«Πάρτε μεράκι φλόγα λόγο μάλαμα,
πάρτε μικρό λαγούτο πάρτε μπαγλαμά, ν' αρχίσει το τραγούδι ν' ανεβεί ο
πικρός καημός να πάρει και να δώσει ο νους κι ο λογισμός». Διδακτικά τα
λόγια του Οδυσσέα Ελύτη, απέχουν πολύ από τις εθνικές ακρότητες των
επετείων που ζήσαμε και ζούμε, μιας και είναι σαφές πως ο εορτασμός τους
συνδέεται ευθέως με ένα καθήκον μνήμης, να καταστεί ξεκάθαρο στην
κοινωνία και τις νεότερες γενιές το κοινό μας παρελθόν, με διδακτικούς
στόχους.Η μνήμη του πολέμου συνεχίζει να είναι επώδυνη και να προκαλεί
παθιασμένες συζητήσεις. Οπως σημειώνει ο πανεπιστημιακός Χάγκεν Φλάισερ,
όταν σίγησαν τα όπλα, ακολούθησαν οι πόλεμοι τnς Ιστορίας που δεν λένε
ακόμα να λήξουν.
Κάθε ιστορική επέτειος συνοδεύτηκε από ένα σωρό μύθους που άντεξαν στο χρόνο, από μεθοδεύσεις και επιβαλλόμενες ιδεολογίες και τακτικές που σκοπό είχαν την αυτο-διαπαιδαγώγηση του λαού και την ενδυνάμωση του φρονήματός του. Συνδέθηκαν με την έναρξη και όχι με το αποτέλεσμα ενός αγώνα, με την εθνική εξέγερση απέναντι στην τουρκική σκλαβιά (25η Μαρτίου) ή στον ιταλικό φασισμό (28η Οκτωβρίου). Θυμηθείτε την 3η Σεπτεμβρίου, που γιορταζόταν από το 1844 μέχρι το 1862, η οποία συνδεόταν με την εξέγερση για το Σύνταγμα και όχι με την ψήφισή του. Μήπως και η 17η Νοέμβρη δεν παραπέμπει σε αντίσταση και εξέγερση και όχι στην πτώση της χούντας;
Πόσα δεν διδάσκονταν σκόπιμα λάθος στα βιβλία;
Που μιλούσαν για την 25η Μαρτίου και τη συνέδεαν με το θρύλο της Αγίας Λαύρας, όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωνε το λάβαρο της Επανάστασης και που κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική Ιστορία και την εθνική αφήγηση;
Επιβεβλημένη για εθνικούς λόγους από τον Οθωνα το 1838 η διπλή εορτή -Ευαγγελισμός και εξέγερση-, όμως η Επανάσταση είχε ξεκινήσει νωρίτερα σε διάφορες περιοχές, στις 24 του Φλεβάρη στη Μολδοβλαχία, στις 16 του Μάρτη ο Νίκος Σολιώτης χτύπησε πρώτος τους Τούρκους στην Ελλάδα, στο Αγρίδι, κοντά στην Ακράτα. Στις 17 του Μάρτη αποφασίζεται η εξέγερση στη Μάνη, ενώ στις 21 αρχίζει η εξέγερση στα Καλάβρυτα. Στις 21 του Μάρτη πετυχαίνει η επανάσταση στην Πάτρα. Στις 23 του Μάρτη εδραιώνεται η επανάσταση στην Καλαμάτα. Ολα αυτά πριν από την 25η Μαρτίου.
Αλλάζει η Ιστορία; Οχι, η ιστορική επιστήμη κάθε τόσο θέτει νέα ερωτήματα και μας κάνει να αμφισβητούμε πολλές παλιές βεβαιότητες. Το παρελθόν μεταβάλλεται επειδή στο παρόν τίθενται νέα ερωτήματα που ανοίγουν το δρόμο για να ανασυρθούν ή να φωτισθούν γεγονότα που δεν είχαν προσεχθεί παλαιότερα ή να προταθούν νέες ερμηνείες.
Μια από τις ευγενέστερες και πιο ανιδιοτελείς μορφές της Επανάστασης ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Ψαριανός μπουρλοτιέρης, ναύαρχος και πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Το 1859 μία Σουηδή, η Φρεντρίκα Μπρέμερ, τον επισκέφθηκε στο σπίτι του για να εκφράσει το θαυμασμό της στον «γηραιό άνδρα της ελευθερίας», όπως τον ονόμαζε. Μαζί με τα άλλα τον ρώτησε αν αισθάνθηκε σε κάποια στιγμή της ζωής του φόβο. Εκείνος της αποκρίθηκε: «Ενα τέτοιο πράγμα δεν μπαίνει ποτέ στο νου μας. Ο κίνδυνος μας διεγείρει. Το ντουφεκίδι και η μάχη μοιάζουν με μουσική».
