάληψης της πόλης επιτέθηκαν στο κέντρο Τύπου, το οποίο και κατέστρεψαν, ενώ εκτέλεσαν και τους Ομάρ Χαντούλι και Χάζεμ Αζίζι, ακτιβιστές της συριακής αντιπολίτευσης γνωστούς διεθνώς για την κριτική στάση που κράτησαν προς όλες τις πλευρές αλλά και την υποστήριξή τους στο έργο των ξένων ανταποκριτών στην περιοχή. Η συριακή αντιπολίτευση για μια ακόμα φορά ηττάται από τον ίδιο της τον εαυτό και τις επιλογές της. Ακόμα κι αν συμφωνήσουν σε μια εκεχειρία γνωρίζουν ότι στόχος των ισλαμιστών είναι η δημιουργία ενός σουνιτικού τόξου από το Ιράκ μέχρι την Τουρκία.
Η κατεύθυνση στην οποία κινείται ο Αμερικανός πρόεδρος, είναι η μόνη οδός που ίσως να οδηγήσει σε μια αποκλιμάκωση. Γι' αυτό θα χρειαστούν θυσίες από όλους. Το Ιράκ θα πρέπει να πολεμήσει την οργάνωση ISIS στα σύνορα με τη Συρία, η Ρωσία να περιορίσει τη στήριξη στο καθεστώς Άσαντ στην επαρχία, το Ιράν να κρατήσει εκτός Συρίας τη Χεζμπολάχ και ο Άσαντ να παραιτηθεί δίχως άλλες διαπραγματεύσεις όταν η συριακή αντιπολίτευση συρθεί σε μια εκεχειρία. Κάπως έτσι ορίζεται το πλαίσιο για αποκλιμάκωση στη Συρία. Μόνο που αυτό είναι το ιδανικό
. Όταν όμως έχεις να κάνεις με τόσους πολλούς παίκτες και συμφέροντα, χρειάζεται μαεστρία και προπαντός τύχη. Όπως είπε και ο Κάπλαν, μπορεί να μπλοφάρεις για να μπερδέψεις τους παίχτες όμως αυτό θα συμβεί μόνο μία φορά. Πλέον είναι η στιγμή της ειλικρίνειας κι εφόσον αυτή εκφραστεί από όλους τους εμπλεκόμενους, τότε ίσως και να αποφευχθεί το χειρότερο για τη Συρία που δεν είναι άλλο από τον διαμελισμό της χώρας.
