Η κυβέρνηση της αυτόνομης κουρδικής επαρχίας του Ιράκ οριστικοποίησε
ένα συνεκτικό πακέτο συμφωνιών με την Τουρκία για την κατασκευή αγωγών
πετρελαίου και φυσικού αερίου αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για
να μεταφέρονται τα αποθέματα υδρογονανθράκων της στις διεθνείς αγορές,
όπως δήλωσαν πηγές που συμμετέχουν στις συνομιλίες των δύο πλευρών
σήμερα στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς.
Οι συμφωνίες αυτές, οι οποίες ενδέχεται να έχουν σημαντικές
γεωπολιτικές συνέπειες στη Μέση Ανατολή, μπορούν να επιτρέψουν στο
Ιρακινό Κουρδιστάν να εξάγει περίπου 2 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου
την ημέρα στην παγκόσμια αγορά και τουλάχιστον 10 δισεκ. κυβικά μέτρα
φυσικού αερίου στην Τουρκία ανά έτος.
Μια τόσο στενή σχέση στο πεδίο της ενέργειας θα ήταν αδιανόητη λίγα
χρόνια νωρίτερα, όταν η Άγκυρα διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με την
κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ και συνέχιζε τον πόλεμο με τους Κούρδους
αυτονομιστές στο δικό της έδαφος.
Όμως η Τουρκία εισάγει σχεδόν όλη την ενέργεια την οποία καταναλώνει
και η αυξανόμενη ζήτηση σημαίνει ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα
εκθετικά διογκούμενο έλλειμμα, γεγονός το οποίο καθιστά τους πόρους
νοτιοανατολικά των συνόρων της όλο και πιο δύσκολο να αγνοηθούν από την
Άγκυρα.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης που έκανε ο πρωθυπουργός της
Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν Νετσιρβάν Μπαρζανί στην
Κωνσταντινούπολη την περασμένη εβδομάδα, οι δύο πλευρές φέρονται ότι
συμφώνησαν επί της αρχής στις αδρές γραμμές της συμφωνίας και στις
τεχνικές λεπτομέρειες ενός δεύτερου πετρελαιαγωγού κι ενός δεύτερου
αγωγού φυσικού αερίου από το βόρειο Ιράκ στην Τουρκία, σύμφωνα με πηγές
οι οποίες συμμετείχαν στις επαφές των δύο πλευρών.
"Είναι επίσημη και είναι ιστορική" συμφωνία, είπε μία πηγή που έλαβε
μέρος στις συνομιλίες. "Επί χρόνια η Τουρκία απέφευγε σκόπιμα να
εμπλακεί στο βόρειο Ιράκ, αλλά τώρα γίνεται το ξεκίνημα μιας νέας
περιόδου. Είναι μια τολμηρή αλλά απαραίτητη κίνηση".
Η προσέγγιση της τουρκικής κυβέρνησης με τους Ιρακινούς Κούρδους όμως
έχει εξοργίσει τη Βαγδάτη - η οποία διατείνεται πως εκείνη και μόνον
έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να διαχειρίζεται το ιρακινό πετρέλαιο
και ότι οι κινήσεις των Κούρδων προς την απόκτηση της ενεργειακής
ανεξαρτησίας τους μπορεί να οδηγήσει το Ιράκ να αποσυντεθεί. Εγείρει
επίσης ανησυχίες στην Ουάσινγκτον.
Βάσει του Συντάγματος του Ιράκ, όλα τα πετρελαϊκά έσοδα πρέπει να
καταλήγουν στη Βαγδάτη. Η αυτόνομη περιφέρεια των Κούρδων δικαιούται το
17% του συνόλου, ένα τεράστιο ποσό που συνέβαλε να αναπτυχθεί σαν μια
πλούσια όαση εν μέσω ενός κύματος βίας που μαστίζει το υπόλοιπο Ιράκ μία
δεκαετία μετά την εισβολή των στρατευμάτων των ΗΠΑ.
Οι Κούρδοι λένε ότι όλο το Ιράκ θα επωφεληθεί εάν αναπτύξουν τους
πόρους της δικής τους περιφέρειας, αλλά η Βαγδάτη ανησυχεί για το
ενδεχόμενο εάν αποκτήσουν χωριστές εξαγωγικές δυνατότητες οι μειονοτικοί
να επιδιώξουν την ανεξαρτητοποίησή τους.
Η Τουρκία έχει επανειλημμένα διαβεβαιώσει ότι σέβεται τις ευαισθησίες
του Ιράκ στο ζήτημα αυτό και δεν θα κάνει κινήσεις που θα βάθαιναν
περισσότερο την διένεξη ανάμεσα στη Βαγδάτη και τον κουρδικό θύλακα.