Με τέτοιες αξίες και γεμάτη ψυχή προσέρχονταν οι ήρωες του Εικοσιένα στο προσκλητήριο της Ιστορίας μας. Δεν χρειάζονται τα ψιμύθια. Οπως έλεγε ο Διονύσιος Σολωμός, «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές».
Κάθε ιστορική επέτειος συνοδεύτηκε από ένα σωρό μύθους που άντεξαν στο χρόνο, από μεθοδεύσεις και επιβαλλόμενες ιδεολογίες και τακτικές που σκοπό είχαν την αυτο-διαπαιδαγώγηση του λαού και την ενδυνάμωση του φρονήματός του. Συνδέθηκαν με την έναρξη και όχι με το αποτέλεσμα ενός αγώνα, με την εθνική εξέγερση απέναντι στην τουρκική σκλαβιά (25η Μαρτίου) ή στον ιταλικό φασισμό (28η Οκτωβρίου). Θυμηθείτε την 3η Σεπτεμβρίου, που γιορταζόταν από το 1844 μέχρι το 1862, η οποία συνδεόταν με την εξέγερση για το Σύνταγμα και όχι με την ψήφισή του. Μήπως και η 17η Νοέμβρη δεν παραπέμπει σε αντίσταση και εξέγερση και όχι στην πτώση της χούντας;
Πόσα δεν διδάσκονταν σκόπιμα λάθος στα βιβλία;
Που μιλούσαν για την 25η Μαρτίου και τη συνέδεαν με το θρύλο της Αγίας Λαύρας, όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωνε το λάβαρο της Επανάστασης και που κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική Ιστορία και την εθνική αφήγηση;
Επιβεβλημένη για εθνικούς λόγους από τον Οθωνα το 1838 η διπλή εορτή -Ευαγγελισμός και εξέγερση-, όμως η Επανάσταση είχε ξεκινήσει νωρίτερα σε διάφορες περιοχές, στις 24 του Φλεβάρη στη Μολδοβλαχία, στις 16 του Μάρτη ο Νίκος Σολιώτης χτύπησε πρώτος τους Τούρκους στην Ελλάδα, στο Αγρίδι, κοντά στην Ακράτα. Στις 17 του Μάρτη αποφασίζεται η εξέγερση στη Μάνη, ενώ στις 21 αρχίζει η εξέγερση στα Καλάβρυτα. Στις 21 του Μάρτη πετυχαίνει η επανάσταση στην Πάτρα. Στις 23 του Μάρτη εδραιώνεται η επανάσταση στην Καλαμάτα. Ολα αυτά πριν από την 25η Μαρτίου.
Αλλάζει η Ιστορία; Οχι, η ιστορική επιστήμη κάθε τόσο θέτει νέα ερωτήματα και μας κάνει να αμφισβητούμε πολλές παλιές βεβαιότητες. Το παρελθόν μεταβάλλεται επειδή στο παρόν τίθενται νέα ερωτήματα που ανοίγουν το δρόμο για να ανασυρθούν ή να φωτισθούν γεγονότα που δεν είχαν προσεχθεί παλαιότερα ή να προταθούν νέες ερμηνείες.
Μια από τις ευγενέστερες και πιο ανιδιοτελείς μορφές της Επανάστασης ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Ψαριανός μπουρλοτιέρης, ναύαρχος και πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Το 1859 μία Σουηδή, η Φρεντρίκα Μπρέμερ, τον επισκέφθηκε στο σπίτι του για να εκφράσει το θαυμασμό της στον «γηραιό άνδρα της ελευθερίας», όπως τον ονόμαζε. Μαζί με τα άλλα τον ρώτησε αν αισθάνθηκε σε κάποια στιγμή της ζωής του φόβο. Εκείνος της αποκρίθηκε: «Ενα τέτοιο πράγμα δεν μπαίνει ποτέ στο νου μας. Ο κίνδυνος μας διεγείρει. Το ντουφεκίδι και η μάχη μοιάζουν με μουσική».
Με τέτοιες αξίες και γεμάτη ψυχή προσέρχονταν οι ήρωες του Εικοσιένα στο προσκλητήριο της Ιστορίας μας. Δεν χρειάζονται τα ψιμύθια. Οπως έλεγε ο Διονύσιος Σολωμός, «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές».
