Απόδοση κειμένου-Επιμέλεια: Μαρίνα ΓλαντζήΈνα συνέδριο, το οποίο διοργανώθηκε στην Άγκυρα από τη Διεθνή Οργάνωση Στρατηγικών Ερευνών (USAK) για τις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, εν όψει των περιφερειακών εξελίξεων, ξεκίνησε με μια έντονη συζήτηση, όταν ο πρώτος ομιλητής, ο καθηγητής Raphael Israeli απέδωσε τις πολιτικές της Τουρκίας έναντι του Ισραήλ ως μίσος των Τούρκων προς τους Εβραίους.Δεν θα αναφέρω την αντίδραση των Τούρκων συμμετεχόντων που ξέσπασε σαν βροχή. Ωστόσο κάθε φορά που το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) κατηγορείται ότι είναι κατά του Ισραήλ, λόγω αντι-σημιτισμού ,αναρωτιόμαστε: πώς η Τουρκία και το Ισραήλ απολάμβαναν καλές σχέσεις στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ;
Η απάντηση είναι απλή: πραγματισμός - η λέξη κλειδί που εξηγεί πολλά από τις πρώτες επιτυχίες του ΑΚΡ στην εγχώρια και τη διεθνή πολιτική, καθώς αντιστάθμιζε την συναισθηματική ιδεολογία. Δεν θα πάω τόσο μακριά ώστε να καταδείξω ότι ο τότε πρωθυπουργός και νυν Πρόεδρος της Τουρκίας, είναι αντισημιτικός, αλλά είναι γεγονός ότι ούτε ο ίδιος ούτε οι «άρχοντες» του ΑΚΡ της εποχής εκείνης ήταν ποτέ ιδιαίτερα λάτρεις των Ισραηλινών. Αλλά αυτή ήταν μια περίοδος όπου η Τουρκία απολάμβανε μια εξαιρετικά θετική εικόνα στον κόσμο, ιδίως καθότι η χώρα επιδίωκε την ειρήνη μέσω του περίφημου δόγματος των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες της». Η Τουρκία, επίσης, προσπαθούσε να βελτιώσει την εικόνα της, με την ανάληψη πρωτοβουλιών διαμεσολάβησης και προφανώς μια σημαντική εξέλιξη σχετικά με τις σχέσεις Ισραήλ-Συρίας ή το παλαιστινιακό ζήτημα θα συνέβαλαν τα μέγιστα στην επιτυχία της Τουρκίας. Έτσι, η διατήρηση των καλών σχέσεων με το Ισραήλ ήταν απαραίτητη καθώς ο απώτερος στόχος ήταν να επιτευχθεί μια διαρκής ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
Όπως προτάθηκε επίσης από τους συμμετέχοντες στο συνέδριο, το περιστατικό Mavi Marmara, στο οποίο Τούρκοι σκοτώθηκαν από ισραηλινούς στρατιώτες το 2010, δεν είναι ο λόγος, αλλά το αποτέλεσμα της επιδείνωσης των σχέσεων, λόγω του πολέμου στη Γάζα.Το αντι-ισραηλινό αίσθημα, βαθιά ριζωμένο μέσα στις ελίτ του ΑΚΡ, έχει επανεμφανιστεί. Αυτό θα μπορούσε να έχει προκληθεί και πάλι από τον πραγματισμό, αλλά κάτι άλλο συνέβη: με την ανταλλαγή φράσεων μεταξύ του τότε Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Πρόεδρου του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες, πλήθη όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και στη Μέση Ανατολή, επευφημούσαν την Τουρκία για την επίθεση στο Ισραήλ.
Το παλαιστινιακό ζήτημα έγινε και πάλι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, καθώς επίσης έδωσε την ευκαιρία για την επίθεση στο Ισραήλ, την οποία αρχικά απολάμβαναν οι μάζες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Οι διμερείς σχέσεις ήταν πάντα συνδεδεμένες με το Παλαιστινιακό ζήτημα, οι Τούρκοι διπλωμάτες και ακαδημαϊκοί θα σας το θυμίσουν. Η Τουρκία και το Ισραήλ εξομάλυναν και βελτίωσαν τις σχέσεις τους, μόνο μετά την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Ωστόσο, πρέπει κανείς να παραδεχθεί ότι η Τουρκία δεν είχε δει ποτέ μια κυβέρνηση τόσο συναισθηματικά, ιδεολογικά και πολιτικά συνδεόμενη με το παλαιστινιακό ζήτημα, όπως η κυβέρνηση του ΑΚΡ. Σε τέτοιο βαθμό που ο συνταξιούχος Πρέσβης Özdem Sanberk, ο οποίος διορίστηκε ως διαπραγματευτής της Τουρκίας για τις συνομιλίες Mavi Marmara, αποκάλεσε το Παλαιστινιακό πρόβλημα, ζήτημα εθνικού συφέροντος. (Τα θρησκευτικά βασιζόμενα πολιτικά κόμματα που προηγήθηκα του ΑΚΡ στην κυβέρνηση, πάντα μοιράζονταν την εξουσία και ως εκ τούτου εξισορροπούνταν από τους εταίρους συνασπισμού).
Με τα αποτελέσματα των εκλογών στο Ισραήλ, κανείς δεν είναι αισιόδοξος για προοπτικές ειρήνης. «Το Ισραήλ οδηγείται προς ένα καθεστώς απαρτχάιντ και αυτό θα αυξήσει περαιτέρω την απογοήτευση των Τούρκων» μου είπε ένας πρώην Τούρκος διπλωμάτης. Τι θα συμβεί τότε; Aκόμα κι αν υπάρχει ένα είδος ομαλοποίησης μεταξύ των δύο πλευρών ανταλλάσσοντας και πάλι πρεσβευτές, θα μπορούσε να υπάρξει μια κατάσταση ψυχρού πολέμου μεταξύ των δύο κρατών σε πολιτικό επίπεδο;
Εξακολουθεί να υπάρχει κάποια αισιοδοξία, σύμφωνα με πρώην Τούρκους διπλωμάτες, ότι ο ρεαλισμός θα επιτρέψει στις δύο πλευρές να ανακτήσουν τις σχέσεις – δεν θα τους φέρει εκεί που ήταν στη δεκαετία του 1990, αλλά τουλάχιστον για να τους επαναφέρει στο στάδιο των συνομιλιών.
Θα αποστασιοποιηθεί το ίδιο το ΑΚΡ από το ιδεολογικό και συναισθηματικό δεσμό του με το παλαιστινιακό ζήτημα και θα στερήσει τον εαυτό του την «γλυκιά» αίσθηση της εκτίμησης που λαμβάνει από τα πλήθη για την επίθεση στο Ισραήλ; Θα συμφωνήσει με την προοπτική ότι το Παλαιστινιακό ζήτημα θα παραμείνει άλυτο για τα επόμενα χρόνια; Θα μπορούσε το ΑΚΡ να συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι δεν είναι η επίθεση προς το Ισραήλ, αλλά το ενδιαφέρον που θα μπορούσε να επιφέρει κάποια αλλαγή και μικρή βελτίωση στο Παλαιστινιακό ζήτημα.
Σε κάθε περίπτωση, οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα εξαρτηθούν και από τα αποτελέσματα των εκλογών στην Τουρκία, στις 7 Ιουνίου.
http://www.hurriyetdailynews.com/will-turkey-learn-to-live-with-the-bitter-truth-in-the-middle-east.aspx?pageID=449&nID=81943&NewsCatID=412