Το Κουρδιστάν έχει συνάψει συμφωνίες με διάφορες ιδιωτικές
επιχειρήσεις, περιλαμβανομένων δύο γιγάντων της αγοράς των ΗΠΑ, της
ExxonMobil και της Chevron, καθώς και με τη γαλλική Total, καθώς
προσπαθεί να αναπτύξει την ενεργειακή του βιομηχανία.
Η Άγκυρα από την πλευρά της έχει δημιουργήσει την Τουρκική Εταιρεία
Ενέργειας, ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου υποστηριζόμενο από το
κράτος, το οποίο έχει συνάψει συμφωνίες με την Exxon και θα
πρωταγωνιστήσει στις συμβάσεις με το Κουρδιστάν.
Ένας πρώτος αγωγός, ο οποίος έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, θα συνδεθεί με
έναν υπάρχοντα αγωγό Ιράκ-Τουρκίας και θα καταστήσει δυνατή την διάθεση
των κουρδικών αποθεμάτων στις παγκόσμιες αγορές από το Δεκέμβριο,
σύμφωνα με πηγές ενήμερες για το σχέδιο.
Ο υπάρχων αγωγός από το Κιρκούκ στην πόλη Τζεϊχάν της Τουρκίας, στις
ακτές της χώρας στην Μεσόγειο, μεταφέρει σήμερα μόλις ένα κλάσμα της
παραγωγικής δυνατότητας των 1,6 εκατ. βαρελιών την ημέρα. Στη θεωρία, θα
μπορούσε να μεταφέρει έως και 700.000 βαρέλια, αλλά καθώς η παραγωγή
μεγαλώνει, με την εκμετάλλευση πολλών νέων κοιτασμάτων να αρχίζει φέτος
και του χρόνου, θα χρειαστεί κι ένας δεύτερος αγωγός.
"Ο δεύτερος αγωγός προορίζεται κυρίως για το βαρύ αργό που θα
εξορύσσεται από το βορρά", είπε μία πηγή, χαρακτηρίζοντας τα κοιτάσματα
αυτά "πολύ υψηλής ποιότητας".
Η κρατική τουρκική κατασκευαστική επιχείρηση Botas θα αναλάβει το
μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης για την κατασκευή του δεύτερου αγωγού
αυτού, σύμφωνα με τουρκική κυβερνητική πηγή. Μια ιδιωτική τουρκική
επιχείρηση επίσης έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για το έργο.
Ο νέος αυτός αγωγός θα έχει δυνατότητα μεταφοράς τουλάχιστον 1 εκατ.
βαρελιών αργού πετρελαίου την ημέρα, δήλωσε ο υπουργός Φυσικών Πόρων της
αυτόνομης κουρδικής κυβέρνησης Αστί Χαουράμι στην Κωνσταντινούπολη την
περασμένη εβδομάδα. Οι εξαγόμενες ποσότητες θα καταμετρώνται με
ανεξάρτητο και αξιόπιστο τρόπο, πρόσθεσε, προσκαλώντας και τη Βαγδάτη να
στείλει ελεγκτές για να επιτηρούν την διαδικασία.
Τα έσοδα θα καταβάλλονται στους λογαριασμούς της κουρδικής κυβέρνησης,
είπε πηγή ενήμερη για τη συμφωνία. Ο Χαουράμι επανέλαβε την ετοιμότητα
της κουρδικής πλευράς να παραδίδει το 83% του εισοδήματος αυτού στη
Βαγδάτη, αφού αφαιρεθεί το ποσοστό του κουρδικού θύλακα. Η Βαγδάτη έχει
διαμηνύσει ότι θεωρεί τέτοια σχέδια παράνομα.
Για την Άγκυρα το σημαντικότερο είναι ότι με το νέο αγωγό μεταφοράς
αερίου από το Κουρδιστάν, η Τουρκία θα είναι σε θέση να εισάγει κάπου 10
δισεκ. κυβικά μέτρα αερίου από αυτό σε μια τιμή κατά πολύ χαμηλότερη
από εκείνες όλων των άλλων προμηθευτών της. Η παραγωγική δυνατότητα του
Κουρδιστάν αναμένεται να φθάσει σε διπλάσιο επίπεδο. Οι τουρκικές
υποδομές "είναι σχεδόν έτοιμες γι` αυτό", είπε η κυβερνητική πηγή.
Η συμφωνία για την αγορά αερίου ανάμεσα στην Τουρκική Εταιρεία
Ενέργειας και τις τουρκικές αρχές αναμένεται να υπογραφεί τον Δεκέμβριο.
Η κατασκευή του αγωγού και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας του αερίου,
έργα που αναμένεται να στοιχίσουν δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδιάζεται να
αρχίσει του χρόνου και η έναρξη της ροής του αερίου στόχος είναι να
ξεκινήσει περί τις αρχές του 2017.
